Giảm phát thải trong trồng trọt: Bảo vệ môi trường, phát triển bền vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng tác động sâu rộng tới đời sống kinh tế - xã hội, nông nghiệp nói chung và lĩnh vực trồng trọt nói riêng đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ theo hướng xanh hơn, bền vững hơn.

Chia sẻ về dự thảo kế hoạch hành động thực hiện mục tiêu giảm phát thải trong trồng trọt của Hà Nội, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương khẳng định: Trồng trọt giảm phát thải không chỉ là giải pháp nhằm thực hiện các cam kết quốc gia về khí hậu, mà còn hướng tới xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu, nâng cao giá trị sản xuất và bảo vệ môi trường sống cho người dân Thủ đô.

Theo ông Nguyễn Mạnh Phương, giảm phát thải trong trồng trọt cần được nhìn nhận như một quá trình chuyển đổi toàn diện, gắn với thay đổi tư duy sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và tổ chức lại sản xuất theo hướng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên. Quan trọng hơn, mọi kế hoạch hành động nếu muốn đi vào thực tiễn và đạt hiệu quả lâu dài đều phải lấy người nông dân làm trung tâm. Bởi lẽ, nông dân chính là lực lượng trực tiếp thực hiện các giải pháp giảm phát thải trên đồng ruộng, đồng thời cũng là những người chịu tác động rõ nét nhất từ biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan và sự suy giảm tài nguyên thiên nhiên.

Thực tế cho thấy, Hà Nội là địa phương có quy mô sản xuất trồng trọt lớn, đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp cũng như sinh kế của khu vực nông thôn. Toàn thành phố hiện có hơn 160.000ha đất trồng lúa, hơn 20.000ha cây ăn quả, trên 30.000ha rau màu cùng hàng chục nghìn héc-ta chè, hoa, cây cảnh và các loại cây trồng khác. Đáng chú ý, gần một nửa số đơn vị hành chính cấp xã của Hà Nội vẫn còn hoạt động sản xuất nông nghiệp, cho thấy lĩnh vực trồng trọt không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn gắn chặt với đời sống, văn hóa và không gian sinh thái của Thủ đô.

Trong nhiều năm qua, ngành nông nghiệp Hà Nội đã từng bước triển khai các giải pháp canh tác tiên tiến, thân thiện với môi trường, qua đó góp phần giảm phát thải khí nhà kính. Một trong những điểm sáng là việc áp dụng phương pháp canh tác lúa cải tiến SRI (System of Rice Intensification) tại nhiều vùng sản xuất lúa trọng điểm. Phương pháp này giúp giảm đáng kể lượng giống gieo sạ, tiết kiệm nước tưới và hạn chế sử dụng phân bón hóa học, song vẫn bảo đảm, thậm chí nâng cao năng suất và chất lượng lúa. Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho người nông dân, SRI còn góp phần giảm phát thải khí mê-tan – loại khí nhà kính phát sinh nhiều trong quá trình canh tác lúa nước truyền thống.

Bên cạnh đó, xu hướng chuyển đổi sang sản xuất nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái cũng đang từng bước được mở rộng trên địa bàn thành phố. Nhiều vùng trồng rau, cây ăn quả đã giảm hoặc không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, thay thế bằng các chế phẩm sinh học, biện pháp canh tác tự nhiên và quản lý dịch hại tổng hợp. Những mô hình này không chỉ giúp giảm phát thải, bảo vệ đất đai, nguồn nước mà còn góp phần xây dựng hình ảnh nông nghiệp Thủ đô xanh, an toàn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về thực phẩm sạch và bền vững.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, quá trình chuyển đổi sang trồng trọt giảm phát thải vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn. Quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún; chi phí đầu tư ban đầu cho các mô hình canh tác tiên tiến còn cao; trình độ tiếp cận khoa học kỹ thuật của một bộ phận nông dân chưa đồng đều… là những rào cản cần sớm được tháo gỡ. Chính vì vậy, việc xây dựng và triển khai kế hoạch hành động giảm phát thải trong trồng trọt cần đi kèm với các chính sách hỗ trợ cụ thể, thiết thực cho nông dân, từ tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ giống, vật tư, đến kết nối thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Ở tầm vĩ mô, mới đây Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức Hội nghị công bố Đề án "Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050". Đề án này thể hiện rõ quyết tâm của ngành nông nghiệp trong việc thực hiện mục tiêu giảm 30% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030, phù hợp với cam kết của Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế về biến đổi khí hậu. Đồng thời, đây cũng là định hướng quan trọng nhằm xây dựng nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn, có trách nhiệm với môi trường toàn cầu và bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.

Đối với Hà Nội, việc cụ thể hóa Đề án của Bộ vào điều kiện thực tiễn của địa phương có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thành phố không chỉ là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước mà còn là thị trường tiêu thụ nông sản lớn, có sức lan tỏa mạnh mẽ về xu hướng tiêu dùng xanh. Việc thúc đẩy trồng trọt giảm phát thải sẽ góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp, tạo lợi thế cạnh tranh cho nông sản Thủ đô, đồng thời cải thiện chất lượng môi trường sống cho hàng triệu người dân.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương nhấn mạnh, để trồng trọt giảm phát thải thực sự đi vào chiều sâu, cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp, nhà khoa học và đặc biệt là người nông dân. Khi nông dân được trang bị đầy đủ kiến thức, được hỗ trợ về kỹ thuật và đầu ra sản phẩm, họ sẽ trở thành chủ thể tích cực của quá trình chuyển đổi xanh. Từ những thửa ruộng, vườn cây cụ thể, các giải pháp giảm phát thải sẽ dần hình thành một nền nông nghiệp thích ứng, hiệu quả và bền vững hơn.

Có thể khẳng định, trồng trọt giảm phát thải không phải là câu chuyện của tương lai xa, mà là yêu cầu cấp thiết của hiện tại. Với định hướng đúng đắn, chính sách phù hợp và sự đồng thuận từ cơ sở, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng trong thực hiện nông nghiệp xanh, góp phần cùng cả nước hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững và ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.

                                                                                                                                       Thiện Tâm

Bài viết có sự phối hợp của Sở NN&MT Hà Nội