Hợp tác công tư phát huy hiệu quả trong ngành rau quả

Động lực mới trên những mảnh đất bazan

Đến xã Ia Tiêm, huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai những ngày này thấy người dân đang phấn khởi ra đồng thu hoạch khoai tây. Gặp bà Giáp Thị Hoa, một trong những nông dân đang đi thu hoạch khoai tay tại huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai cho biết: Ban đầu trồng loại cây này ở đây tôi cũng rất lo lắng, bởi chi phí đầu tư 1 ha tới hơn 100 triệu đồng. Mặt khác, cây khoai tây lạ đất và có nhiều cái mới nên bỡ ngỡ.

Tuy nhiên, được các cán bộ dự án và doanh nghiệp hướng dẫn tận tình, đến thời điểm thu hoạch khoai tây được công ty cho xe tới thu mua ngay tận vườn thì bà mới yên tâm.

Bà Hoa cho biết đây là vụ thứ 3 bà trồng khoai tây, nhà bà có tất cả là 7 ha khoai tây, năng suất khoai tây đạt 27 tấn/ha. Với giá khoai tây hiện nay 8.200 đồng/kg, gia đình bà thu về hơn 1,6 tỷ đồng, trừ chi phí lãi ròng trên 700 triệu đồng. Kể từ khi trồng khoai tây đến khi đào củ bán là hơn 100 ngày.

Theo chân bà Hoa đến "Ngày hội thu hoạch mô hình hợp tác liên kết sản xuất và tiêu thụ khoai tây bền vững năm 2024" mới thấy rất nhiều nông dân đã tham gia mô hình này và hào hứng với giá trị và các kiến thức mới trong canh tác mà người dân thu nhận được.

Chị Trần Thị Vân Anh (Xã Bàu Cạn, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai) cho biết, khi tham gia chương trình sản xuất khoai tây bền vững, tôi được tập huấn kỹ thuật canh tác tiên tiến, nâng cao năng lực quản lý tài chính và sản xuất an toàn. Đồng thời, được tiếp cận công nghệ tiên tiến như công nghệ xử lý giống, phân bón, tưới tiêu hay thăm đồng thông qua drone. 

"Tôi có thể quản lý canh tác thông qua Apps và điều chỉnh tưới nước thông qua điện thoại thông minh. Với những kiến thức này, tôi có thể chia sẻ cùng chồng nhiều hơn trong quá trình canh tác. Đồng thời, việc áp dụng công nghệ hiện đại cũng giúp tôi tiết kiệm thời gian, tôi có nhiều thời gian hơn để nghỉ ngơi, cho gia đình và các con", chị Vân Anh nói.

Không chỉ bà Hoa hay chị Vân Anh mà hiện nay đã có 126 hợp đồng của người dân Gia Lai chương trình liên kết sản xuất khoai tây bền vững đã mang lại những kết quả vượt trội. Cụ thể, năng suất khoai tây trung bình đạt 23-26 tấn/ha, cao gấp 3 lần so với canh tác truyền thống, thậm chí nơi cao nhất đạt 52 tấn/ha. Mỗi năm tiết kiệm hơn 5 triệu m3 nước; thu nhập của nông dân tăng lên gần 3 lần.

Bên cạnh đó, mỗi năm dự án triển khai tập huấn sản xuất an toàn cho gần 6 nghìn lượt nông dân, diện tích trồng khoai tây tăng trung bình 20% hàng năm, số hộ nông dân tham gia vào chương trình tăng 10%/năm. Năng lực, vai trò của phụ nữ và nông dân đồng bào thiểu số trong mô hình cũng được nâng cao đáng kể.

Nâng giá trị nông sản tạo gắn kết bền vững

Chương trình sản xuất khoai tây bền vững do Syngenta Việt Nam, PepsiCo - đồng trưởng Nhóm công tác công tư (PPP) về Rau quả, phối hợp với các đối tác Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Bộ NN&PTNT), Yara, Mimosatek, Netafim-Khang Thịnh, USAIDS Resonance-dự án GDA và Care-Dự án She Feeds The World (SFtW) triển khai từ năm 2019.

