Hiến pháp tạm thời Thái Lan: Nhiều quyền hơn cho giới quân sự

Tướng Prayut Chan-O-cha nhiều khả năng sẽ được lựa chọn làm Thủ tướng Chính phủ tạm thời Thái Lan. Ảnh: dawn.com

Hiến pháp tạm thời cho phép hợp thức hóa cuộc đảo chính ngày 22/5 và sẽ dành cho giới quân sự nhiều quyền trong các lãnh vực chính trị và tư pháp. Đây là bản hiến pháp thứ 19 của Thái Lan.

Hiến pháp Thái Lan trước đó, do quân đội Thái Lan soạn thảo sau cuộc đảo chính năm 2006, đã bị hủy sau khi cuộc đảo chính ngày 22/5.

Theo hiến pháp tạm thời gồm 48 điều, Thái Lan sẽ thành lập một Hội đồng Lập pháp gồm 220 người để hoạt động như một Quốc hội, tiếp đến là thành lập một chính phủ lâm thời gồm một Thủ tướng được chính định và một Nội các khoảng 35 thành viên. Hội đồng cải cách gồm 250 thành viên. Ủy ban soạn thảo hiến pháp gồm 36 người sẽ do Chủ tịch Hội đồng cải cách đất nước chỉ định, trong khi chủ tịch Ủy ban này sẽ do chính quyền quân sự lựa chọn. Các thành viên trong tất cả Hội đồng lập pháp, Hội đồng cải cách, Ủy ban soạn thảo hiến pháp hay Nội các đều sẽ không phải là chính trị gia hoặc quan chức chính quyền trong vòng ba năm qua.

Dự kiến, tiến trình "hoạt động tạm thời" này sẽ được thực hiện trong vòng 18 tháng và tổng tuyển cử sẽ diễn ra vào cuối năm 2015 nếu các điều kiện được hoàn tất và chính phủ mới có được một sự hòa hợp hoàn toàn.

Hiến pháp tạm thời quy định NCPO, đại diện cho chính quyền quân sự, sẽ tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ của họ và hoạt động song song với chính phủ tạm quyền cho tới khi bản Hiến pháp mới được công bố, dự kiến vào tháng 7/2015. Hội đồng Cải cách đất nước sẽ được lựa chọn dựa trên tiêu chuẩn những người có phẩm chất, năng lực và kinh nghiệm từ mọi thành phần trong xã hội.

Theo kế hoạch, Hiến pháp tạm thời sẽ có hiệu lực trong tháng này, theo đó, NCPO song song tồn tại cùng Nội các tạm thời trong vài tháng tới đến khi tổng tuyển cử diễn ra. Điều này được giải thích là nhằm tránh lặp lại những sai lầm từng xảy ra ở cuộc can thiệp quân sự lần trước. Đây là bài học mà giới quân sự rút ra sau hai cuộc đảo chính quân sự gần đây nhất. Sau cuộc đảo chính năm 1991, chính quyền quân sự được Hiến pháp tạm thời lúc đó cho phép kiểm soát chính phủ tạm quyền trong các quyết định liên quan tới an ninh. Hiến pháp tạm thời sau cuộc đảo chính 2006 không hề có điều khoản này và kết quả là các tướng lĩnh tham gia đảo chính mất quyền kiểm soát chính phủ sau bầu cử. Lần này, các tướng lĩnh điều khiển cuộc chơi sẽ không cho phép nhưng sai lầm của năm 2006 được lặp lại.

Ngoài ra, bản Hiến pháp tạm thời mới cũng sẽ có cả những điều khoản ân xá cho các thành viên liên quan tới cuộc đảo chính lật đổ chính phủ của bà Yingluck Shinawatra.

NCPO lập luận rằng Hiến pháp tạm thời “sẽ góp phần giải quyết cuộc khủng hoảng và đưa tình hình trở lại bình thường, vãn hồi an ninh, đoàn kết và giải quyết các vấn đề kinh tế”.

Theo tờ Bangkok Post, Hiến pháp tạm thời đáp ứng phần lớn các yêu cầu của người biểu tình ở Bangkok trong hơn nửa năm qua với cố gắng lật đổ Thủ tướng lúc đó là bà Yingluck Shinawatra. Khi đó, những người đứng đầu các cuộc biểu tình đã đòi bầu ra một Ủy ban độc lập để cai quản đất nước và thực thi các cải cách chính trị sâu rộng, trước khi tổ chức các cuộc bầu cử mới.

Tờ The Nation của Thái Lan bình luận rằng việc chính quyền quân sự kiểm soát các quyết định của chính phủ lâm thời sẽ làm nảy sinh việc chồng lấn quyền lực bởi sự phân tầng thành ba cấp trong chính quyền, gồm giới quân sự chóp bu, những người được giới quân sự chóp bu lựa chọn để điều hành đất nước và các chuyên gia cũng như các nhà kỹ trị. 

Ngày 22/7, Tướng Prayut Chan-O-cha đã yết kiến Nhà vua để xin được chuẩn y Hiến pháp tạm thời. Buổi lễ diễn ra tại thành phố ven biển Hua Hin. Đây là lần đầu tiên Nhà vua Thái Lan Bhumibol Adulyadej tiếp Tướng Prayut Chan-O-Cha từ khi ông nắm quyền hai tháng trước. 

Theo các chuyên gia, Tướng Prayuth Chan-O-cha, người thực hiện cuộc đảo chính ngày 22/5 vừa qua, có nhiều khả năng sẽ được lựa chọn làm Thủ tướng Chính phủ tạm thời để đảm bảo việc hoàn thành các mục tiêu mà cuộc đảo chính đề ra. Trong trường hợp này, ông Prayuth sẽ nắm cả vị trí Thủ tướng lẫn người đứng đầu chính quyền quân sự. Mặt khác, tướng Prayuth hiện vẫn là Tư lệnh lục quân, nhưng sẽ đến tuổi nghỉ hưu vào cuối tháng 9/2014. Liệu ông có thể kiêm cả ba vị trí là Thủ tướng, người đứng đầu NCPO và Tư lệnh lục quân cùng một lúc hay không? Nếu trường hợp này xảy ra thì mọi thứ sẽ nằm hoàn toàn trong tầm kiểm soát của quân đội Thái Lan.

                                                          Nguyễn Chiến