Hạn chế tội phạm: Không ai đứng ngoài

Ông Bùi Sỹ Lợi. Ảnh: VGP/Phương Liên

Vấn đề không mới nhưng luôn mang tính thời sự này đã được ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội trao đổi với phóng viên Báo Điện tử Chính phủ.

Cho đến nay, đã có rất nhiều ý kiến nói về nguyên nhân của tình trạng tội phạm mà đối tượng gây án tuổi còn rất trẻ. Các nguyên nhân cả chủ quan lẫn khách quan được đề cập như do mặt trái của cơ chế thị trường, sự sa sút của ý thức đạo đức cá nhân, pháp luật không nghiêm, tác động của văn hóa ngoại nhập, do internet, phim ảnh và trò chơi điện tử bạo lực, do thói ích kỷ của con người, lối sống hưởng thụ, do cha mẹ và người lớn thiếu gương mẫu...

“Lỗ hổng” giáo dục

Theo ông Bùi Sỹ Lợi, nguyên nhân trực tiếp của hiện tượng này chính là từ sự giáo dục không chu đáo của gia đình và các cơ sở giáo dục đối với những thanh niên đó. Người xưa có câu: "Nhân bất học bất tri lý". Khi không được giáo dục, nhận thức của giới trẻ sẽ không đầy đủ, từ đó có thể dẫn đến những hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng.

Nếu gia đình, nhà trường và các đoàn thể xã hội thanh, thiếu niên thả nổi việc giáo dục đạo đức cho lứa tuổi này thì nhiều người trẻ tuổi dễ bị lôi cuốn vào những hành vi xấu.

Bên cạnh đó, cũng có một số thanh thiếu niên quen lối sống hưởng thụ, lười lao động, rồi bị ảnh hưởng lối sống không lành mạnh do tiếp xúc với loại ấn phẩm "phi văn hóa". Chính điều đó khiến họ bất chấp thủ  đoạn, thậm chí sẵn sàng gây tội ác để thỏa mãn nhu cầu ích kỷ của bản thân.

Tuy nhiên, ông Bùi Sỹ Lợi đề cập tới một nguyên nhân theo ông là rất quan trọng, đó là công ăn việc làm cho thanh niên. Nếu chúng ta tạo được công ăn việc làm để thanh niên đến tuổi lao động được định hướng nghề nghiệp, được đào tạo nghề, có việc làm, có nguồn thu nhập ổn định thì sẽ hạn chế được tình trạng tội phạm nảy sinh từ nguyên nhân đời sống khó khăn.

Về truyền thông, chúng ta cần phân tích, lý giải về nguyên nhân và những bài học từ các vụ án để cảnh báo, ngăn ngừa tội phạm hơn là việc đưa những thông tin ly kỳ, rùng rợn...

Hạn chế tội phạm: Không ai đứng ngoài

Hệ thống pháp luật của chúng ta đã đủ các chế tài, các biện pháp để xử lý tội phạm nhưng ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng để phòng ngừa thì đầu tiên vẫn phải tăng cường giáo dục cho học sinh từ tiểu học, trung học đến đại học. Bên cạnh đó, các tổ chức chính trị-xã hội (Đoàn Thanh niên, phụ nữ, Mặt trận Tổ quốc, công đoàn...) phải vào cuộc, quan tâm đến giáo dục thế hệ trẻ.

Ngoài ra, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng, cần tuyên truyền, giải thích và phổ cập sớm cho học sinh phổ thông các vấn đề liên quan đến quy định của pháp luật để người dân hiểu là phạm tội đến đâu thì nhận những mức phạt nào. Đồng thời phải tăng cường xử lý các vi phạm hành chính tại nơi công cộng để hạn chế hành vi phạm pháp (ví dụ, cấm hút thuốc lá, cấm nói tục…).

Trong học đường, trong gia đình không nên tạo áp lực, xung đột và cần có biện pháp ngăn chặn những phim ảnh, trò chơi bạo lực... để tạo dựng lối sống không lành mạnh cho giới trẻ.

Ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng, nguyên tắc giáo dục là phải kết hợp 3 môi trường: Gia đình-nhà trường-xã hội. Nếu chỉ có giải pháp đơn thuần từ ngành giáo dục hay văn hóa cũng không tạo ra được sức mạnh tổng hợp và sự kết hợp đó phải được điều hành dưới vai trò của UBND các cấp thì mới mong giải quyết tận gốc hiện tượng xã hội này.

Theo ông Bùi Sỹ Lợi, vụ án nghiêm trọng vừa xảy ra tại Bình Phước là hồi chuông cảnh báo cho các gia đình và nhà trường vấn đề nhận thức về tình yêu trong dạy dỗ con cái. Làm thế nào đó để khi yêu, người ta phải có tấm lòng và phải có cả đạo đức, đạo lý.

Đối với nhà trường, có lẽ đã đến lúc chúng ta phải đưa nội dung giáo dục giới tính cũng như phải đi sâu vào tâm lý của giới trẻ khi yêu. Không nên nhìn nhận chuyện tình yêu là chuyện nhạy cảm mà sợ không nói đến. Phải thay đổi tư duy giáo dục để giúp cho giới trẻ trưởng thành có đủ bản lĩnh, đủ nhận biết về tình yêu, gia đình và hạnh phúc để có trách nhiệm với nó.

Phương Liên