Lấy nhà nông dân là trọng tâm, các doanh nghiệp và đối tác đã xây dựng mô hình sản xuất khoai tây khép kín từ: Chăm sóc đất - giống - Xử lý hạt giống - Thuốc bảo vệ thực vật - Phân bón - Tưới tiêu - Kỹ thuật canh tác - Bao tiêu đầu ra - Chế biến sản phẩm sử dụng năng lượng tái tạo).

Theo ông Lưu Trung Nghĩa, Giám đốc Sở NN & PTNT tỉnh Gia Lai cho biết, tỉnh cũng mong muốn tận dụng hiệu quả những điều kiện thuận lợi về khí hậu, đất đai cho việc trồng cây nông nghiệp sạch, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc cũng như yêu cầu về chất lượng, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Mô hình hợp tác sản xuất khoai tây bền vững đã đáp ứng được kỳ vọng này.

Tập quán của người dân vùng cao, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số là từ những hộ dân nhỏ, mô hình nhỏ mà làm thành công thì bà con sẽ truyền tai nhau để thực hiện theo rất hiệu quả. Tham gia mô hình trồng cây khoai tây thông minh này, các hộ nông dân rất phấn khởi bởi họ không chỉ có được giống, vật tư đảm bảo, tuân thủ quy trình quốc tế mà còn được các chuyên gia kỹ thuật theo dõi quá trình sinh trưởng và phát triển của cây, kiểm soát chặt chẽ chất lượng đầu ra. Những thành công từ mô hình này sẽ được Gia Lai nghiên cứu để mở rộng áp dụng cho các cây trồng khác.

Ông Trần Thanh Vũ, Tổng giám đốc công ty Syngenta Việt Nam chia sẻ: Chương trình sản xuất khoai tây bền vững ở khu vực Tây Nguyên đã thành công, kết nối đầy đủ các đối tác đa dạng trong chuỗi. Nhờ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và các giải pháp nông học mới trong sản xuất khoai tây, năng suất khoai tây đã tăng mạnh, từ đó gia tăng thu nhập cho người nông dân. Thông qua dự án, đã hình thành vùng nguyên liệu sản xuất bền vững với những sản phẩm đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng. Dự án cũng góp phần giảm phát thải, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng tới nền nông nghiệp xanh.

Ông Nguyễn Việt Hà, Tổng giám đốc PepsiCo Việt Nam chia sẻ, các cơ chế, chính sách trong hợp tác công - tư được xem là nền tảng và là khung pháp lý giúp các đối tác trong quá trình sản xuất khoai tây bền vững. Hợp tác công – tư cũng đưa ra những gợi ý cho doanh nghiệp thấy được những cơ hội và thách thức để đưa ra thâm những giải pháp hỗ trợ nông dân để có thể là thực hiện tốt nhất quá trình hợp tác công tư là mang lại hiệu quả tốt nhất cho người nông dân một cách bền vững.

Theo ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Bộ NN&PTNT) nhìn nhận, đối với sự phát triển của ngành rau quả nói riêng và toàn ngành nông nghiệp nói chung, hợp tác công tư (PPP) là công cụ quan trọng để thu hút đầu tư vào chế biến sâu, gia tăng giá trị và đảm bảo an toàn thực phẩm cũng như phát triển các mô hình liên kết chuỗi giá trị ngành hàng hiệu quả.

Triển khai hiệu quả Đề án phát triển ngành chế biến rau quả giai đoạn 2021 - 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Bộ NN&PTNT cam kết tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động đối thoại với các với doanh nghiệp để kịp thời tháo gỡ những khó khăn phát sinh và hoàn thiện chính sách thu hút mạnh mẽ khối tư nhân đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, đặc biệt là ngành rau quả.

Ông Thanh nhấn mạnh, Bộ NN&PTNT xác định xây dựng các chuỗi giá trị, chuỗi liên kết để tạo thành các ngành hàng. Chỉ có xây dựng chuỗi giá trị bền vững mới kêu gọi được các đối tác tham gia chuỗi, cùng nhau xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm bền vững, đặc biệt liên kết với các đối tác trong sơ chế bảo quản, chế biến để vươn tới thị trường xuất khẩu bền vững hơn.

Đỗ Hương