Gỡ vướng giải ngân, Bộ Tài chính đề xuất thêm các giải pháp

Giải ngân đầu tư công: Nhiều tín hiệu tích cực nhưng vẫn còn bất cập

Năm 2025, tổng kế hoạch đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) được Quốc hội thông qua và giao là 829.365 tỷ đồng. Căn cứ đó, Thủ tướng Chính phủ đã phân bổ 825.922 tỷ đồng cho các bộ, ngành và địa phương. Nếu cộng cả số vốn địa phương tự giao tăng và vốn kéo dài từ các năm trước, tổng kế hoạch đầu tư công lên đến 956.891,7 tỷ đồng.

Tính đến ngày 23/5/2025, tổng số vốn đã phân bổ đạt 891.495 tỷ đồng, đạt 99,03% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 8.037 tỷ đồng chưa được phân bổ, tương ứng 0,97% kế hoạch, do một số dự án chậm thủ tục, chưa có mặt bằng hoặc chưa thu được nguồn thu từ đất. Tình hình giải ngân cũng cho thấy nhiều chuyển biến tích cực. Ước tính đến 31/5/2025, giải ngân đạt 209.669 tỷ đồng, tương đương 21,9% kế hoạch tổng thể và 24,1% kế hoạch Thủ tướng giao, tăng so với cùng kỳ năm 2024. Một số bộ, ngành giải ngân vượt 30% như Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Bộ Công an, Đài Tiếng nói Việt Nam. Một số địa phương như Phú Thọ, Thanh Hóa, Lào Cai, Thái Nguyên… cũng có kết quả rất tích cực.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều đơn vị giải ngân dưới 10%, thậm chí một số chưa giải ngân đồng nào. Nhiều nguyên nhân được đưa ra như dự án chưa có mặt bằng, chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư, hoặc việc sáp nhập tổ chức khiến bộ máy điều hành chưa ổn định. Một số địa phương như Lai Châu, Bình Phước, Đồng Nai… nằm trong nhóm có tỷ lệ giải ngân dưới 15%.

Ngoài ra, Bộ Tài chính ghi nhận 25 bộ, cơ quan trung ương và 8 địa phương đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn năm 2025. Các lý do bao gồm: dự án không còn nhu cầu vốn, vướng thủ tục kéo dài hoặc cần điều chỉnh quy mô do thay đổi cơ cấu tổ chức.

Đề xuất giải pháp trọng tâm để tháo gỡ điểm nghẽn

Để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch, Bộ Tài chính đề xuất 9 nhóm giải pháp trọng tâm. Trước tiên, các bộ, ngành, địa phương cần rút kinh nghiệm sâu sắc và thực hiện chỉ đạo quyết liệt theo Nghị quyết 124/NQ-CP và Thông báo số 253/TB-VPCP.

Trước hết, cần xử lý dứt điểm các vướng mắc trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, bảo đảm không gián đoạn triển khai các dự án. Tiếp đó, cần tập trung xử lý các điểm nghẽn về giải phóng mặt bằng (GPMB), coi đây là yếu tố then chốt trong triển khai đầu tư công.

Đối với các dự án sử dụng vốn ODA, cần tăng cường phối hợp với Bộ Tài chính và các nhà tài trợ để tháo gỡ kịp thời các rào cản. Đặc biệt, đối với các Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG), cần đôn đốc thường xuyên, đảm bảo đồng bộ giữa các cấp chính quyền, đặc biệt trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính.

Bộ Tài chính cũng đề xuất cắt giảm kế hoạch vốn của các dự án chậm giải ngân để bổ sung cho các dự án có tiến độ tốt. Các chủ đầu tư phải báo cáo tiến độ giải ngân theo tháng, quý và chịu trách nhiệm rõ ràng trước cơ quan quản lý.

Đối với các công trình trọng điểm, Bộ Tài chính đề xuất cần tăng cường giám sát, đẩy nhanh thủ tục để có thể khởi công hoặc hoàn thành trước dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Trong đó, mục tiêu là hoàn thành ít nhất 3.000 km đường cao tốc và hơn 1.000 km đường ven biển trong năm 2025.

Bộ Tài chính cũng lưu ý các địa phương khẩn trương giải ngân vốn kéo dài từ năm 2024 sang năm 2025 theo thông báo số 7067/BTC-TH. Đây là nguồn lực quan trọng, nếu không giải ngân kịp thời sẽ lãng phí và ảnh hưởng đến chỉ tiêu tăng trưởng đầu tư công.

Nhìn chung, mặc dù tiến độ giải ngân đang được cải thiện, thực tế cho thấy vẫn tồn tại khoảng cách giữa quyết tâm chính trị và hiệu quả thực thi. Do đó, để đạt mục tiêu 100% giải ngân, ngoài việc tháo gỡ thủ tục, cần chú trọng năng lực điều hành, sự phối hợp giữa các bên và đặc biệt là vai trò của người đứng đầu. Từ những chỉ đạo cụ thể của Chính phủ, sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị và giám sát từ Bộ Tài chính, kỳ vọng đầu tư công năm 2025 sẽ đóng vai trò quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh còn nhiều thách thức.

Anh Minh