Khai thác tiềm năng bauxite Tây Nguyên: Bài học về chuẩn bị những dự án lớn

Đó là một vài trong nhiều bài học được rút ra trong quá trình lập, thẩm định, trình duyệt Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng quặng bauxite giai đoạn 2007 – 2015, có xét đến 2025 cũng như việc nghiên cứu, triển khai thí điểm Dự án Alumina Tân Rai và Nhân Cơ.

Các dự án đã được nghiên cứu từ hàng chục năm trước nhưng đến nay vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau về công nghệ, môi trường, hiệu quả kinh tế - xã hội…

Thứ trưởng Bộ Công Thương Lê Dương Quang tiếp tục cuộc trao đổi với phóng viên Cổng TTĐT Chính phủ về những bài học kinh nghiệm về lập và triển khai các dự án Bauxite Tây Nguyên, cũng như các dự án lớn sau này dưới góc độ quản lý nhà nước về quy hoạch khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản.

“Theo chúng tôi, rất nhiều ý kiến đóng góp thời gian qua đã thể hiện tâm huyết đối với sự phát triển của đất nước nói chung, Tây Nguyên nói riêng. Tuy nhiên, cũng có ý kiến đưa ra trên cơ sở không có thông tin chính xác hoặc thiếu thông tin. Do đó, kinh nghiệm đầu tiên đối với chúng tôi là với các dự án như thế này, phải lưu ý yếu tố thông tin tuyên truyền rộng rãi ngay từ đầu để mọi người dân hiểu rõ, tránh chuyện hiểu sai”, Thứ trưởng Lê Dương Quang cho biết.

Bài học thứ 2, đó là đối với các quy hoạch, dự án quy mô, dài hạn thì cần rà soát, cập nhật kịp thời thông tin, diễn biến thị trường hay các yếu tố khác ảnh hưởng đến quy hoạch, dự án. Quy hoạch bauxite được lập trong bối cảnh nền kinh tế thế giới và khu vực đang có nhu cầu cao về nhôm và alumina. Đến giai đoạn hiện nay, có tính đến các yếu tố tác động của cuộc khủng  hoảng kinh tế toàn cầu, thì có thể thấy rằng một số chỉ số đưa ra là cao.

Tuy nhiên, phải khẳng định rằng Chính phủ mới đồng ý cho triển khai 2 dự án thí điểm tại Tân Rai và Nhân Cơ theo phương thức Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) tự đầu tư để thử nghiệm công nghệ và thị trường. Các dự án lớn khác đều đang ở quá trình điều tra, thăm dò và nghiên cứu lập dự án.

“Chúng ta cần quan tâm theo dõi rất sát diễn biến thị trường, bởi với quy hoạch, dự án lớn, tuổi đời có thể từ 30 – 50 năm, thậm chí 70 năm, tất cả các yếu tố kinh tế trong đó đều mang tính dự báo. Chúng ta tính toán trên cơ sở giá cả trước đây và dự báo giá cả trong thời gian tới cũng như dài hạn để đưa ra số liệu tính toán về hiệu quả kinh tế, do đó, thời gian qua khi thị trường thế giới biến động, chúng ta cần kịp thời rà soát lại ngay. Thực tế thì chúng tôi cũng đang tiến hành công việc này”, Thứ trưởng Lê Dương Quang cho biết.

Bài học thứ 3, với các dự án thực hiện trên địa bàn nhạy cảm thì phải chú trọng hơn nữa việc lấy ý kiến của các tầng lớp nhân dân hoặc các nhà khoa học có liên quan để đảm bảo tính khả thi cao và đảm bảo sự yên tâm, chắc chắn khi tiến hành dự án.

“Với nhiều ý kiến đóng góp, phản biện về vấn đề khai thác bauxite Tây Nguyên thời gian gia, chúng tôi luôn cầu thị, lắng nghe và nghiên cứu rất kỹ. Tuy nhiên, có điều đáng tiếc là thông tin đến một số nhà khoa học, nhà hoạt động xã hội, hoạt động môi trường, người dân chưa được đầy đủ. Trước hết, chúng tôi xin nhận một phần trách nhiệm nhưng những người phát biểu ý kiến đó cũng phải có trách nhiệm về ý kiến của mình. Lẽ ra, theo tôi, là một nhà khoa học thì cách tiếp cận phải thực sự khoa học. Khi nảy sinh vấn đề mới, phải tìm hiểu thấu đáo, đưa ra nhận định, đánh giá phải dựa trên số liệu, tính toán rõ ràng, cụ thể, xác đáng. Phần lớn ý kiến vừa qua về hiệu quả kinh tế, môi trường, văn hóa, không đưa ra được số liệu thực tế cụ thể, chỉ định tính chứ không định lượng để chứng minh cho ý kiến, nhận định của mình.”, Thứ trưởng Lê Dương Quang bày tỏ.

“Chúng tôi sẵn sàng cung cấp rất nhiều tài liệu nghiên cứu, đánh giá, báo cáo từ rất nhiều cuộc hội thảo trong suốt mấy chục năm qua. Khi đó, mọi người sẽ hiểu vấn đề rõ hơn”, Thứ tưởng nhấn mạnh.

Một lần nữa, Thứ trưởng Lê Dương Quang khẳng định chủ trương của Đảng, Nhà nước về khai thác bauxite, sản xuất alumina, phục vụ phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống đồng bào các dân tộc Tây Nguyên là hết sức đúng đắn.

Vừa qua, việc dư luận đưa ra nhiều ý kiến về vấn đề này đã thể thể hiện xu thế dân chủ trong sinh hoạt xã hội, trách nhiệm của người dân đối với đất nước, đối với các dự án đầu tư sử dụng tiền của, nguồn lực của nhân dân nhưng, theo Thứ trưởng Lê Dương Quang, chúng ta cũng phải hết sức khôn khéo, cẩn thận, tránh để các thế lực thù địch lợi dụng, phá hoại.

“Chúng tôi mong muốn mọi người dân có thể hiểu thấu đáo chủ trương của Đảng, Nhà nước để ủng hộ chủ đầu tư, Bộ Công Thương, thực hiện được chỉ đạo của Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ, biến các tiềm năng, thế mạnh của Tây Nguyên thành hiện thực để phát triển hơn nữa kinh tế xã hội của vùng”, Thứ trưởng Lê Dương Quang bày tỏ.

Đức Tuân

Tin bài liên quan:

♦ Kỳ 3: Khai thác tiềm năng bauxite Tây Nguyên: Áp dụng công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường

♦ Triển khai thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị về khai thác bauxite

♦ Kỳ 2: Khai thác bauxite Tây Nguyên: Đảm bảo hài hòa hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường

♦ Kỳ 1: Đánh thức tiềm năng bauxite để phục vụ phát triển kinh tế xã hội Tây Nguyên

♦ Kết luận của Bộ Chính trị về Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng bô-xít giai đoạn 2007 - 2015, có xét đến năm 2025

♦ Chủ trương phát triển công nghiệp khai thác Bauxite Tây Nguyên là đúng đắn, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ, đảm bảo môi trường