Hợp tác quốc tế thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

Hợp tác quốc tế trong giáo dục hiện được xác định là yếu tố gắn liền với tăng trưởng kinh tế và phát triển đất nước. Đây không chỉ là xu thế tất yếu của hội nhập mà còn là nguồn lực quan trọng để phát triển nguồn nhân lực, đóng góp trực tiếp vào nền kinh tế. Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc nhấm mạnh nội dung này tại Hội nghị tập huấn công tác hợp tác quốc tế, thông tin đối ngoại trong giáo dục và đào tạo được tổ chức sáng ngày 11/9. 

Thứ trưởng cho biết, trọng tâm của hợp tác quốc tế hiện nay là nâng cao chất lượng nhân lực, với tác động thực chất đến hàng nghìn sinh viên và giảng viên, thay vì chỉ nhìn vào quy mô ngân sách. Thực tế, hàng nghìn sinh viên và giảng viên (14–21.000 người) đang hưởng lợi trực tiếp từ các chương trình này. 

Trong bối cảnh hội nhập, hợp tác quốc tế đã trở thành "dòng chảy tất yếu" của giáo dục đại học. Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, hợp tác quốc tế là nguồn lực quan trọng thúc đẩy đào tạo và bồi dưỡng nhân lực. Thực tiễn này sẽ góp phần cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho nền kinh tế. 

Quy mô và kết quả hợp tác quốc tế 

Trong giai đoạn 2023-2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã ký 47 văn bản hợp tác quốc tế, gồm 18 điều ước và 29 thỏa thuận cấp bộ. Bên cạnh đó, 8 văn bản công nhận tương đương văn bằng với các nước và vùng lãnh thổ như Áo, Belarus, Nga, Pháp, Trung Quốc và Ukraina cũng được ký kết. Việt Nam cũng tích cực tham gia các diễn đàn giáo dục đa phương, đảm nhận vai trò Chủ tịch hợp tác giáo dục ASEAN (2022–2023), Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Giáo dục Đông Nam Á (2025–2026), và đang chuẩn bị chủ trì Hội nghị APEC năm 2027.

Theo PGS.TS Nguyễn Thu Thủy – Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ GD&ĐT), các đối tác chính ký kết và triển khai thỏa thuận hợp tác với các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam trong giai đoạn 2021-2025 gồm Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Đầu tư FDI cho giáo dục chủ yếu đến từ Hoa Kỳ, Singapore và Hàn Quốc. Đến 30/6/2025, cả nước có 423 chương trình liên kết đào tạo tại các cơ sở đại học, trải rộng trên 67 ngành; nhóm ngành kinh tế - quản lý chiếm 51%, khoa học - kỹ thuật - công nghệ chiếm gần 20%. Bên cạnh đó, số liệu từ 32 trường cao đẳng cũng đang thực hiện 77 chương trình liên kết đào tạo.

Hợp tác quốc tế ở bậc phổ thông và mầm non tập trung tại ở các tỉnh, thành lớn. Các cơ sở đại học thu hút giảng viên và sinh viên nước ngoài nhiều nhất gồm Đại học Quốc gia TPHCM, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Huế và Trường Đại học RMIT Việt Nam. Đến tháng 8/2025, Đề án 89 đã cử 204 giảng viên đi học tiến sĩ tại 22 quốc gia. Trong giai đoạn 2020–2024, khoảng 3.500 người học nhận học bổng hiệp định, trong đó gần 600 người ở bậc tiến sĩ. Ngoài ngân sách nhà nước, còn có học bổng của Nhật Bản (JDS), Úc (Australia Awards Scholarships/Aus4Skills) và một số nước khác.

Bà Thủy cho biết, ngành Giáo dục đặt trọng tâm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông, hướng tới trình độ tiên tiến trong khu vực Châu Á. Đến năm 2030, khoảng 20% cơ sở giáo dục sẽ được đầu tư hiện đại, đảm bảo cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn tiên tiến.

