Gia đình - Nhà trường - Xã hội: Cùng đồng hành để giáo dục trẻ em hiệu quả

Trong giáo dục, có những điều tưởng chừng ai cũng biết nhưng lại không dễ thực hiện - đó là chung tay nuôi dưỡng một đứa trẻ. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Giáo dục trẻ em là trách nhiệm của gia đình, nhà trường và xã hội”. Tuy nhiên, trên thực tế, sự phối hợp này chưa rõ nét: nhiều gia đình bận mưu sinh phó mặc việc nuôi dạy con cho nhà trường; thầy cô tập trung dạy chữ nhiều hơn dạy người; xã hội có ảnh hưởng lớn nhưng chưa tham gia một cách thực chất. 

Tại Tọa đàm “Tăng cường phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục trẻ em” ngày 27/11, GS.TS Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam, nhấn mạnh: giáo dục hiệu quả cần coi mối quan hệ gia đình - nhà trường - xã hội là nền tảng, không phải khẩu hiệu. Giáo dục không chỉ diễn ra trong lớp học mà bắt đầu từ cách cha mẹ trò chuyện với con, thầy cô đối thoại với học trò và xã hội cư xử với người yếu thế. Bà đề nghị xây dựng khung pháp lý rõ ràng, coi việc phối hợp giáo dục là nghĩa vụ và tiêu chí đánh giá chất lượng, đồng thời thúc đẩy các mô hình “gia đình học tập”, “trường học hạnh phúc” và “cộng đồng cùng giáo dục”. 

Trong khi GS Doan đặt nền tư tưởng, NGND Nguyễn Thị Hiền, Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm (Hà Nội), chia sẻ kinh nghiệm thực hành. Theo bà, mối quan hệ gia đình - nhà trường - xã hội không thể chỉ dừng ở trao đổi thông tin hay tuyên truyền mà phải trở thành liên kết chiến lược, kiến tạo môi trường học tập hiện đại, nhân văn và bền vững.

Từ gần 30 năm xây dựng mô hình giáo dục, bà Hiền cho biết: một ngôi trường tốt không chỉ có thầy giỏi, trò ngoan, mà còn cần phụ huynh đồng hành và xã hội tin yêu. Trường đã xây dựng mô hình kết nối ba môi trường giáo dục dựa trên chuyển đổi số, tạo hệ sinh thái học tập toàn diện - nơi học sinh phát triển tri thức, cảm xúc, năng lực sáng tạo và lòng nhân ái. Khi kết nối đặt trên nền tảng niềm tin, minh bạch và trách nhiệm, giáo dục trở thành hành trình hạnh phúc và bền vững, chứ không chỉ là dạy và học. 

Bà Hiền đề xuất Bộ GD&ĐT và Hội Khuyến học Việt Nam thúc đẩy mô hình liên kết giáo dục công - tư; tổ chức bồi dưỡng kỹ năng phối hợp cho giáo viên và cán bộ quản lý; đồng thời coi chất lượng kết nối ba môi trường là tiêu chí đánh giá giáo dục. Nhà trường cần chuyển từ quản trị sự vụ sang quản trị chiến lược, dựa trên dữ liệu, công nghệ và sự tham gia thực chất của xã hội. 

GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, nhấn mạnh: Việt Nam đang có cơ hội tái định nghĩa mối quan hệ gia đình - nhà trường. Cần cơ chế để phụ huynh tham gia thực chất; công cụ đánh giá chất lượng mối quan hệ; và năng lực hợp tác với gia đình phải là yêu cầu cốt lõi trong đào tạo giáo viên. Khi giáo viên biết hợp tác với các gia đình khác nhau, trường học sẽ mở rộng ảnh hưởng, trở thành cộng đồng biết lắng nghe, chia sẻ và đặt học sinh ở trung tâm. 

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng nhìn nhận: phối hợp giữa gia đình - nhà trường - xã hội đã được nhắc nhiều nhưng từ nhận thức đến hành động vẫn còn khoảng cách. Quy mô giáo dục lớn, điều kiện vùng miền khác nhau, tác động của kinh tế thị trường, di cư, đô thị hóa… khiến việc phối hợp khó triển khai thực chất.Theo Thứ trưởng, trong bối cảnh mới, cần tư duy và giải pháp mới. Mối liên kết giữa gia đình - nhà trường - xã hội phải được thể chế hóa, phù hợp Nghị quyết 71-NQ/TW, phân định rõ vai trò, trách nhiệm và cơ chế phối hợp trong giáo dục đạo đức, nhân cách và hệ giá trị người Việt. Cần xây dựng chương trình tập huấn cho giáo viên, phụ huynh và các chủ thể liên quan; đồng thời tạo điều kiện để các bên cùng đồng tâm - đồng hành - đồng kiến tạo, hướng tới thế hệ công dân toàn cầu phát triển toàn diện: Đức - Trí - Thể - Mĩ.

Chỉ khi gia đình, nhà trường và xã hội thực sự đồng hành, giáo dục mới trở thành hành trình hình thành nhân cách, lòng nhân ái và năng lực toàn diện cho trẻ, chứ không chỉ là dạy và học đơn thuần. 

Thu Trang