Hướng tới sản xuất và cung ứng cà phê không gây mất rừng

Ngày 16/5/2023, Nghị viện châu Âu đã thông qua Quy định Chống phá rừng châu Âu (EUDR). Gỗ và sản phẩm gỗ, cà phê, cao su là những ngành hàng xuất khẩu chính của Việt Nam bị ảnh hưởng khi Quy định này được áp dụng. Theo Quy định này, một số sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam, đặc biệt là cà phê, khi nhập khẩu vào thị trường châu Âu cần có thông tin định vị (GPS) đến từng vườn, dựa trên đó xác nhận về nguy cơ gây mất rừng bằng các hệ thống giám sát viễn thám.

Hội nghị được tổ chức nhằm chia sẻ các thông tin tổng quan về Quy định EUDR, các cơ hội và thách thức mà Quy định mới có thể mang đến cho ngành cả phê Việt Nam, đưa ra các đề xuất về giải pháp hỗ trợ ngành đáp ứng các quy định mới trong thời hạn chuẩn bị 18-24 tháng do EU đặt ra. Bên cạnh đó, Khung Kế hoạch hành động cấp quốc gia của ngành cà phê nhằm đáp ứng EUDR cũng được trình bày lần đầu tiên trước các đại diện quan trọng của ngành cà phê Việt Nam và các cơ quan quốc tế liên quan.

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan đã nhấn mạnh: Quy định Chống phá rừng châu Âu (EUDR) khi có hiệu lực (dự kiến từ tháng 12/2024) sẽ tác động trực tiếp đến các tác nhân trong các chuỗi cung ứng ngành hàng gỗ và sản phẩm từ gỗ, cao su và cà phê. Các chuỗi cung ứng ngành hàng sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức để đáp ứng EUDR, đặc biệt trong các vấn đề về dữ liệu định vị, truy xuất nguồn gốc, hệ thống giám sát, phản hồi chống phá rừng. 

Bộ NN&PTNT coi việc tuân thủ Quy định này không chỉ là để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu các mặt hàng chủ lực vào thị trường EU, mà còn là cơ hội để đẩy nhanh việc thực hiện chiến lược phát triển ngành nông nghiệp Việt Nam theo định hướng minh bạch, trách nhiệm, bền vững và tăng trưởng xanh. Đồng thời, cần có sự chung tay phối hợp giữa các cơ quan nhà nước với khu vực tư nhân, các tổ chức trong và ngoài nước để chuẩn bị sẵn sàng thông tin đáp ứng Quy định của EU, duy trì dòng chảy thương mại nông sản bền vững, đảm bảo sinh kế cho nông dân.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng đánh giá cao sự hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ hiệu quả của EU trong thời gian qua, góp phần quan trọng vào quá trình chuyển đổi ngành nông nghiệp Việt Nam hướng đến nền nông nghiệp 'minh bạch, trách nhiệm, bền vững và tăng trưởng xanh'. Những chính sách tiên phong của EU như Green Deal; From Farm to Fork; Kinh tế tuần hoàn...  đã tạo cảm hứng và cung cấp nguồn tham khảo quan trọng cho Bộ trong việc xây dựng chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững và chiến lược các tiểu ngành.

Bà Florika Fink-Hooijer, Tổng vụ trưởng Vụ Môi trường của Ủy ban châu Âu (EC) cho biết: "EU cam kết hỗ trợ Việt Nam trong quá trình phát triển bền vững. Thông qua việc kết hợp sức mạnh của cả hai bên, EU và Việt Nam cùng hướng đến mục tiêu giải quyết các thách thức về môi trường một cách hiệu quả hơn, đóng góp vào sự thịnh vượng của nhân dân Việt Nam cũng như bảo tồn di sản tự nhiên độc đáo của đất nước này".

Bà Trần Quỳnh Chi, Giám đốc Vùng Cảnh quan châu Á, Tổ chức IDH khẳng định vai trò quan trọng của đối tác công tư trong quá trình triển khai giải pháp đáp ứng với EUDR tại Việt Nam: "Nông nghiệp Việt Nam nói chung và ngành cà phê nói riêng đã có nền tảng hợp tác đa bên để thúc đẩy phát triển bền vững trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, sự ra đời của quy định EUDR sẽ là một cú hích quan trọng để tạo bước chuyển căn bản cho toàn bộ ngành hàng theo hướng minh bạch và bền vững, đáp ứng yêu cầu đa dạng của thị trường và nhà mua như không phá rừng, phát thải thấp và sinh kế nông hộ. 

Với những kinh nghiệm triển khai Chương trình Cảnh quan bền vững tại Tây Nguyên trong gần 10 năm qua cùng các cơ quan quản lý nhà nước và các công ty như JDE Peet's, Simexco, Intimex, ECOM và LDC, IDH sẽ đồng hành cùng các đối tác Trung ương và địa phương để triển khai đồng bộ các hoạt động đáp ứng với EUDR tại Việt Nam. Bên cạnh đó, chúng tôi tiếp tục kêu gọi các công ty, tổ chức quan tâm trong và ngoài nước tham gia và đóng góp cho chương trình hành động, qua đó tạo các tác động quan trọng trên cả ba phương diện – sản xuất có trách nhiệm, bảo vệ tài nguyên và an sinh xã hội".  

Là một trong những nhà mua cà phê hàng đầu thế giới, JDE Peet's thể hiện cam kết đồng đầu tư và tham gia triển khai kế hoạch hành động đáp ứng với EUDR: "Đứng trước những quy định mới của EU về chuỗi cung ứng không gây phá rừng và suy thoái rừng, chúng tôi cam kết hợp tác chặt chẽ với các đối tác như Bộ NN&PTNT, chính quyền các tỉnh Tây Nguyên, IDH và các doanh nghiệp nhằm xây dựng và triển khai đồng bộ các giải pháp sáng tạo, giúp ngành cà phê Việt Nam nhanh chóng đáp ứng các quy định mới này. Thông qua quan hệ hợp tác công tư này, chúng tôi tin rằng sẽ tạo ra những thay đổi tích cực, đóng góp vào việc bảo vệ tài nguyên rừng, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời nâng cao sinh kế cho các nông hộ, đặc biệt là các nông hộ cà phê tại các khu vực rủi ro cao".

An Khuê