Khi khoa học truyền cảm hứng: Bốn câu chuyện đổi mới chạm tới trái tim tại VinFuture

Ngày 2/12, Diễn thuyết truyền cảm hứng: "Công nghệ đột phá tương lai" đã mở màn cho Tuần lễ Khoa học – Công nghệ VinFuture 2025.

Sự kiện mang đến 4 câu chuyện đổi mới đặc sắc, phản ánh những bước tiến khoa học đang tái định hình tương lai nhân loại. Điểm chung nổi bật của các công trình là cách khoa học khi được dẫn dắt bởi lòng nhân ái trở thành "nhịp cầu" kết nối tri thức với sự sống và mở ra triển vọng phát triển bền vững cho nhân loại.

Trí tuệ vật lý: Khi vật chất biết "tư duy"

Mở đầu phiên diễn thuyết, GS. Ho-Young Kim (Đại học Quốc gia Seoul) mang đến một cách tiếp cận mới mẻ trong robot học – "trí tuệ vật lý tự phát". Thay vì phụ thuộc vào chip xử lý, những robot thế hệ mới có thể thực hiện hành vi thông minh nhờ chính vật liệu, cấu trúc và tương tác vật lý với môi trường.

GS. Kim chỉ ra rằng trong tự nhiên, nhiều loài sinh vật đã sử dụng "trí tuệ vật lý" như: Đàn kiến kết cấu thành cầu bằng cách phối hợp trực quan giữa từng cá thể; nấm "đọc" địa hình lá để tìm lỗ khí; hay bạch cầu nhận diện tác nhân xâm nhập thông qua tín hiệu hóa học. Từ cảm hứng ấy, phòng thí nghiệm của ông đã tạo ra các hệ thống robot mà hành vi hình thành nhờ tương tác cơ học – không cần thuật toán phức tạp.

Theo ông, việc "để vật chất tự suy nghĩ" có thể mở ra hướng phát triển robot bền vững, tiết kiệm năng lượng và đảm nhận các nhiệm vụ phức tạp mà robot truyền thống gặp hạn chế. Trí tuệ vật lý có thể trở thành nền tảng cho thế hệ robot gần gũi hơn với đời sống con người, từ chăm sóc sức khỏe đến môi trường.

Trái tim nhân tạo mềm có nhịp đập

Tiếp nối là phần trình bày của PGS. Đỗ Thanh Nhỏ (Đại học New South Wales, Úc), người được cộng đồng khoa học quốc tế đánh giá là một trong những gương mặt tiêu biểu về robot y tế và vật liệu mềm.

Ông nêu thực trạng, bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới với hơn 20 triệu ca mỗi năm, nhưng bác sĩ vẫn phải đánh giá và lên phác đồ điều trị dựa trên hình ảnh tĩnh và mô phỏng hạn chế. Trong khi đó, mỗi trái tim con người có cấu trúc và nhịp động hoàn toàn khác nhau.

Giải pháp mà nhóm nghiên cứu đưa ra là "trái tim nhân tạo mềm có nhịp đập", mô phỏng chính xác chuyển động, áp suất và dòng chảy của trái tim thật từng bệnh nhân. Thiết bị này cho phép kiểm thử thiết bị tim mạch, diễn tập phẫu thuật và đánh giá rủi ro trước mổ với độ an toàn cao hơn.

Công nghệ được kỳ vọng rút ngắn quá trình phát triển thiết bị y tế, giảm chi phí, đồng thời nâng cao khả năng cứu sống người bệnh. PGS. Đỗ Thanh Nhỏ cũng chia sẻ triển vọng phát triển "trái tim robot" thông minh hơn thông qua hợp tác đa ngành – từ y học, robot mềm tới trí tuệ nhân tạo.

Robot phục hồi chức năng: Tái tạo hy vọng cho người đột quỵ

Trong phần chia sẻ "Tái tạo hy vọng: Khai mở tiềm năng con người bằng robot mềm", GS. Raymond Kai-yu Tong, Đại học Trung văn Hong Kong (Trung Quốc) khắc họa câu chuyện cảm động về hành trình công nghệ đồng hành cùng người bệnh đột quỵ.

Ông giới thiệu "Bàn tay Hy vọng" (Hand of Hope) – bộ khung xương robot có khả năng đọc ý định vận động và hỗ trợ bệnh nhân cử động trở lại, qua đó tái đào tạo não bộ. Công nghệ này đã trở thành chuẩn mực mới trong phục hồi chức năng nhờ tính hiệu quả và nhân văn.

Song song, GS. Tong trình bày về XoMuscle – cơ nhân tạo mô phỏng cơ chế vận động tự nhiên, mềm mại và mạnh mẽ, có thể mặc được. Công nghệ mở ra tương lai nơi người bệnh được phục hồi trong thoải mái và giữ được phẩm giá, thay vì phụ thuộc vào các thiết bị cứng cồng kềnh.

GS. Tong chia sẻ: "Khoa học kỹ thuật không chỉ tạo ra máy móc, mà phải tái tạo cuộc sống con người". Những câu chuyện về bệnh nhân phục hồi vận động thông qua công nghệ đã khiến toàn khán phòng xúc động, thể hiện rõ ý nghĩa nhân bản của khoa học.

Công nghệ Việt Nam tạo tương lai nông nghiệp tái sinh

Khép lại chuỗi diễn thuyết là câu chuyện đến từ Việt Nam với phần trình bày của ông Nguyễn Đỗ Dũng, Đồng sáng lập và Giám đốc Điều hành Enfarm về nền tảng nông nghiệp số. Đây là một ví dụ cho thấy cách AI đang được ứng dụng trong lĩnh vực nông nghiệp và được cộng đồng chuyên môn quan tâm.

Enfarm hiện phát triển hai nền tảng: một nền tảng dành cho nông hộ nhỏ, sử dụng dữ liệu và thuật toán để phân tích tình trạng đất và đưa ra khuyến nghị về mức sử dụng vật tư đầu vào; nền tảng còn lại dành cho doanh nghiệp, hỗ trợ quản lý vùng nguyên liệu, theo dõi các chỉ số môi trường – xã hội – quản trị (ESG) và kết nối dữ liệu trong chuỗi sản xuất.

Theo thông tin từ nhóm phát triển, hai nền tảng này đang được triển khai tại 14 tỉnh trong nước, mở rộng hợp tác tại Philippines trên khoảng 30.000 ha và thử nghiệm tại một số khu vực ở châu Phi.

Câu chuyện này cho thấy nỗ lực của các nhóm nghiên cứu và doanh nghiệp Việt Nam trong việc tiếp cận các mô hình nông nghiệp dựa trên dữ liệu, phù hợp với xu hướng chuyển đổi theo hướng thông minh và bền vững.

Thu Giang