Hơn 14.200 tiêu chuẩn quốc gia – nền tảng hội nhập vững chắc

Sáng 14/10, tại Hà Nội, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (Bộ KH&CN) tổ chức Lễ kỷ niệm Ngày Tiêu chuẩn Thế giới năm 2025 với chủ đề “Tiêu chuẩn và Quan hệ đối tác – Kết nối cùng hành động vì phát triển bền vững”.

Từ năm 1970, ngày 14/10 hằng năm đã được 3 tổ chức tiêu chuẩn hóa hàng đầu thế giới – Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO), Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế (IEC) và Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) – chọn là Ngày Tiêu chuẩn Thế giới. 

Ngày này tôn vinh nỗ lực của các tổ chức, chuyên gia và cá nhân trong việc xây dựng, phát triển tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời nhấn mạnh vai trò quan trọng của tiêu chuẩn hóa trong tăng cường hợp tác và phát triển kinh tế toàn cầu.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định cho biết, chủ đề năm nay hướng tới Mục tiêu phát triển bền vững số 17 của Liên Hợp Quốc – “Quan hệ đối tác vì các mục tiêu”, càng làm nổi bật vai trò của tiêu chuẩn như nền tảng để các quốc gia hợp tác kiến tạo giá trị, cùng hướng tới tương lai chung.

Từ năng lượng tái tạo, hạ tầng số, giao thông xanh đến an toàn thực phẩm, y tế hay môi trường – không lĩnh vực nào có thể phát triển bền vững nếu thiếu tiêu chuẩn và không quốc gia nào có thể thành công nếu thiếu những quan hệ đối tác sâu rộng, thực chất và cùng hướng đến tương lai.

Theo Thứ trưởng, năm 2025 đánh dấu nhiều cột mốc quan trọng của hoạt động tiêu chuẩn hóa quốc gia. Đến nay, Việt Nam đã công bố hơn 14.200 Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN), trong đó khoảng 63% hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế và khu vực – một tỷ lệ tiệm cận các nước công nghiệp phát triển.

Nếu trước đây tiêu chuẩn chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực truyền thống như: Cơ khí, nông nghiệp, điện tử, thì nay phạm vi đã mở rộng mạnh mẽ sang những lĩnh vực mới: Chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo, đô thị thông minh, an ninh dữ liệu…

Cùng với đó, vai trò của doanh nghiệp ngày càng được khẳng định. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam không chỉ áp dụng tiêu chuẩn quốc tế mà còn chủ động tham gia xây dựng TCVN, đóng góp trực tiếp vào các ban kỹ thuật của ISO và IEC. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy tiêu chuẩn đang trở thành “ngôn ngữ hành động chung” giữa nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng khoa học.

Bước tiến thể chế – Nâng tầm tiêu chuẩn trong quản trị quốc gia

Một điểm nhấn quan trọng được Thứ trưởng Lê Xuân Định đề cập là việc Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, cùng với Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Hai đạo luật này tạo đột phá thể chế, cải cách sâu thủ tục công bố hợp quy, công nhận kết quả đánh giá sự phù hợp, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ xã hội hóa và hội nhập tiêu chuẩn quốc tế.

“Những đổi mới quan trọng này là bước tiến thể chế để tiêu chuẩn trở thành một phần trong cấu trúc điều hành kinh tế, quản lý nhà nước và năng lực cạnh tranh quốc gia”, Thứ trưởng khẳng định.

Thứ trưởng Lê Xuân Định cũng đề nghị trong thời gian tới, các cơ quan, tổ chức cần triển khai hiệu quả các nội dung của luật mới, đặc biệt là cơ chế công nhận, thừa nhận kết quả đánh giá phù hợp với đối tác quốc tế; đổi mới phương thức xây dựng tiêu chuẩn theo hướng mở, minh bạch, khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, hiệp hội, viện trường; đầu tư chiều sâu cho hạ tầng chất lượng quốc gia, từ thử nghiệm, giám định, chứng nhận đến đào tạo, nghiên cứu; đẩy mạnh truyền thông, giúp tiêu chuẩn trở nên gần gũi, dễ hiểu và hữu ích hơn với người dân, doanh nghiệp.

Bắt nhịp xu hướng tiêu chuẩn thông minh

Tại lễ kỷ niệm, ông Nguyễn Văn Khôi, Trưởng Ban Tiêu chuẩn – Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã chia sẻ về xu hướng “tiêu chuẩn thông minh” (SMART Standards) – các tiêu chuẩn được phát triển và áp dụng trên nền tảng số, hướng tới tích hợp dữ liệu, tự động hóa và nâng cao hiệu quả toàn bộ vòng đời tiêu chuẩn.

Các ý kiến khác cũng tập trung làm rõ vai trò của tiêu chuẩn trong dẫn dắt doanh nghiệp, đặc biệt là mô hình hợp tác giữa Nhà nước – Doanh nghiệp – Hiệp hội, nhằm lan tỏa tinh thần hành động vì phát triển bền vững. 

Các đại biểu thống nhất rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ, tiêu chuẩn không chỉ là công cụ kỹ thuật mà đã trở thành “sức mạnh mềm”, thể hiện năng lực sáng tạo, khả năng kết nối và uy tín quốc tế của mỗi nền kinh tế.

Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia Nguyễn Nam Hải bày tỏ tin tưởng với sự đồng hành của các cơ quan, tổ chức, hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia và nhà khoa học, chúng ta sẽ cùng nhau biến tiêu chuẩn theo định hướng thành ngôn ngữ chung đem lại niềm tin, sự hợp tác và là nền tảng thúc đẩy phát triển toàn diện trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước.

Thu Giang