Khơi thông nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo: Đòn bẩy cạnh tranh của doanh nghiệp Cần Thơ

Chiến lược: Đầu tư, nhân lực và hệ sinh thái khởi nghiệp

Phát biểu tại hội thảo, Phó Giám đốc Sở KH&CN Cần Thơ Phạm Trường Giang cho hay, so với các tỉnh trong vùng, Cần Thơ vượt trội về tiềm lực KHCN, với 85 tổ chức, 8.947 cán bộ nghiên cứu, trong đó có 35 giáo sư, 246 phó giáo sư và 1.286 tiến sĩ.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đang phát triển với các vườn ươm, trung tâm hỗ trợ, cùng các diễn đàn và sự kiện kết nối cộng đồng, tạo môi trường thuận lợi cho việc hình thành và phát triển các startup công nghệ. 

Thành phố cũng là đầu mối giao thông quan trọng (sân bay quốc tế, cảng biển, đường bộ/thủy), kết nối thuận lợi trong nước và quốc tế. Việc hợp nhất Hậu Giang và Sóc Trăng vào TP. Cần Thơ mở rộng về diện tích, dân số và tiềm năng phát triển, tạo ra một cực tăng trưởng mới, mạnh mẽ hơn cho toàn vùng.

Bên cạnh thuận lợi, Phó Giám đốc Sở KH&CN Cần Thơ cho biết, địa phương cũng đang gặp một số khó khăn, như: Thể chế, cơ chế, chính sách chưa hoàn thiện, chưa đồng bộ, dẫn đến một số việc phải chờ hướng dẫn, chưa triển khai thực hiện kịp thời; Cần Thơ chưa đủ khả năng cân đối ngân sách để thu hút, đãi ngộ nguồn nhân lực chất lượng cao về công nghệ thông tin, tự động hóa và các chuyên ngành khoa học để làm việc trong các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới; 

Trình độ công nghệ thông tin của cán bộ, công chức, viên chức tại một số địa phương vẫn còn nhiều hạn chế, thiếu hụt nhân lực công nghệ thông tin phụ trách chuyển đổi số; trang thiết bị công nghệ thông tin của Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã tại một số địa phương còn thiếu, thiết bị xuống cấp, hệ thống mạng nội bộ chưa hoàn thiện, cần được hoàn thiện để phục vụ tốt người dân, doanh nghiệp.

Đề cập đến giải pháp phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo, Cần Thơ xác định triển khai đồng bộ các giải pháp chiến lược, như: Hoàn thiện cơ chế, chính sách, sớm ban hành các quy định mới, tháo gỡ rào cản để khơi thông sức sáng tạo, khuyến khích dám nghĩ, dám làm; chính sách thu hút và giữ chân nhân tài.

Về đầu tư, Thành phố bố trí tối thiểu 3% ngân sách cho KHCN, nâng dần lên 2% GDP trong 5 năm tới; huy động nguồn lực xã hội hóa qua quỹ đầu tư mạo hiểm; hiện đại hóa sàn giao dịch công nghệ thực - ảo.

Đối với phát triển nhân lực: Sẽ đẩy mạnh liên kết đại học - doanh nghiệp để đào tạo chuyên sâu; phát triển nền tảng học tập số; nâng cao năng lực về sở hữu trí tuệ, chuyển đổi số.

Đẩy mạnh hệ sinh thái khởi nghiệp, tập trung xây dựng Trung tâm Khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo Cần Thơ làm hạt nhân; kết nối vườn ươm, không gian làm việc chung; tổ chức sự kiện khởi nghiệp quy mô quốc tế; thúc đẩy hợp tác Nhà nước - viện/trường - doanh nghiệp - quỹ đầu tư, đặc biệt trong nông nghiệp công nghệ cao, logistics và công nghiệp chế biến.

Song song với đó, Cần Thơ sẽ tập trung vào các công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, blockchain, robot, bán dẫn, công nghệ sinh học và an ninh mạng.

Bài toán thực tiễn: Doanh nghiệp đặt hàng, viện trường giải quyết

Là tổ chức nghiên cứu đứng đầu của cả nước về lúa gạo, TS. Trần Ngọc Thạch, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL cho biết, hiện nay, Viện đã đưa vào sản xuất hơn 150 giống lúa mới có năng suất cao về chất lượng gạo, giá trị dinh dưỡng và thích ứng với biến đổi khí hậu với diện tích gieo trồng lên đến 65% khu vực ĐBSCL, trong đó giống lúa OM18 được gieo trồng trên 1 triệu ha.

Chia sẻ về những khó khăn, TS. Trần Ngọc Thạch cho biết, đó là chi phí xác lập quyền; thực thi pháp luật về giống cây trồng còn hạn chế, việc sản xuất giống không có bản quyền và kinh doanh dưới hình thức lúa lương thực còn khá phổ biến, nên các cá nhân và doanh nghiệp còn ít tiếp cận.

