Gỡ 'thẻ vàng' IUU giúp phát triển ngành nuôi trồng, khai thác hải sản bền vững

Bộ NN&PTNT cho biết, ngày 18/9, tại các phiên làm việc với Cao ủy Môi trường, Đại dương và Nghề cá và Tổng vụ các vấn đề về biển và thủy sản (DG MARE), Ủy ban Châu Âu, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan khẳng định quyết tâm chính trị của Việt Nam với nỗ lực cao nhất để giải quyết tốt nhất các nội dung kiến nghị của DG MARE đối với việc đẩy lùi và chấm dứt khai thác IUU, hướng tới một nghề cá phát triển bền vững.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng chia sẻ một số kết quả nổi bật sau những nỗ lực xử lý vấn đề IUU. Điển hình như: Đạt được sự thống nhất nhận thức cao và hành động quyết liệt trong tất cả các cấp, các ngành, cộng đồng ngư dân, doanh nghiệp và sự đồng thuận của toàn xã hội đối với thực hiện các quy định của pháp luật, các quy định và khuyến nghị của EC để phòng, chống IUU.

Cùng với đó, Việt Nam đã xây dựng được khung pháp lý toàn diện, đầy đủ về quản lý nghề cá và chống khai thác IUU. Đặc biệt, gần đây Quốc hội và Chính phủ đã tiếp tục siết chặt chế tài xử lý vi phạm IUU, xuyên suốt từ cấp Trung ương đến địa phương.

Công tác quản lý tàu cá tại Việt Nam cũng chuyển biến một cách rõ rệt: Đã xây dựng và vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về tàu cá (đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản) kết nối từ Trung ương đến địa phương, liên thông với các lực lượng thực thi pháp luật (Kiểm ngư, Biên phòng, Cảnh sát biển), và các cơ quan quản lý cảng để kiểm soát hoạt động của tàu cá. Trên 98% tàu cá (có chiều dài từ 15 m trở lên) hoạt động vùng khơi đã được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình.

Công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản đã được thực hiện và kiểm soát theo chuỗi từ khâu kiểm soát sản lượng qua cảng đến cấp chứng thư xuất khẩu và kiểm soát nguyên liệu tại các nhà máy chế biến. Cùng với đó, các nguyên liệu nhập khẩu vào Việt Nam được kiểm soát theo quy định của Hiệp định về Biện pháp quốc gia có cảng, và trong thời gian tới sẽ thực hiện hậu kiểm tính hợp pháp của sản phẩm thủy sản từ khai thác nhập khẩu bằng container.

Công tác thực thi pháp luật, xử phạt vi phạm hành chính đã được triển khai tích cực tại nhiều địa phương. Các tàu vi phạm vùng biển nước ngoài từ năm 2015 đến nay đã giảm rõ rệt. Đến nay, tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, xử lý đã giảm 84,35% so với năm 2016; trong đó đã ngăn chặn, chấm dứt tàu cá vi phạm vùng biển các nước, quốc đảo Thái Bình Dương từ năm 2018 đến nay.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng nhấn mạnh việc Việt Nam đang tích cực triển khai các chương trình, đề án chuyển đổi ngành ngành khai thác hải sản bền vững, nhằm tạo nền tảng cơ sở quản lý đội tàu theo hướng phù hợp với hiện trạng nguồn lợi đang được xây dựng, và chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái.

Để triển khai các giải pháp đồng bộ cho phát triển nghề cá bền vững, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết Việt Nam có chiến lược giảm cường lực khai thác, giảm đội tàu và chuyển sang phát triển nuôi trồng thủy sản để phát triển ngành thủy sản bền vững.

Bộ trưởng đề nghị Ủy ban Châu Âu hỗ trợ Việt Nam trong công tác điều tra nguồn lợi thủy sản trong vùng biển Việt Nam. Triển khai các chương trình chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái, chuyển đổi sinh kế cho cộng đồng ngư dân ven biển.

Bên cạnh đó, hỗ trợ Việt Nam tham gia các chương trình phát triển kinh tế xanh, quản lý rác thải nhựa trên biển.

Tại buổi làm việc, Cao ủy Môi trường, Đại dương và Nghề cá và DG MARE cho rằng, khung pháp lý về quản lý nghề cá và chống khai thác IUU mà Việt Nam đã xây dựng hoàn toàn đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, việc thực thi còn một số tồn tại như vẫn còn tình trạng tàu cá vi phạm khai thác IUU tại các vùng biển nước ngoài mặc dù đã giảm so với trước đây; việc thực thi pháp luật chưa đồng bộ giữa các địa phương. Cường lực khai thác hải sản còn cao, cần cân đối giữa nguồn lợi thủy sản và cường lực khai thác.

Ủy ban Châu Âu sẽ đồng hành cùng Việt Nam trong phát triển thủy sản bền vững; sẽ ban hành hướng dẫn về phát triển thủy sản bền vững theo đúng chiến lược của EU về phát triển bền vững như thỏa thuận xanh, kinh tế tuần hoàn...

Đặc biệt, EU mong muốn hỗ trợ Việt Nam trở thành một hình mẫu của thế giới trong việc phát triển bền vững ngành thủy sản và chống khai thác IUU. Cao ủy Môi trường, Đại dương và Nghề cá của EU thông báo sẽ có chuyến thăm Việt Nam vào đầu năm 2024.

Đỗ Hương