Đến năm 2035, hệ thống phổ cập THPT sẽ hoàn thành, chỉ số giáo dục đóng góp vào HDI đạt trên 0,85. Ít nhất hai cơ sở đại học lọt vào nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới, đồng thời nâng cao vị thế giáo dục Việt Nam trên các bảng xếp hạng quốc tế.

Tầm nhìn đến năm 2045, hệ thống giáo dục Việt Nam thuộc nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới. Phát triển nhân tài khoa học–công nghệ trở thành động lực và lợi thế cạnh tranh cốt lõi, góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao. Ít nhất 5 cơ sở đại học lọt vào nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới, nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Theo Quyết định 1600/QĐ-TTg, Việt Nam cũng đang hướng tới tham gia mạng lưới thành phố học tập toàn cầu của UNESCO, với ít nhất 10 đơn vị hành chính tham gia. 

Bà Thủy nhấn mạnh, để đạt các mục tiêu, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ cơ sở đại học hợp tác với đại học uy tín và doanh nghiệp lớn ở nước ngoài; Khuyến khích mô hình giáo dục số, xuyên biên giới; Mở rộng hợp tác song phương, đa phương; Nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ; Cán bộ quản lý, giảng viên được đào tạo, bồi dưỡng định kỳ để nâng cao năng lực hội nhập quốc tế, đồng thời tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về hội nhập trong toàn ngành.

Ngoài ra, bà Thủy cũng khuyến nghị cần xây dựng chiến lược chuyển đổi sinh viên quốc tế từ ngắn hạn sang dài hạn, mở rộng đầu tư FDI và nâng cấp cơ sở giáo dục, đặc biệt ở bậc phổ thông và các cơ sở chất lượng cao.

Cần hành động quyết liệt để hợp tác quốc tế trong giáo dục phát huy hiệu quả

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, xu thế hiện nay là toàn cầu hóa. Vì thế, khi triển khai các chương trình hợp tác quốc tế, ngành giáo dục đã có báo cáo đánh giá thực trạng và đạt được nhiều kết quả tích cực trong những năm qua. 

Ông dẫn chứng, ngay tại Trung Quốc có những ngành đào tạo tới 1,5 triệu sinh viên. Vì vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo phải cung cấp thông tin đầy đủ để các trường, các sở GD&ĐT chủ động xây dựng chương trình phát triển hiệu quả. "Thông tin phải rõ ràng, kịp thời để các trường, các sở lập kế hoạch và thực hiện", ông nói.

Một vấn đề khác được Thứ trưởng lưu ý là hợp tác quốc tế của các trường. Bộ GD&ĐT cần cung cấp danh sách đối tác để bảo đảm việc hợp tác hiệu quả. Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở đào tạo trong nước, đồng thời nâng cao tính tự chủ trong bối cảnh toàn cầu hóa và cả xu thế "phi toàn cầu hóa", tức các quốc gia tăng cường tự chủ trong giáo dục và phát triển nhân lực.

Về quản lý các trung tâm giáo dục, Thứ trưởng nhắc lại: Sau khi có Nghị định 86, hệ thống các trung tâm ngoại ngữ, tin học, kỹ năng sống, tư vấn du học, tư vấn văn hóa – chính trị được phân cấp cho các sở giáo dục và đào tạo quản lý. Ông đề nghị các cơ sở phải có báo cáo thường xuyên, tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động các trung tâm, đồng thời quy định rõ tiêu chí để bảo đảm chất lượng. 

"Điều then chốt vẫn là xây dựng đội ngũ giáo viên vững mạnh, bởi đây là lực lượng trực tiếp triển khai các chương trình hợp tác quốc tế". Thứ trưởng nhấn mạnh, coi đây là điều kiện tiên quyết để hợp tác quốc tế trong giáo dục đạt hiệu quả và đáp ứng yêu cầu phát triển nhân lực chất lượng cao. 

Thu Trang