Không để người dân đơn độc chống cát tặc

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân khảo sát thực tế các điểm khai thác cát tại các xã Hồng Hà và Cẩm Đình. Ảnh: VGP/Thành Trung

Đây là khẳng định của Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân tại buổi làm việc với lãnh đạo TP. Hà Nội về công tác quản lý, khai thác cát, sỏi trên địa bàn chiều 5/4.

Bắt 200 vụ chỉ khởi tố được 1 vụ

Báo cáo về công tác quản lý, khai thác cát, sỏi tại Hà Nội, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội cho biết, hiện Thành phố có 26 điểm mỏ cát sông Hồng, trong đó 11 điểm mỏ chưa được cấp phép thăm dò và khai thác, 4 điểm mỏ cát sông Đà thì có tới 3 điểm mỏ chưa cấp phép thăm dò.

UBND Thành phố đã giao Sở TN&MT chủ trì phối hợp các sở, ngành, UBND các quận, huyện xây dựng “Đề án đấu giá quyền khai thác khoáng sản cát tại các điểm mỏ cát trên sông Hồng, đoạn qua địa bàn TP. Hà Nội” nhằm mục tiêu minh bạch hóa quyền khai thác khoáng sản; ngăn chặn, tiến tới chấm dứt tình trạng khai thác khoáng sản trái phép gây thất thoát khoáng sản và nguồn thu cho ngân sách, bảo vệ môi trường.

Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác cát và trung chuyển vật liệu xây dựng được Sở TN&MT, Công an Thành phố, Sở NN&PTNT tích cực kiểm tra, xử lý các vi phạm.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết, công tác kiểm tra, xử lý các vi phạm trong khai thác cát, sỏi trái phép trên sông rất khó khăn do tàu thuyền di chuyển từ tỉnh, thành phố này sang địa bàn khác khi có lực lượng chức năng kiểm tra. Việc tạm giữ phương tiện vi phạm hành chính (tàu hút cát) gặp nhiều khó khăn do nơi để phương tiện quá xa nơi kiểm tra, xử lý; việc tịch thu phương tiện một số vụ khó thực hiện do các phương tiện này là nơi cư trú của gia đình đối tượng. Đồng thời, chưa có thông tư hướng dẫn như thế nào là gây hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, nên khó khăn trong việc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Một điểm khác cũng được ông Hùng đưa ra, đó là việc Cục Đường thủy nội địa Việt Nam đã phê duyệt hồ sơ đề xuất, ký hợp đồng triển khai thực hiện với một số tổ chức để nạo vét trên các sông thuộc địa bàn Hà Nội, tuy nhiên, công tác giám sát triển khai còn hạn chế, dẫn đến việc các đơn vị nạo vét lợi dụng khai thác cát trái phép.

Thiếu tướng Đinh Văn Toản, Phó Giám đốc Công an Hà Nội cho biết, rất khó để xử lý trách nhiệm hình sự “cát tặc”. Năm 2016, Công an TP. Hà Nội bắt giữ hơn 200 vụ nhưng chỉ truy tố được 1 vụ, do chưa có quy định rõ ràng về hậu quả. Hơn nữa, phương tiện của công an rất nghèo nàn, việc khai thác cát trái phép lại diễn ra ở ranh giới các tỉnh, thành phố nên rất khó xử lý rành mạch.

Ông Toản cho biết, do nhu cầu và lợi nhuận thu được từ hoạt động này rất lớn, nên tại các địa bàn giáp ranh giữa Hà Nội với các tỉnh lân cận, tình trạng khai thác cát sỏi trái phép diễn biến phức tạp, với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi như sử dụng tàu, sà lan hút hoạt động vào ban đêm, ngày lễ, ngày nghỉ, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong công tác kiểm tra, xử lý.

Cũng theo lời Phó Giám đốc Công an Hà Nội, hiện Thành phố có 226 bến bãi, trong đó có 87 bến bãi có cơ sở pháp lý về đất đai, 151 bến bãi không phép hoặc cấp phép sai thẩm quyền, 59 bến bãi có giấy phép hoạt động bến thủy nội địa, 47 bến bãi có thủ tục về môi trường.