Về giải pháp căn cơ, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL cho rằng, doanh nghiệp nên hợp tác hay đặt hàng nghiên cứu cụ thể cho các viện, trường để giải quyết vấn đề thực tiễn, triển khai các dự án, mô hình trình diễn công nghệ; hỗ trợ doanh nghiệp tham gia phát triển các ứng dụng, dịch vụ số mới theo hình thức hợp tác công tư. Bên cạnh đó, việc thực thi pháp luật bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là rất quan trọng để đảm bảo quyền của đơn vị được giao, như vậy mới thúc đẩy chuyển giao kết quả nghiên cứu vào sản xuất.

Là doanh nghiệp có nhiều kết quả ứng dụng KHCN vào sản xuất trong khu vực ĐBSCL, Phó Giám đốc Công ty TNHH chế biến dừa Lương Quới Nguyễn Trường Thịnh (tỉnh Vĩnh Long) cho hay, công ty đã tham gia vào chương trình sản xuất sạch hơn trong công nghiệp với sự tài trợ của Đan Mạch từ năm 2008 là cột mốc đầu tiên đánh dấu sự đổi mới của doanh nghiệp. Trở thành doanh nghiệp tiên phong của địa phương áp dụng mô hình sản xuất này, hướng đến mục tiêu tiết kiệm chi phí, nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm, cải thiện điều kiện và môi trường làm việc.

Đột phá đầu tiên của Lương Quới trong việc ứng dụng công nghệ là thực hiện dự án "Sản xuất nước cốt dừa đóng lon" được xây dựng từ năm 2011 đến năm 2013 với tổng kinh phí thực hiện hơn 92 tỷ đồng. Đến nay, dây chuyền đã được cải tiến rất nhiều về mặt kỹ thuật cũng như công suất và sản phẩm nước cốt dừa đóng lon đang là một trong những sản phẩm chủ lực của doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Trường Thịnh, không dừng lại ở việc là đơn vị phối hợp cho việc thực hiện đề tài, doanh nghiệp đã trực tiếp xây dựng và chủ nhiệm dự án "Hoàn thiện công nghệ chế biến và đóng gói tetra-pak cho sản phẩm nước dừa tại vùng ĐBSCL" thực hiện từ tháng 12/2017 đến tháng 11/2020 với tổng kinh phí hơn 145 tỷ đồng; trong đó Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia tài trợ hơn 19 tỷ đồng.

Doanh nghiệp cần cơ chế định giá sáng chế để vay vốn

Quan tâm đến việc sáng chế và bảo hộ về sở hữu trí tuệ, ông Võ Tấn Dũng, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Công nghệ cát sạch Mê Kông (TP. Cần Thơ) kiến nghị: Muốn có sáng chế mới, doanh nghiệp phải đầu tư thực nghiệm, đầu tư hoàn thiện ứng dụng... Đến lúc xong sáng chế cần nguồn vốn đầu tư triển khai ứng dụng phải đi vay vốn, nhưng lúc ấy lại hết nguồn tài sản, trong khi tài sản là sáng chế lại không được thẩm định giá để vay vốn triển khai. Ông Dũng đề nghị Nhà nước sớm ban hành các tiêu chí thẩm định giá tài sản sáng chế nhằm góp phần thực hiện thành công Nghị quyết số 57/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo.

Ngoài ra, bày tỏ lo lắng về tình trạng sao chép, ăn cắp bản quyền, ông Võ Tấn Dũng cho biết, đa số người dân và doanh nghiệp khi muốn nhận chuyển giao công nghệ sáng chế đều rất băn khoăn về việc sao chép, ăn cắp bản quyền sáng chế, và sẽ khó thắng kiện khi xảy ra tranh chấp.

Góp ý vào việc làm sao để tránh rơi vào tình trạng "được mùa, mất giá", nỗi khó nhọc của nông dân, nhất là của những người trồng đặc sản tỏi tím và hành tím ở Vĩnh Châu (TP. Cần Thơ), TS. Mai Thi, Công ty TNHH Mai Thi kiến nghị các cơ quan hữu quan cần có một quy trình về giống chuẩn, phân bón hữu cơ, công nghệ bảo quản sau thu hoạch, chế biến sâu để nâng đặc sản này trở thành thực phẩm chức năng, chăm sóc sức khỏe người dân.

"Có như vậy thì mới nâng cao năng suất, giá trị sản phẩm và đời sống người dân nơi đây", TS. Mai Thi nói.

 Tại hội thảo, các diễn giả đã giải đáp một số băn khoăn, kiến nghị của doanh nghiệp, nhà sáng chế trong bảo hộ trí tuệ, thúc đẩy công nghệ, đổi mới sáng tạo; tiếp thu ý kiến của doanh nghiệp để báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định với những vấn đề đang đặt ra hiện nay.

Lê Sơn