Khói lửa ngùn ngụt từ Ukraine

Binh lính Ukraine canh gác ở TP Mariupol hôm 24/1 - Ảnh: Reuters

Ngày 26/1, Chính phủ Ukraine tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở các vùng Donetsk và Lugansk ở miền Đông, đồng thời đặt mọi khu vực khác trong tình trạng báo động cao. Giám sát tình trạng khẩn cấp này là một Ủy ban đặc biệt trực thuộc chính phủ và do đích thân Thủ tướng Yatsenyuk đứng đầu.

Quyết định của Chính phủ Kiev được đưa ra sau những ngày giao trach ác liệt tại khu vực miền Đông, đặc biệt là vụ pháo kích vào thành phố cảng Mariupol làm 30 người thiệt mạng. Cả hai bên đều đổ lỗi cho nhau gây ra vụ thảm sát bị cả thế giới lên án này.

Chính quyền Kiev và phương Tây đã cáo buộc lực lượng đòi độc lập tiến hành vụ tấn công ở Mariupol và lên án Nga đã hậu thuẫn phe đòi độc lập. Tuy nhiên, Nga đã nhiều lần bác bỏ mọi cáo buộc của phương Tây. Thậm chí cả Kiev lẫn NATO còn cho rằng hàng nghìn binh sĩ Nga đang chiến đấu cùng phe ly khai ở miền Đông Ukraine. Ngày 25/1, Tổng thống Mỹ Barack Obama phát biểu trong khi ở thăm Ấn Độ, đã đổ lỗi cho Nga làm gia tăng các cuộc xung đột gần đây giữa quân đội chính quyền Ukraine và lực lượng đòi độc lập ở miền Đông. Người đứng đầu Nhà Trắng đã cáo buộc Nga viện trợ vũ khí, tài chính và huấn luyện quân đội cho lực lượng đòi độc lập tại miền Đông Ukraine.

Đáp lại, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng một binh đoàn của NATO đang tham chiến cùng các lực lượng Chính phủ Ukraine ở miền Đông quốc gia Đông Âu này. Tuyên bố của tổng thống Nga được đưa ra sau đoạn video của kênh truyền hình MSN được đăng tải trên Youtube có hình ảnh về một quân nhân mặc quân phục Ukraine đã vội che mặt và nói tiếng Anh với phát âm chuẩn “Đừng ghi hình khuôn mặt tôi” khi phóng viên yêu cầu được phỏng vấn. Sự tồn tại của tình nguyện viên nước ngoài trong các tiểu đoàn ở Ukraine đã không còn là bí mật. Việc có bằng chứng cho thấy các cố vấn quân sự trong quân đội Ukraine dường như là dấu hiệu cho thấy phương Tây đã hỗ trợ Kiev. Theo Tổng thống Nga, “binh đoàn NATO ở Ukraine với mục đích kiềm chế Nga về địa chính trị".

Tuy vẫn tiếp tục mâu thuẫn trong cách giải quyết vấn đề Ukraine, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry hôm 25/1 đã có cuộc điện đàm về tình hình căng thẳng tại Ukraine. Cuộc điện đàm diễn ra trong bối cảnh chính quyền Kiev và lực lượng đòi ly khai ở miền Đông Ukraine đang đổ lỗi cho nhau về vụ pháo kích thành phố Mariupol, làm 30 dân thường và gần 100 người bị thương. Trong cuộc điện đàm nói trên, Ngoại trưởng hai nước đã kêu gọi chấm dứt các cuộc pháo kích vào vùng Donbass cũng như rút vũ khí hạng nặng ra khỏi khu vực này, đồng thời khẳng định sẵn sàng hỗ trợ giải quyết khủng hoảng tại miền Đông Ukraine.

Đáp lại lời đề nghị của Ngoại trưởng Mỹ về việc mở rộng các hình thức đàm phán giải quyết khủng hoảng, ông Lavrov nhấn mạnh Nga sẵn sàng làm tất cả để tác động các bên đi đến giải pháp hoà bình thông qua đối thoại trực tiếp với Donetsk và Lugansk. Ông Lavrov kêu gọi Mỹ dùng ảnh hưởng của mình tác động để chính quyền Kiev từ bỏ kịch bản quân sự. Ngoại trưởng Nga nêu rõ, cho đến nay Kiev vẫn chưa có câu trả lời cho Thông điệp ngày 15/1 của Tổng thống Nga Vladimir Putin gửi Tổng thống Ukraine Poroshenko về việc hai bên rút ngay vũ khí hạng nặng ra khỏi đường phân cách theo thỏa thuận Minsk.

Đối với Liên minh châu Âu, đối tác có liên quan trong vấn đề Ukraine do đang hậu thuẫn nhiều mặt cho chính quyền Kiev, hôm 27/1, các Bộ trưởng Tài chính Liên minh châu Âu (EU) đã đồng ý viện trợ cho Ukraine khoản tiền lên tới 1,8 tỷ euro giúp nền kinh tế Ukraine thoát khỏi nguy cơ phá sản. Theo Bộ trưởng Tài chính Pháp Michel Sapin, "Việc cấp bách hiện nay là tiến hành thực hiện gói viện trợ này bởi Ukraine đang rất cần nó để không phải đối mặt với tình huống khó khăn".

Trước đó, Mỹ đã viện trợ vũ khí sát thương cho Ukraine. Còn NATO đang triền khai các nước lượng phản ứng nhanh của mình tại nhiều nước thành viên NATO xung quanh Ukraine và Nga.

Ngày 25/1, Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của EU Federica Mogherini thông báo rằng Ngoại trưởng các nước thành viên EU sẽ tổ chức một cuộc họp khẩn vào ngày 29/1 tới nhằm đưa ra biện pháp đối phó của khối này trước những diễn biến mới nhất ở Ukraine.

Trong cuộc xung đột với phe ly khai, Ukraine đã phải chịu nhiều phí tổn về con người lẫn của cải mà nguồn ngân sách chủ yếu của Ukraine là dựa vào nguồn viện trợ từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Một số nhà kinh tế nói rằng Ukraine đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt 15 tỷ USD trong ngân sách cũng như khoản nợ đến kì thanh khoản trong năm nay lên tới 10 tỷ USD, bao gồm các khoản vay của công ty, chủ quyền và trái phiếu.

Cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine bắt đầu từ tháng 4/2014 đã khiến ít nhất 5.100 người đã thiệt mạng, hơn 10.000 người bị thương, nhưng cuộc giao tranh bạo lực trong tuần qua là căng thẳng nhất kể từ khi thỏa thuận ngừng bắn Minsk được ký kết vào ngày 5/9.

Nguyễn Chiến