Hiểm hoạ của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Tại Hội thảo công bố tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng diễn ra tại Bộ Y tế ngày 29/10, Thượng tá Nguyễn Duy Trung, Phó Trưởng phòng 5, Cục Phòng, chống tội phạm về ma túy, Bộ Công an cho biết, qua theo dõi của Bộ Công an, những năm gần đây, tình trạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử thế hệ mới và thuốc lá điện tử có pha tẩm ma túy trên thế giới và ở Việt Nam diễn biến rất phức tạp, nhất là trên không gian mạng, các sàn thương mại điện tử.

Đối tượng bị tác động, lôi kéo sử dụng chủ yếu là giới trẻ

Năm 2022, Công an cả nước phát hiện, xử lý 178 vụ/ 215 đối tượng liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (trong đó khởi tố do phạm tội về ma túy 43 vụ/ 71 đối tượng; khởi tố về tội buôn lậu 1 vụ/1 đối tượng; xử lý hành chính về hành vi kinh doanh hàng hóa không có nguồn gốc xuất xứ 105 vụ/ 104 đối tượng).

Năm 2023, Công an cả nước cũng phát hiện, xử lý 439 vụ/516 đối tượng liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (trong đó khởi tố do phạm tội về ma túy ma túy 86 vụ/155 đối tượng, khởi tố về tội buôn lậu 1 vụ/1 đối tượng, khởi tố về tội sản xuất, kinh doanh hàng giả 1 vụ/1 đối tượng, còn lại xử lý hành chính về hành vi kinh doanh hàng hóa không có nguồn gốc xuất xứ).

Chỉ riêng 6 tháng đầu năm năm 2024, liên quan đến thuốc lá điện tử có chứa chất ma túy, Công an cả nước phát hiện, bắt giữ, khởi tố 35 vụ/83 bị can; xử lý 24 vụ, 31 đối tượng liên quan đến mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng thuốc lá điện tử có chứa chất ma túy.

Thuốc lá thế hệ mới không chỉ được nhập lậu vào Việt Nam, mà còn xuất hiện các doanh nghiệp nhập linh kiện, tinh dầu và tổ chức gia công, sản xuất tại Việt Nam với số lượng lớn.

Năm 2023, Công an đã phát hiện, triệt phá kho sản xuất thuốc lá điện tử có tẩm chất ma túy với số lượng lớn ở quận Hoàng Mai, Hà Nội. Tại đây, lực lượng phát hiện 3.500 sản phẩm thuốc lá điện tử trộn ma túy, 84 lút tinh dầu có chứa ma túy và phụ kiện để làm 10.000 sản phẩm.

Đáng lo ngại, lực lượng chức năng cũng phát hiện nhiều vụ việc các đối tượng sản xuất, mua bán cốt CBD (có chứa cần sa tổng hợp) để bơm, tiêm vào thuốc lá điện tử.

Các đối tượng thường xuyên tạo ra các sản phẩm thuốc lá điện tử có chứa chất ma túy (Ampire, găngster, Amtestdam, Bestas, Wukong…) với nhiều mẫu mã, tên gọi, hương vị, chất ma túy khác nhau, đi liền với các quảng cáo (chủ yếu lợi dụng không gian mạng) gây hiểu lầm (có tác dụng thần kỳ, tạo khoái cảm, tăng lực, không có chất cấm, không có tác hại…) nhằm thu hút giới trẻ, đối phó với sự phát hiện, ngăn cấm, lên án của gia đình, xã hội, sự đấu tranh của lực lượng chức năng.

"Nếu chỉ nhìn bề ngoài rất khó phân biệt được đâu là ma túy "núp bóng", đâu là sản phẩm tiêu dùng bình thường. Các đối tượng còn thường xuyên thay đổi, sử dụng các chất ma túy mới, chưa được quy định trong Danh mục chất ma túy của Chính phủ quy định để tạo các sản phẩm thuốc lá điện tử có thành phần chất ma túy mới nhằm tránh bị xử lý", Thượng tá Nguyễn Duy Trung cho biết.

Gánh nặng bệnh tật, trầm trọng các vấn đề về y tế

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cũng cho biết, các cơ quan chức năng đã cảnh báo về tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép. Các bệnh viện cũng đã ghi nhận nhiều trường hợp phải nhập viện có liên quan đến thuốc lá điện tử, trong đó có tình trạng bệnh nâhn bị ngộ độc, loạn thần và ngộ độc ma túy.

Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, sự xuất hiện các sản phẩm mới này sẽ làm gia tăng số người hút thuốc, tăng nguy cơ sử dụng ma túy và các chất gây nghiện khác, tăng thêm gánh nặng bệnh tật cho người dân và trầm trọng thêm các vấn đề về y tế công cộng, an ninh trật tự, xã hội và môi trường.

TS. Nguyễn Nho Huy, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục thể chất, Bộ Giáo dục và Đào tạo chia sẻ, qua số liệu thống kê cho thấy, số học sinh sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở nước ta cũng tăng mạnh (từ 2,6% năm 2019 đến 8% năm 2023); trong khi, việc kiểm tra, giám sát học sinh sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong nhà trường, đặc biệt là ở ngoài nhà trường còn gặp nhiều khó khăn, chưa đạt hiệu quả.

"Chúng tôi rất lo ngại khi học sinh sử dụng thuốc lá điện tử vì nó vừa ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất, vừa ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe tâm thần của các em. Các em có biểu hiện hành vi lệch chuẩn như nói dối, trộm cắp…", TS. Nguyễn Nho Huy bày tỏ.

Cần quy định chặt chẽ mặt hàng thuốc lá thế hệ mới

Trước diễn biến phức tạp của tình trạng mua bán, sử dụng ma túy "núp bóng" thuốc lá điện tử, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đã xây dựng thành chuyên đề, ban hành nhiều công văn để thông báo các sản phẩm mới, phương thức, thủ đoạn hoạt động và chỉ đạo công an các đơn vị, địa phương tập trung tuyên truyền, chủ động phòng ngừa, đấu tranh quyết liệt với ma túy "núp bóng" và bước đầu đã đạt được một số kết quả tích cực.

Trong đó, trọng tâm là kế hoạch triển khai các biện pháp giải quyết tình trạng mua bán trái phép chất ma túy dạng "núp bóng" thực phẩm, đồ uống, thuốc lá điện tử và các hành vi vi phạm liên quan đến "bóng cười".

Đại diện Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý cũng cần sớm có các quy định quản lý chặt chẽ mặt hàng thuốc lá thế hệ mới; đồng thời kiến nghị Bộ Thông tin và Truyền thông chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đoàn Thanh niên và các bộ, ngành, địa phương tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về tác hại thuốc lá thế hệ mới, thuốc lá điện tử.

Nhiều đại biểu cũng đề nghị cơ quan quản lý ban hành chính sách phù hợp để quản lý các điểm bán lẻ thuốc lá; có quy định, hướng dẫn chi tiết về cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, chính quyền địa phương về quy định cấm buôn bán thuốc lá ngoài cổng trường học; chế tài xử phạt và trách nhiệm xử lý của các đơn vị có liên quan.

HM