Hà Nội bao nhiêu chữ Hàng?

Ph? Hàng Ðu?ng xua - ?nh tu li?u

Con s? “Ba sáu” ph? phu?ng là con s? th?c hay là s? tu?ng trung nhu di?u hát c?a dình 36 gi?ng, trong Binh thu 36 chu?c, dánh c? 36 nu?c, mà khi ta bu?c vào Th? k? XXI thì Hà N?i dã phát tri?n ra trên du?i 500 ph?.

Trong d?c ngang bàn c? m?t Hà N?i sau nghìn nam có tên Thang Long, còn bao nhiêu ph? mang ch? Hàng phía tru?c? Hình nhu là kho?ng 80 (trên du?i m?t chút xíu), có khi là 78 mà có m?t s? dã m?t di thành ra ph? khác nhu con ngu?i mang tên khác.

D?c m?t con du?ng, ta th?y có Hàng Ðào (t?ng làm ngh? nhu?m d?), Hàng Ngang (ph? ngu?i Trung Hoa, nhà Ðu?ng, là Ðu?ng Nhân, ngu?i Pháp d?ch là Cantonnais) ch? làm gì có món nào là Ngang mà buôn bán, ti?p d?n Hàng Ðu?ng, Hàng G?o, th?ng lên Hàng Gi?y, qu?t sang hai bên là Hàng B?c, Hàng B? (có m?t do?n là Hàng Dép), Hàng Bu?m, Hàng Cá, Hàng Mã, Hàng Chi?u, Hàng Khoai, Hàng Ð?u, Hàng Than… (Hàng Than là Ðông B? Ð?u th?i nhà Tr?n, còn g?i là B?n Ðá - Phu?ng Th?ch Kh?i, Th?ch Tân).

M?t d?c ph? khác: Hàng Gai (bán lu?i dánh cá làm b?ng s?i gai vì g?n H? Thái C?c), Hàng Bông có Hàng Bông Ð?m, Hàng Bông L?, Hàng Bông C?a Quy?n, hai bên có Hàng Mành, Hàng Hòm, Hàng Nón, Hàng Tr?ng (còn g?i là Hàng Thêu), r? m?t chút là Hàng Hành, r?i Hàng Da… h?t ph? m?i d?n Hàng Ð?y. Khu ph? c? nhi?u Hàng nh?t: Hàng Thi?c, Hàng Ði?u, Hàng Ð?ng, Hàng Bát S?, Hàng Bát Ðàn, Hàng V?i Thâm, Hàng S?t, Hàng B?a (nay là Lò Rèn), Hàng Ruoi, Hàng Lu?c, Hàng Chai (chính ra là Ngõ Chè Chai m?i chính xác), Hàng Cân, Hàng Son (món ngon Ch? Cá dã chi?m l?y tên này, thành ra Ph? Ch? Cá).

Nhi?u ph? khác n?a nhu Hàng Qu?t n?m trên Ph? Hàng Ðàn cu, còn Luong Van Can l?i n?m dè lên Ph? Hàng Qu?t. Hàng Bún n?m tít phía Quán Thánh, trong khi Hàng Cháo gi?t sang g?n Sân v?n d?ng Hàng Ð?y.

Ph? Hàng Ðua là dâu, xin thua là Ph? Ngô S? Liên. Còn Hàng Khay l?i n?m k? bên H? Guom, trong khi Hàng Giò là d?u Ph? Bà Tri?u. Và Bách hóa Tràng Ti?n chính là d?t Ph? Hàng Bài.

Có hai Ph? Hàng Vôi nay m?t v?n là Hàng Vôi, m?t là Lý Thái T?. Hai Ph? Hàng Mã, m?t là Hàng Mã hi?n nay, hai là Hàng Mã Vi g?p v?i Hàng Mây thành Mã Mây. Hai Ph? Hàng Gà, m?t n?i vào Hàng Cót và m?t chính là d?u Ph? Hu?, t?ng là cái ch? chi?u h?p ch?p nhoáng, có rau c?, con cá con gà bán mua v?i vã.

