Gia đình cần tỉnh táo khi con em bị bắt cóc

Liên tiếp những vụ bắt cóc trẻ em

Trưa  21/7, gia đình cháu Nguyễn Văn K. (2 tuổi, ở Hậu Lộc, Thanh Hóa) phát hiện cháu bị mất tích đột ngột. Theo đó, lợi dụng lúc gia đình đang có đám giỗ, mọi người đều bận, cháu K. chạy ra ngoài chơi thì bị 2 thanh niên đi xe máy bắt đi. Gia đình chia nhau đi tìm đồng thời báo cơ quan chức năng. Rất may, tối cùng ngày, lực lượng chức năng đã phát hiện cháu K. đang chập chững lang thang một mình trên đường, đưa về giao cho gia đình.

Rạng sáng hôm sau, Công an huyện Hậu Lộc đã bắt giữ 2 đối tượng bắt cóc cháu K. là Nguyễn Văn Toản (SN 1983) và Tăng Văn Chung (SN 1991, cùng ở Hậu Lộc). Các đối tượng khai bắt cóc cháu K. nhằm mục đích tống tiền để mua ma túy. Thấy công an chốt chặn, truy lùng, nhóm này đưa cháu bé về nhà Toản giấu. Sau đó, Toản và Chung uống rượu, sử dụng ma túy nên ngủ quên, cháu K. đã tự đi lang thang ra đường…

Trước đó, đầu tháng 5/2016, Công an huyện Tương Dương, Nghệ An đã bàn giao bé gái M. (SN 2011, nạn nhân một vụ bắt cóc) cho gia đình; đồng thời bắt Quang Thị Loan (SN 1983, ở Tương Dương, Nghệ An) cùng 3 đồng phạm. Loan và đồng phạm khai sau khi bắt cóc cháu M. đã đưa cháu lên Móng Cái, Quảng Ninh, bán cháu cho một người Trung Quốc.

Nhiều trường hợp trẻ mất tích khác đến nay vẫn chưa rõ tung tích. Điển hình vụ mất tích 2 chị em họ tại Phú Xuyên, Hà Nội là Nguyễn Thị Trang (SN 2007) và Tạ Thu Trang (SN 2006, cùng ở xã Khai Thái) từ ngày 14/5. Chiều cùng ngày, 2 cháu bé xin phép ra nhà bà ngoại ăn tối, rồi mất tích từ đó đến nay.

Cũng tại Hà Nội, ngày 22/7, Công an phường Thạch Bàn (Long Biên, Hà Nội) tiếp nhận trình báo của chị Dương Thị Lân về việc con gái chị là cháu Nguyễn Minh Châu (SN 2012) mất tích. Dấu vết duy nhất để lại là đôi dép của cháu Châu bỏ lại cách nhà vài chục mét. Bên cạnh việc trình báo công an, người nhà cháu Châu còn đăng thông tin lên mạng xã hội với hy vọng sớm tìm thấy con.

Nạn mua bán người đang diễn ra phức tạp

Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn - Trung tâm Nghiên cứu Tội phạm học và Điều tra tội phạm, Học viện Cảnh sát nhân dân cho biết, bắt cóc trẻ em là một loại tội phạm rất nguy hiểm, gây lo lắng, bức xúc trong dư luận xã hội. Loại tội phạm này xuất hiện từ rất lâu trong xã hội. Tuy nhiên, những năm gần đây nạn bắt cóc trẻ em có xu hướng gia tăng.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng của loại tội phạm này. Trước hết, đó là hệ lụy từ nạn mua bán người đang diễn ra rất phức tạp không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trên thế giới và khu vực trong thời gian qua. Sự mất cân bằng giới tính, nhất là ở các nước châu Á, cùng với nạn mại dâm, bóc lột lao động, bóc lột tình dục, thậm chí là mua bán nội tạng… đã thúc đẩy thị trường mua bán người (trong đó có mua bán trẻ em) ngày càng diễn biến phức tạp với nhiều sắc thái khác nhau. Lợi nhuận lớn từ mua bán người cũng thúc đẩy loại tội phạm này gia tăng hoạt động. Bên cạnh đó, những mâu thuẫn, xung đột, cạnh tranh nảy sinh trong đời sống đã trở thành một môi trường để tội phạm thực hiện hành vi bắt cóc trẻ em nhằm trả thù, giải quyết mâu thuẫn hoặc gây sức ép đòi tiền chuộc (tống tiền). Mặt khác, môi trường xã hội ngày càng rộng mở, nhất là ảnh hưởng của truyền thông, mạng xã hội, internet… tác động đến nhận thức, tình cảm, hành vi của trẻ em, cùng với sự mất cảnh giác, quản lý lỏng lẻo của gia đình cũng làm cho tình trạng trẻ em bị bắt cóc, mất tích, trẻ bỏ nhà đi lang thang diễn biến phức tạp.

