Hơn 6,4 nghìn doanh nghiệp được hỗ trợ từ chương trình nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm

Giai đoạn 2021–2025 là một trong những thời kỳ đầy biến động của kinh tế thế giới và trong nước. Tác động kép từ thiên tai, biến đổi khí hậu, cùng đại dịch COVID-19 đã làm đứt gãy chuỗi cung ứng, gây sức ép lớn lên doanh nghiệp. Tuy nhiên, đây cũng là giai đoạn Việt Nam đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Trong bối cảnh đó, Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021–2030 (Chương trình 1322) được coi như một trong những công cụ quan trọng, giúp doanh nghiệp tăng năng lực cạnh tranh, thích ứng với các chuẩn mực quốc tế và yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

Lan tỏa mạnh mẽ tinh thần năng suất – chất lượng

Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (TCĐLCL), cho biết giai đoạn 2021 - 2025, cơ quan thường trực Chương trình đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và các tỉnh, thành phố để xây dựng kế hoạch, hướng dẫn và tổ chức triển khai đồng bộ các nhiệm vụ. Từ đó, các địa phương chủ động lồng ghép nội dung hỗ trợ doanh nghiệp phù hợp với điều kiện thực tế, tạo nên một mạng lưới triển khai liên tục và rộng khắp.

“Trong 5 năm qua, Chương trình đã lan tỏa sâu rộng tới cộng đồng doanh nghiệp. Từng nhóm doanh nghiệp được hỗ trợ tiếp cận các mô hình quản trị tiên tiến, tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế, công cụ cải tiến năng suất. Nhiều doanh nghiệp đã chứng kiến kết quả rõ rệt: Năng suất tăng, lãng phí giảm, chất lượng sản phẩm nâng lên, quản trị hiệu quả hơn”, ông Hải nhấn mạnh.

Sự quan tâm của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội và Chính phủ dành cho lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và TCĐLCL càng củng cố thêm động lực triển khai Chương trình. Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Chỉ thị 38-CT/TW về công tác tiêu chuẩn đo lường chất lượng đã mở ra không gian chính sách quan trọng để phát huy vai trò của Chương trình 1322 trong mục tiêu tăng trưởng bền vững 2 con số giai đoạn 2026–2030.

Theo báo cáo tổng hợp, từ năm 2021 đến tháng 10/2025, đã có 1.737 tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) được xây dựng và công bố, nâng tổng số TCVN lên 14.306, với 63% hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế và khu vực. Tỷ lệ này cho thấy Việt Nam đang tiệm cận các chuẩn mực toàn cầu, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp hội nhập.

Đối với việc đào tạo chuyên gia năng suất, giai đoạn này đào tạo được 171 chuyên gia, trong đó 85 chuyên gia được cấp chứng nhận (56 chuyên gia năng suất quốc gia và 29 chuyên gia APO). Con số thấp hơn kỳ vọng do ảnh hưởng của đại dịch và thời gian chuẩn bị khung tiêu chuẩn TCVN 13751:2023 cho chuyên gia năng suất quốc gia. Tuy nhiên, đây là nền móng để tăng tốc đào tạo trong giai đoạn tới, hướng tới mục tiêu 1.000 chuyên gia năng suất chất lượng vào năm 2030.

Số doanh nghiệp được hỗ trợ áp dụng các giải pháp nâng cao năng suất, chất lượng trong khuôn khổ các nhiệm vụ thuộc Chương trình khoảng 6.410 doanh nghiệp. Trong số các doanh nghiệp đã được hỗ trợ thì các doanh nghiệp được hỗ trợ và cấp giấy chứng nhận theo tiêu chuẩn ISO 9001, ISO 14001, ISO 27001,… tăng trưởng theo từng năm và dự báo cơ bản cũng đáp ứng mục tiêu tăng ít nhất 10% so với giai đoạn 2011-2020.

Đến tháng 11/2025, đã có 102 doanh nghiệp mô hình điểm về năng suất – chất lượng, vượt mục tiêu 2021–2030 trước 5 năm. Đây là “ngân hàng bài học thực tiễn” quan trọng để chia sẻ, nhân rộng trong cộng đồng doanh nghiệp.

Đối với việc nâng cao năng lực đánh giá sự phù hợp, Trung tâm Chứng nhận phù hợp đã được Cơ quan Công nhận Italia cấp giấy công nhận năng lực chứng nhận sản phẩm hữu cơ theo EN/ISO/IEC 17065:2012. Trung tâm đang tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để được công nhận theo FSSC 22000, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu nông sản hữu cơ sang Mỹ và EU.

Tổng thể, 4/5 mục tiêu của Chương trình giai đoạn 2021–2025 đã hoàn thành, trong đó 2 mục tiêu vượt thời hạn. Chỉ tiêu còn lại – đào tạo chuyên gia năng suất – sẽ được tăng tốc trong giai đoạn tiếp theo.

Mở rộng vào những lĩnh vực mới

Nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục TCĐLCL Ngô Quý Việt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục duy trì phong trào năng suất – chất lượng trong giai đoạn 2026–2030. Ông cho rằng doanh nghiệp cần đẩy mạnh triển khai ở các lĩnh vực xã hội đang đặc biệt quan tâm như an toàn vệ sinh, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, những xu hướng lớn có tác động lan tỏa sâu rộng.

“Nâng cao năng lực cả về tổ chức lẫn nhân lực là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm hoạt động năng suất – chất lượng được triển khai đồng bộ, hiệu quả và bền vững”, ông Việt đề xuất.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định đánh giá, phần lớn mục tiêu giai đoạn 2021–2025 đã được đáp ứng, trong đó mục tiêu mô hình điểm vượt xa kỳ vọng. Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng đối mặt với không ít khó khăn như tác động của COVID-19, sắp xếp bộ máy các bộ ngành, chính quyền địa phương hai cấp, cùng hạn chế trong bố trí nguồn lực và năng lực nhân sự tại một số địa phương.

Trong bối cảnh đó, Thứ trưởng đề nghị Ủy ban TCĐLCL Quốc gia triển khai các nhóm định hướng lớn. Trong đó chú trọng đổi mới mạnh cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp, theo hướng linh hoạt và trực tiếp, dựa trên chính sách của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Lấy doanh nghiệp làm trung tâm, ưu tiên doanh nghiệp nhỏ và vừa và các doanh nghiệp chủ lực của từng ngành.

Đông thời đột phá trong tiêu chuẩn hóa và hạ tầng chất lượng, ưu tiên ESG, kinh tế xanh, Halal và chuyển đổi số. Phát triển mạnh đội ngũ chuyên gia năng suất – chất lượng, hướng tới đạt mục tiêu 1.000 chuyên gia vào 2030.

Đồng thời đẩy mạnh truyền thông, lan tỏa mô hình điểm, tạo hiệu ứng cộng đồng. Mở rộng hợp tác quốc tế, tận dụng các tiêu chuẩn, mô hình và nguồn lực từ các tổ chức quốc tế.

Sau 5 năm triển khai, Chương trình 1322 đã chứng minh vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp và nền kinh tế, từ tiêu chuẩn hóa, ứng dụng công cụ quản trị tiên tiến đến hình thành mạng lưới mô hình điểm và nâng cao năng lực đánh giá sự phù hợp. Những nền tảng đó sẽ là bệ phóng quan trọng để Việt Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng mới, nơi năng suất – chất lượng không chỉ là yêu cầu mà là động lực chủ đạo của phát triển bền vững.

Thu Giang