L?i còn Hàng Tre n?i v?i Hàng Su, an ngang là Hàng D?u buôn bán d?u an d?u th?p, nay có hàng cây hoa Sua r?t d?p n? tr?ng mu?t v? mùa Xuân (không ph?i hoa S?a có d?u ngã). Cung quãng này còn có Hàng M?m, Hàng Mu?i, Hàng Tr?ng, Hàng Chinh, toàn nh?ng ph? ng?n và nhà nh? bé, v?a th?p v?a nông. Ph? Hàng Giày có món bánh trôi nóng c?a ngh? s? Ph?m B?ng bán vào bu?i t?i, di m?t do?n là Ph? Hài Tu?ng, t?c noi ? c?a nh?ng ngu?i th? làm giày dép, hài, hán.

Sau Ph? Hàng Gai có Ngõ Hàng Ch?, cung nhu Ph? Quán Thánh có Ph? Hàng Bún mà nam 1946 gi?c Pháp dã gây h?n d? l?y c? chi?n tranh, c?t ti?t s?ng thanh niên Hà N?i.

Có bao nhiêu ph? còn tên nhu Hàng Chu?i là bãi tr?ng chu?i d? nuôi voi, Hàng Ði?u bán m?t sen và trà khô, Hàng Cân buôn bán gi?y, bìa, Hàng Phèn có th?t bê thui, Hàng Cót không ai buôn cót, Hàng Chi?u v?n bán chi?u, Hàng Ruoi không bán ruoi… nhung nhi?u ph? dã m?t tên.

Ph? Hàng Chi?u ngày nay - ?nh: Hà N?i M?i.

Hàng C? không còn ai buôn c? mà dã có nhà ga xe l?a, dó là Ph? Tr?n Hung Ð?o. Ð?u Hàng Bu?m có Ngõ Hàng Th?t. Hàng Ð?y thành Ph? Nguy?n Thái H?c xe di m?t chi?u. Hàng B?a không làm rang b?a n?a mà s?n xu?t d? s?t nhu c?a cu?n, Hàng L?ng không còn nhà nào làm ô làm tán, làm tàn, làm l?ng, nó là khúc d?u tiên c?a con du?ng thiên lý xuôi Nam. Hàng Kèn là d?u Ph? Quang Trung. Hàng Chè là d?u Ph? C?u G? giáp v?i Hàng Ðào, còn Hàng Cau là d?u Ph? Hàng Bè, giáp v?i Hàng M?m.

Riêng Ph? Hàng Son t?ng bán son ta t? Phú Th? chuy?n v?, d?ng vào nh?ng cái “n?i” b?ng tre dan, có son nên nó thành thùng kín. Ð?u Th? k? XIX có nhà h? Ðoàn nghi ra món an ngon: Ch? cá, và t? dó chính quy?n cung ch?u thua gia dình này, dành ch?p nh?n ph? này mang tên Ch? Cá, mà Hàng Son không còn n?a.

Hàng Tr?ng nay cung không còn ai làm ngh? bung tr?ng, ti?n tang tr?ng cho tr? hay làm th? tr?ng ?ch b?t b?ng da dê... nó t?ng có tên Hàng Thêu vì ngoài ngh? v? tranh, ngu?i dân ? dây còn có ngh? thêu n?i ti?ng.

Ph? Hàng Bún m?t th?i có tên là Hàng M?n, không ph?i m?n trên co th? mà là m?n b?ng v?i cu d? vá qu?n áo. Nh?c d?n dòng tên này ta có ph?n ng?m ngùi v? m?t th?i Thang Long nghèo khó, qu?n áo rách ph?i vá ch?ng vá d?p nên m?i có h?n m?t ph? bán các th? m?n d? màu nhu th?.

