Hợp tác trường đại học - doanh nghiệp: Rất cần những chính sách khuyến khích

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn, Chủ tịch Ủy ban về Giáo dục và phát triển nhân lực (thuộc Hội đồng Quốc gia về phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh) đã chủ trì phiên họp thứ nhất của Ủy ban tại Hà Nội, ngày 18/8. Phiên họp có nội dung: "Chính sách hỗ trợ hợp tác giữa trường đại học với doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu xã hội".

Nguồn nhân lực giữa nhà trường và doanh nghiệp

Từ thực tế triển khai, đại diện các trường đại học đều khẳng định vai trò hết sức quan trọng của việc hợp tác với doanh nghiệp. Chia sẻ bài học thành công và cả những hạn chế, khó khăn, vướng mắc, các trường đã đề xuất giải pháp để tăng cường hiệu quả của mối quan hệ hợp tác này.

Đại diện Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đề xuất các nhóm giải pháp về chính sách, nguồn vốn và nhóm các giải pháp thúc đẩy hợp tác đại học-doanh nghiệp. Cần hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật để thúc đẩy hợp tác đối tác công tư (PPP) trong giáo dục đại học. Xây dựng chính sách hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp hợp tác, tài trợ cho lĩnh vực giáo dục đại học, như chính sách miễn trừ thuế cho các doanh nghiệp đầu tư tài trợ cho giáo dục. Phát triển như mô hình đào tạo luân phiên gồm 3 chủ thể là sinh viên-nhà trường-doanh nghiệp, luân phiên xen kẽ thời gian đào tạo lý thuyết tại trường đại học và đào tạo thực tiễn tại nơi làm việc: Luân phiên hàng tuần (2-3 ngày học tại trường và thời gian còn lại tại doanh nghiệp); hoặc luân phiên theo học kỳ (mỗi năm gồm các học kỳ tại trường xen kẽ với ít nhất một học kỳ tại doanh nghiệp).

Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm TPHCM Trần Đình Lý cho rằng, Nhà nước cần có chính sách, cơ chế phối hợp chặt chẽ về nguồn nhân lực giữa nhà trường và doanh nghiệp. Tăng quyền tự chủ cho nhà trường. Nhà trường cần được tự chủ và chủ động về quy mô đào tạo, hình thức tuyển sinh, xây dựng chương trình đào tạo, thu chi nguồn tài chính. 

Ông Trần Đình Lý cho rằng, đổi mới và tăng cường công tác quản lý nhà nước về xây dựng mối gắn kết bền vững giữa nhà trường và doanh nghiệp cần chủ yếu phát huy ở 3 mặt: Định hướng, khuyến khích và hỗ trợ.

Theo Chủ tịch Hội đồng Trường FPT Lê Trường Tùng, bên cạnh các chính sách khích lệ, động viên, kết nối, thúc đẩy, cần một số yêu cầu mang tính bắt buộc. Đơn cử như với nhà trường, hoạt động hợp tác với doanh nghiệp cần là một tiêu chí trong kiểm định.

Ở góc độ doanh nghiệp, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Viettel Tào Đức Thắng cho rằng, đầu tư nguồn lực tài chính cho các nghiên cứu khoa học của trường cần thiết phải có quỹ đầu tư mạo hiểm để đầu tư cho những ý tưởng, sáng kiến, giải pháp mới. 

Nhận định chính sách là vấn đề quan trọng nhưng cũng rất khó, ông Trương Anh Dũng, Tổng Cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, đề xuất chọn chủ đề gắn kết đại học và doanh nghiệp trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để có sự quan tâm hơn của Chính phủ và các bộ, ngành. Chính sách cần được rà soát tổng thể, nội dung nào đã quy định trong luật, nhưng cần hướng dẫn cụ thể, nội dung nào còn đang vướng, nội dung nào còn thiếu cần bổ sung.

Với đề xuất về Quỹ đầu tư mạo hiểm, ông Trương Anh Dũng cho rằng nên là quỹ đào tạo để gắn sát sườn với hệ thống cơ sở giáo dục đại học, đồng thời cho biết một số nước đã có quỹ đào tạo này.

Tổng Giám đốc Tập đoàn Trí Nam Nguyễn Mạnh Trường nhận định, cơ chế chính sách cho việc hợp tác giữa đại học và doanh nghiệp đã tương đối đầy đủ, tất nhiên vẫn cần cải tiến thêm cho phù hợp. Tuy nhiên, thực hiện hiệu quả hay không phụ thuộc rất nhiều vào quan điểm, nhận thức của người triển khai trực tiếp. 

Ông Nguyễn Mạnh Trường đề xuất cần tăng cường nhận thức cho đối tượng thực hiện trực tiếp, từ đó mang lại hiệu quả tốt hơn trong quá trình hợp tác giữa đại học và doanh nghiệp.

Tận dụng các cơ hội để hợp tác, cùng đẩy nhanh sự phát triển

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của quan hệ hợp tác giữa các cơ sở giáo dục đại học và doanh nghiệp. Theo Bộ trưởng, cần phải tính đến các chính sách thúc đẩy mạnh mẽ hơn, chặt hơn, liên thông hơn, hiệu quả và đem lại nhiều lợi ích hơn. Khi đề xuất chính sách phải vừa chú ý đến cái chung, vừa chú ý đến các trường theo từng nhóm lĩnh vực để phù hợp, hài hòa, trong đó đặt trọng tâm đến hệ thống các trường có liên quan nhiều đến doanh nghiệp.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh cần xem xét về các chính sách, gồm: Phương diện hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, liên quan đến mảng đào tạo và cuối cùng là sử dụng nguồn lực. Rất cần những chính sách để làm sao hệ thống trang thiết bị khoa học, công nghệ, kĩ thuật của doanh nghiệp được sinh viên sử dụng nhiều; liên quan đến sử dụng kết quả nghiên cứu chung giữa hai phía; vấn đề doanh nghiệp khởi tạo, doanh nghiệp khoa học công nghệ… 

Bộ trưởng cũng cho rằng, cần khuyến khích tăng cường chính sách để các doanh nghiệp tham gia nhiều hơn, sâu hơn vào hoạt động đào tạo của nhà trường. Dù đã có quy định trong một số văn bản, nhưng cần thêm nữa các chính sách cho nhóm này. Thúc đẩy nhiều hơn sự tham gia của các nhân lực công nghệ và kĩ thuật trong các chương trình đào tạo và doanh nghiệp tạo điều kiện cho nhà khoa học tham gia nhiều hơn trong quy trình của doanh nghiệp; vấn đề sinh viên thực tập tại doanh nghiệp làm sao nhiều hơn, thực chất hơn.

Về sử dụng nguồn lực, trong đó có việc đầu tư, sử dụng nguồn lực từ cơ sở vật chất, nguồn lực tài chính… của trường đại học với doanh nghiệp và doanh nghiệp với trường đại học, theo Bộ trưởng, đây cũng là vấn đề còn vướng, cần đề xuất chính sách tháo gỡ, thúc đẩy…

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT mong muốn cả phía đại học và doanh nghiệp sẽ cùng quan sát, phân tích các nhu cầu của nhau và tận dụng các cơ hội để hợp tác, cùng đẩy nhanh sự phát triển vì sự phát triển chung của đất nước.

Phương Liên