Theo Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn, hoạt động của tội phạm bắt cóc trẻ em ngày càng tinh vi nhưng cũng hết sức manh động, liều lĩnh. Thông thường các đối tượng nhằm vào những đứa trẻ của các gia đình có điều kiện kinh tế (nhất là các vụ bắt cóc tống tiền), tìm hiểu nắm rõ quy luật sinh hoạt của gia đình các cháu cũng như sinh hoạt, học tập của các cháu (nơi học, giờ đến lớp, giờ tan lớp, các thông tin về cha mẹ, ông bà, thầy cô giáo, người thân…); hoạt động của cơ sở y tế (nơi bắt cóc trẻ sơ sinh, trẻ đi chữa bệnh) như giờ trực, các kíp trực của nhân viên y tế, của bảo vệ… Đối tượng thường chuẩn bị rất kỹ kế hoạch bắt cóc từ việc làm quen, dụ dỗ, dựng các kịch bản để lừa cô giáo, nhân viên y tế, người thân… đến kế hoạch di chuyển, lưu giữ trẻ bị bắt cóc; mua bán trẻ với đối tượng là người trong nước hoặc nước ngoài; cách thức đe dọa, nhận tiền, tiêu hủy chứng cứ hoặc bỏ trốn. Tội phạm bắt cóc trẻ em còn sử dụng công nghệ thông tin như qua mạng internet, mạng xã hội, điện thoại di động… vào quá trình thực hiện tội phạm; trong nhiều trường hợp chúng hình thành các nhóm với sự phân công vai trò, vị trí của từng đối tượng làm cho công tác phát hiện, truy bắt, xử lý gặp nhiều khó khăn.

Cần tỉnh táo khi con em bị bắt cóc

Theo Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn, khi xảy ra vụ bắt cóc trẻ em, mặc dù người thân rất sốc, rất hoang mang nhưng trước hết cần phải bình tĩnh, tỉnh táo nếu không sẽ gây nguy hiểm cho chính con em mình và khó khăn cho công tác điều tra, truy bắt thủ phạm cũng như giải cứu các cháu bé. Không nên gây ồn ào, thông tin về việc bắt cóc càng ít lan truyền càng tốt qua đó hạn chế đánh động đối tượng, khiến chúng càng cảnh giác hơn, tìm nhiều thủ đoạn che dấu hành vi phạm tội hoặc xâm hại đến tính mạng, sức khỏe của nạn nhân.

“Quá hoang mang, hoảng loạn càng dễ để đối tượng khai thác gây sức ép nhằm tống tiền, đồng thời cũng không đủ minh mẫn để tìm biện pháp giải quyết hợp lý. Gia đình phải khẩn trương báo ngay cho cơ quan Công an và hợp tác rất tích cực để lực lượng này có biện pháp truy bắt thủ phạm, bảo vệ trẻ bị bắt cóc. Có thể nói, đây là lực lượng quan trọng nhất, có đủ khả năng, điều kiện về nghiệp vụ, phương tiện, lực lượng… để giải quyết vụ bắt cóc một cách hiệu quả. Thủ phạm luôn tìm cách đe dọa gia đình nạn nhân: Nếu báo Công an chúng sẽ sát hại trẻ bị bắt cóc. Một số trường hợp vì quá lo sợ đe dọa của đối tượng nên đã không báo hoặc báo chậm hoặc thiếu hợp tác với cơ quan Công an nên đã trả giá đắt. Cần phải cung cấp đầy đủ, chi tiết mọi thông tin liên quan đến trẻ bị bắt cóc, diễn biến sự việc cũng như những nghi vấn; thực hiện đúng các chỉ dẫn của cơ quan Công an, không nên tự mình giải quyết theo yêu cầu của đối tượng…”, Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn dành lời khuyên cho các gia đình trong trường hợp có con em bị bắt cóc.

Về việc bảo vệ trẻ em khỏi vấn nạn bắt cóc, theo Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn, trước hết, mỗi gia đình cần phải tự bảo vệ con em mình bằng những việc làm thiết thực như: Hướng dẫn trẻ em biết rõ những thông tin về gia đình (bố mẹ, ông bà, địa chỉ gia đình…) cũng như việc đưa đón, giao tiếp với người lạ; trao đổi, phối hợp với nhà trường, các thầy cô giáo trong quản lý các cháu ở trường; nắm chắc việc quan hệ bạn bè của các cháu; nhắc nhở các cháu cần cảnh giác với những hiện tượng, tình huống bất lợi, nguy hiểm.

Nhà trường, cơ sở y tế cần đề ra các nội quy và thực hiện chặt chẽ các nội dung liên quan đến bảo vệ trẻ em, tránh việc bắt cóc xảy ra. Các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh tuyên truyền về các phương thức, thủ đoạn của tội phạm bắt cóc trẻ em, nâng cao ý thức cảnh giác, đề phòng và bịt kín sơ hở không để tội phạm lợi dụng thực hiện hành vi bắt cóc.

“Mọi người ngoài tinh thần cảnh giác, cần tích cực phát hiện, tố giác tội phạm, cung cấp các thông tin, tài liệu liên quan, tích cực tham gia giúp đỡ cơ quan Công an truy bắt thủ phạm, bảo vệ nạn nhân. Khi xảy ra vụ bắt cóc, các cơ quan bảo vệ pháp luật cần khẩn trường, quyết liệt điều tra, bắt giữ thủ phạm, kịp thời đưa ra xét xử nghiêm minh qua đó răn đe, phòng ngừa tội phạm”, Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn nói.