Hi?n nay, Hàng Thùng không còn ai ghép thùng g?, lo?i thùng gánh nu?c, d?ng nu?c m?m, làm ch?u gi?t, mà là ph? bán lòng l?n nóng m?i ngày. Ð? các b? ph?n ngon lành c?a con l?n m?i m?, c? cái tràng tr?ng phau, tròn và xoan tít, an giòn tan, c? b?c hoi ngùn ng?t mà m?i g?i khách.

Ph? Hàng Bông, Th? Nhu?m m?y Th? k? tru?c có nhi?u bãi hoang, ngu?i th? nhu?m nh?n v?i, l?a t? Hàng Ðào, Hàng Lam (t?c Hàng Ngang) ho?c t? Ph? V?i Thâm v? d? nhu?m r?i phoi cang trên do?n ph? này, vì th? mà thành ra tên ph?, nay là di tích Nhà tù H?a Lò và cao lênh khênh là Tháp Hà N?i.

Vào nh?ng nam d?u Th? k? XX, m?t l?p tr? em Hà N?i du?c g?i d?n Tru?ng Nguy?n Du Ph? Hàng Vôi h?c ch? Qu?c ng?. Sau này, l?p ?y có r?t nhi?u ngu?i thành danh, ch?ng h?n nhà van Vu B?ng, Vu Tr?ng Ph?ng, v.v… Không ai g?i là Tru?ng Nguy?n Du mà d?u g?i là Tru?ng Hàng Vôi, nó là Hàng Vôi trên, và nay là Ph? Lý Thái T?, có Cung Thi?u nhi to r?ng.

Ðã có Hàng Bát S? l?i có Hàng Bát Ðàn, dúng là ch? Hà N?i có. Ngày nay l?p các em không bi?t chi?c bát dàn nhu th? nào, ch? xua thì rõ l?m, nó là bát b?ng sành, mi?ng hoi loe, ch? nhà nghèo m?i quen dùng, còn bát s? là c?a ngu?i giàu, ít ra là khá gi?, trung luu. Ngày nay, Ph? Bát Ðàn có m?y hi?u ph? ngon n?i ti?ng, t? ph? nu?c d?n ph? xào.

Tr?i Hàng Hoa nay cung dã l?n chìm vào lòng d?t. Nó là d?u D?c Ng?c Hà, c?nh Vu?n Bách Th?o, mà t? ch? này Khái Hung và Nh?t Linh dã sáng tác ti?u thuy?t “Gánh hàng hoa” n?i ti?ng m?t th?i, du?c d?ng thành phim v?i ch? d? trong sáng c?a ngu?i con gái Hà N?i bán hoa nuôi ch?ng an h?c…

Ph? Hàng Chai nhu trên dã nói, th?c ra dây là m?t ngõ nh?, c?c nh?, ch? có b? r?ng chua d?y 2 mét, t?ng là noi chi?u chi?u các bà di rong buôn bán các lo?i ph? ph?m. Là lông gà lông v?t, chai l? cu, s?t v?n d?ng nát, v? bao d?ng chè t?u b?ng thi?c, b?ng th?y tinh, g?i chung là các bà “d?ng nát, chè chai lông v?t” vì th? mà ngõ này mang tên ngõ Chè Chai. Không hi?u sao sau này chính quy?n thành ph? l?i g?t l?ch s? ra ngoài, g?i nó là Ph? Hàng Chai, cung nhu b? cái tên Ph? Hàng Ðua, m?t nét d?c bi?t c?a ngu?i Vi?t Nam, ngu?i Vi?n dông, an com b?ng dua mà không an b?ng thìa, b?ng dia ho?c an b?c. Cung không hi?u còn nh?ng ai ? Hà N?i nh? v? cái ph? nho nh? ?y t?ng mang tên nhu th?, nó khu?t mình phía sau Ga Hàng C?, nay là Ga Tr?n Quý Cáp.

V?i g?n 80 ch? Hàng tên ph?, sang th? k? m?i, m?t di g?n 20 ch? ?y. M?t h?p lý và m?t không h?p lý. Và có bao gi? các nhà nghiên c?u Hà N?i nghi d?n ph?c h?i dam ba dòng tên d? nh? và d? góp vào 1000 nam Thang Long s?p t?i chang?