Qua công tác điều tra cơ bản, Phòng C49 (Công an TP. Hà Nội) xác định trên địa bàn có 82 tụ điểm có hoạt động khai thác cát diễn biến phức tạp, tập trung tại các quận, huyện, thị xã: Ba Vì (13 tụ điểm), Sơn Tây (4), Phúc Thọ (7), Mê Linh (4), Đan Phượng (6), Đông Anh (7), Bắc Từ Liêm (4), Tây Hồ (2), Long Biên (5), Hoàng Mai (3), Thường Tín (5), Phú Xuyên (5), Gia Lâm (8), Sóc Sơn (5), Thanh Trì (1), Hai Bà Trưng (2), Hoàn Kiếm (1).

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân khẳng định không thể để người dân đơn độc, tự tổ chức chống lại hiện tượng cát tặc. Ảnh: VGP/Thành Trung

Mặt trận phải đồng hành

Tại buổi làm việc, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân biểu dương TP. Hà Nội, trong đó có lực lượng công an đã vào cuộc quyết liệt trong công tác quản lý, khai thác cát, sỏi.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thiện Nhân, dù khai thác ban ngày hay ban đêm, cát vẫn phải tập trung đưa lên bờ. Vì vậy, biện pháp tốt nhất là quản lý chặt chẽ các bến tập kết và việc kinh doanh cát trên bờ. Thời gian tới, lãnh đạo TP. Hà Nội cần chỉ đạo các đơn vị chức năng tiếp tục triển khai quyết liệt theo đúng các kế hoạch và giải pháp đã đề ra.

Người đứng đầu Mặt trận cho biết, qua việc đi kiểm tra, khảo sát thực tế chiều cùng ngày tại các điểm khai thác cát tại các xã Hồng Hà (huyện Đan Phượng) và Cẩm Đình (huyện Phúc Thọ) cho thấy, tại một số nơi, người dân đã phải tự thành lập tổ tự quản để gác, chống lại hiện tượng khai thác cát trái phép. Ông Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, để nhân dân tự tổ chức đội tự vệ như vậy là một điều thiếu sót. MTTQ Việt Nam phải vào cuộc cùng dân chiến đấu với nạn khai thác cát tặc, bởi Mặt trận là những người gần dân, lắng nghe tiếng nói của nhân dân và không thể để người dân đơn độc, tự tổ chức chống lại hiện tượng cát tặc.

Ông Nguyễn Thiện Nhân khẳng định, chính quyền địa phương không vào cuộc, nhưng nhân dân dù tay không cũng tham gia chống cát tặc vì họ không thể đứng nhìn đất lở, ruộng mất mà nói không ai nghe. Vì cát tặc, người dân phải chịu khổ, nên Mặt trận phải cùng đồng hành với nhân dân, đi giám sát để chứng kiến thực tế hiện tượng khai thác cát đang diễn ra như thế nào.

Theo Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, song song với việc công bố quy hoạch thì cần phải có sự phân công. Ở địa bàn nào công bố có quy hoạch thì Mặt trận phải tham gia giám sát, cơ sở khai thác nào không có trong danh sách thì phải có ý kiến. Khi công bố danh sách những cơ sở được phép khai thác cát, Mặt trận ở xã, phường nào thấy địa phương mình có hiện tượng khai thác cát trái phép xảy ra thì giám sát quyết liệt vấn đề này.

“Mặt trận phải tập trung từ nay đến cuối năm 2017, không cho phát sinh việc khai thác cát trái phép khi Hà Nội công bố quy hoạch”, ông Nguyễn Thiện Nhân khẳng định.

Với 82 điểm khai thác cát phức tạp, theo ông Nguyễn Thiện Nhân, Công an TP. Hà Nội phải lên phương án tổng thể, chỉ rõ điểm vướng mắc của từng địa điểm xuất phát từ yếu tố nào và giao từng địa phương, gắn với từng quận, huyện xử lý những vướng mắc đó.

Ngọc Quang