Hiệu triệu các tư tưởng lớn để phát triển bền vững ĐBSCL

ĐBSCL là một vùng châu thổ trù phú - nơi trú ngụ của khoảng 18 triệu người dân Việt Nam Ảnh: Nguyễn Thanh Dũng

ĐBSCL là nơi dòng sông Mekong quốc tế đổ ra biển, tạo thành một vùng châu thổ trù phú, là nơi trú ngụ của khoảng 18 triệu người dân Việt Nam. Qua ngàn năm bồi đắp của con sông với những mùa nước nổi, nước kiệt, ĐBSCL đã trở thành vựa lúa, tôm, cá, muối với các miệt vườn hoa quả nhiệt đới cung cấp sinh kế không chỉ cho người dân địa phương mà cả trên khắp Việt Nam và xuất khẩu đi nhiều nơi trên thế giới.

Đã từ bao đời nay, toàn bộ sinh kế và các hoạt động đời sống xã hội không chỉ của người dân ĐBSCL Việt Nam, mà còn của các cộng đồng trong lưu vực sông Mekong quốc tế tại Campuchia, Lào, Thái Lan đều dựa vào dòng nước do thiên nhiên ban tặng.

Tuy vậy, trong những năm gần đây, nhiều hoạt động phát triển kinh tế-xã hội, trong đó đặc biệt liên quan đến việc khai thác, sử dụng của con người đối với nguồn tài nguyên nước đang dẫn tới những biến đổi và tác động chưa thể lường hết được với dòng sông và khả năng duy trì sinh kế, phát triển bền vững của các cộng đồng dân cư dọc theo "mạch sống" của con sông quốc tế này. Thực tế này ngày càng trở nên trầm trọng hơn trong điều kiện của biến đổi khí hậu toàn cầu, với những biểu hiện và tác động hiện hữu, cực đoan về hạn hán, xâm nhập mặn, sạt lở, sụt lún… trong vài năm gần đây tại vùng ĐBSCL.

Trong chuyến thăm chính thức Hà Lan vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte đã ký Ý định thư ngày 10/7/2017, khẳng định chủ trương hợp tác giữa hai Chính phủ về việc tạo điều kiện thuận lợi triển khai các dự án chuyển đổi quy mô lớn nhằm phát triển bền vững ĐBSCL. Đây là bước chiến lược tiếp theo trong quan hệ hợp tác Việt Nam-Hà Lan nhằm thực hiện các thỏa thuận đối tác chiến lược đã ký giữa hai Chính phủ về thích ứng với biến đổi khí hậu và quản lý tài nguyên nước (ký ngày 4/10/2010); về nông nghiệp bền vững và an ninh lương thực (ký ngày 16/6/2014).

Trên cơ sở Ý định thư này, Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ TN&MT xây dựng kế hoạch tổ chức Hội nghị do Thủ tướng Chính phủ chủ trì để xác định các giải pháp chuyển đổi có quy mô lớn mang tính định hình chiến lược, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững ĐBSCL trong điều kiện thích ứng với biến đổi khí hậu.

Hội nghị được tổ chức trong 2 ngày (26 và 27/9) với tên gọi chính thức là “Hội nghị về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu”, với một số mục tiêu cụ thể: Coi đây là “Hội nghị Diên Hồng” cho ĐBSCL, nhằm hiệu triệu các tư tưởng lớn giúp Chính phủ Việt Nam và các địa phương ĐBSCL xác định các nhóm giải pháp chiến lược về chuyển đổi có quy mô lớn nhằm phát triển bền vững ĐBSCL với tầm nhìn đến năm 2100; thảo luận về cơ chế điều phối hiệu quả cho việc thực hiện các hoạt động có quy mô lớn, mang tính chất liên vùng và liên ngành tại ĐBSCL; xác định nhu cầu nguồn lực cho việc chuyển đổi mô hình phát triển bền vững ĐBSCL, các giải pháp huy động từ các nguồn khác nhau và cơ chế điều phối nguồn lực phù hợp để thực hiện chuyển đổi.

Trong 2 ngày diễn ra Hội nghị, hơn 500 đại biểu của các Ban Đảng, Quốc hội, Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các bộ, ngành, địa phương, Hội Nông dân, trong vùng ĐBSCL và khu vực lân cận, các cơ quan nghiên cứu, các tổ chức quốc tế, đối tác phát triển, cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia, nhà khoa học sẽ tập trung thảo luận về hàng loạt nội dung lớn.

Cụ thể, Hội nghị sẽ đánh giá tổng quan về các thách thức mà ĐBSCL gặp phải trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay và tới năm 2100, trong đó đặc biệt là các thách thức xoay quanh việc quản lý tổng hợp tài nguyên nước; nhận định về các cơ hội mở ra cho phát triển bền vững ĐBSCL; trên cơ sở đó đề xuất các nhóm giải pháp chiến lược mang tính chuyển đổi có quy mô lớn để ĐBSCL có thể phát triển bền vững trong điều kiện tác động của hoạt động sử dụng nước xuyên biên giới và biến đổi khí hậu trong thời gian tới.

Các đại biểu cũng tập trung thảo luận về các định hướng lớn trong xây dựng quy hoạch tích hợp phát triển kinh tế-xã hội; các giải pháp chuyển đổi về sinh kế và sản xuất nông nghiệp; hạ tầng thủy lợi; ứng phó sạt lở bờ sông, bờ biển, suy thoái rừng ngập mặn; phát triển hạ tầng đô thị; phát triển hạ tầng giao thông vận tải tại ĐBSCL phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu, các dự báo về việc sử dụng nước xuyên biên giới và quy hoạch tích hợp ĐBSCL trong giai đoạn tới.

Bên cạnh đó, Hội nghị cũng thảo luận tổng quan về nhu cầu nguồn lực cho việc thực hiện các giải pháp chuyển đổi quy mô lớn về phát triển bền vững ĐBSCL; cơ chế điều phối xây dựng và thực hiện; cơ chế điều phối về nguồn lực, huy động từ ngân sách Trung ương và địa phương, hỗ trợ quốc tế và khối tư nhân cho việc xây dựng và thực hiện; khả năng hỗ trợ về nguồn lực và kỹ thuật, các ưu tiên về lĩnh vực hỗ trợ của các đối tác phát triển đối với các giải pháp chuyển đổi quy mô lớn này.