Ð?c di?m c?a các ph? có ch? Hàng dó là h?u nhu không còn m?t ph? nào s?n xu?t ho?c buôn bán m?t hàng nó t?ng mang tên ?y n?a. Hàng Than là ph? có g?n tram c?a hàng bán bánh c?m ch? không ai buôn than. Hàng Bè xua buôn bè tre bè n?a, nhung Sông H?ng c? m?i ngày lùi xa ra phía ngoài m?t tý, nay Hàng Bè n?m sâu trong b?, nên vi?c buôn bè là không th?. Hàng Su nay là Ph? Lò Su, cung không ai làm và buôn h?u s?, mà th? hàng này có nhi?u ? Ph? Lê Gia Ð?nh, phía sau ch? Gi?i và có ngay t?i nhà tang l? Ph? Phùng Hung.

Hon tram nam tru?c, c? khu v?c Ph? C?u G?, Hàng Bè, Ngõ Hàng Ðào còn là lòng H? Hàng Ðào, t?c H? Thái C?c, c?nh h? có chi?c c?u g? nh? cho thu?n ti?n ngu?i dánh cá di v?, nên khi l?p h?, m?i có dòng tên Ph? C?u G?. Và Ph? Hàng Gai có tên v?y vì là noi bán dây câu, lu?i câu cùng vó te: lu?i rê, lu?i quét, t?t c? d?u b?ng s?i gai, k? c? nh?ng con gai dùng cho công vi?c dan lu?i m?i hay vá lu?i cu.

Nay th?i d?i m?i, vu?t qua m?t th?i buôn gi?y, kh?c con d?u, bán d? di?n, Ph? Hàng Gai thành ph? bán to t?m, ph?c v? khách nu?c ngoài, g?i là xu?t kh?u t?i ch?, nên không l? gì d? th? ti?ng Tây ti?ng tàu xì xô, và hè ph? c?m d? xe, thì ngu?i ta l?i ngan du?ng ph? l?i (ch? xua kia là du?ng xe di?n) d? làm ch? g?i xe máy, r?t b?t ti?n cho khách qua dây và thêm ùn t?c, m?t m? quan. Ch?ng l? c?m dân, còn quy?n trong tay thì mu?n làm gì cung du?c uu

Mong sao v?i nh?ng ch? Hàng còn l?i không b? mai m?t di thêm ch? nào. Nó chính là chút di c?o c?a nghìn nam, có ch? du?c mang t? Hoa Lu ra, nhung ch? y?u là du?c ra t? Hà N?i và cho riêng Hà N?i. Nó cung dã tr? nên m?t ph?n linh h?n Hà N?i. Th? tu?ng tu?ng xem n?u Hà N?i không còn m?t Ph? Hàng Ðào, Hàng Bôngu N?u th? ch?ng khác nào Hà N?i s? không còn H? Hoàn Ki?m, H? Tây. Nó s? bo vo, s? là g?c cây khô hiu qu?nh, vô h?n, b?t phách.

M?t ngày nào, ta di lang thang trên các ph? mang tên ch? Hàng nhu th? ta m?i th?y h?n ta, tình ta lâng lâng nhu v?a có gì ta g?i, ta trao, l?i nhu v?a có gì ta nh?n, ta du?c. Ðó là nh?ng món ta an hàng ngày: khoai, d?u, là chi?c bát dôi dua, là dôi giày, m?nh v?i, là cây bút, t? gi?y, cho chí cây dàn, chi?c qu?t, c? hành, chi?c di?u…

Ðu?c s?ng cùng Hà N?i nhu th?, t? ph? c? hàng tram nam ra d?n nh?ng con du?ng dài r?ng nhu Láng Hòa L?c, nhu C?u Thang Long, du?ng s? 5… h?n ta lâng lâng là duong nhiên v?y.

Trích T?ng t?p Nghìn nam van hi?n Thang Long