Khuyến khích doanh nghiệp tham gia nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia

Hoàn thiện hành lang pháp lý quản lý nhà nước về KH&CN

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho biết, Hội thảo nằm trong chuỗi các hoạt động của Bộ KH&CN nhằm tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý quản lý các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia theo Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc tái cơ cấu các chương trình KH&CN quốc gia giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030.

Các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia giai đoạn tới cần bám sát Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030 và quan điểm chỉ đạo về lấy doanh nghiệp làm trung tâm, viện nghiên cứu, trường đại học là các chủ thể nghiên cứu mạnh; chú trọng thu hút nguồn lực xã hội đặc biệt là từ Quỹ phát triển KH&CN của các doanh nghiệp để đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo tại doanh nghiệp.

Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KH&CN trên tinh thần chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học theo thông lệ và chuẩn mực quốc tế; bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch, công bằng, tạo điều kiện cho khoán sản phẩm và hậu kiểm, gắn kết chặt chẽ với thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và sản phẩm đầu ra; góp phần phát triển tiềm lực KH&CN trong trung hạn và dài hạn...

Tại hội thảo, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch-Tài chính (Bộ KH&CN) Nguyễn Nam Hải nêu rõ những điểm mới trong dự thảo sửa đổi 5 thông tư liên quan đến việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia từ khâu xác định nhiệm vụ, tổ chức đặt hàng, tuyển chọn và xét chọn, kiểm tra trong quá trình thực hiện đến khâu đánh giá nghiệm thu cuối cùng.

Khuyến khích doanh nghiệp tham gia nghiên cứu khoa học, công nghệ

Tại Hội thảo đã có nhiều đóng góp từ nhà khoa học, nhà quản lý và doanh nghiệp nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý nhà nước, nhất là cơ chế khuyến khích các bên thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ.

Bà Nguyễn Thúy Thùy Tiên từ Viện Lúa Đồng bằng Sông Cửu Long đề xuất các đơn vị, cá nhân đã xây dựng ý tưởng đề tài thì nên tham gia vào khâu thuyết trình trước hội đồng xét duyệt. Đồng thời cũng cần làm rõ phân kì quản lý dự toán kinh phí, nhất là liên quan đến biến động giá nguyên vật liệu phục vụ triển khai đề tài.

"Nếu đơn giá thực tế cao hơn đơn giá đầu thầu, tức là vượt dự toán thì đơn vị chủ trì đề tài phải bù kinh phí", bà Nguyễn Thúy Thùy Tiên phân tích.

Ngoài ra, các quy định liên quan đến chi phí theo chức danh khoa học đang quy định các mức khác nhau theo cấp đề tài mặc dù cùng một nhiệm vụ. Bà Nguyễn Thúy Thùy Tiên lấy ví dụ, cùng đánh giá một mẫu cây nhưng chi phí cho cán bộ thực hiện ở đề tài cấp quốc gia cao hơn đề tài cấp bộ và đề tài ngân sách địa phương…

Ông Nguyễn Đăng Quân, Trung tâm Công nghệ sinh học TPHCM cũng đề xuất làm rõ các cơ chế ngày công lao động khi thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ, nhất là với đề tài sử dụng ngân sách địa phương. Ngày công thấp là thiệt thòi cho các nhà nghiên cứu, nhất là trong điều kiện sinh hoạt ở các đô thị như TPHCM.

Các dự thảo thông tư sửa đổi hiện nay đã có điều chỉnh chế độ thù lao cho các nhà nghiên cứu đề tài khoa học, công nghệ quốc gia tăng đến 50% cho thấy sự quan tâm của Đảng, Nhà nước khi đánh giá công sức lao động của các nhà khoa học trong tình hình hiện nay.

Một vấn đề khác cũng được bàn tại hội thảo là tình trạng kéo dài thời gian thực hiện đề tài khoa học, công nghệ ảnh hưởng đến quyết toán chi phí. "Nhiệm vụ chưa kết thúc thì chưa thể nghiệm thu, không được quyết toán thì khoản tiền bị treo và chuyển nguồn", ông Nguyễn Nam Hải, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính nêu vấn đề.

Do vậy, việc sửa đổi các quy định lần này cần hướng tới nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước cho nhiệm vụ khoa học, công nghệ, giảm dần tình trạng đề tài "nằm trong ngăn kéo", hình thành những đề tài phục vụ phát triển kinh tế-xã hội.

Đồng thời xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia sâu rộng hơn vào quá trình nghiên cứu, đặc biệt là với các đề tài có tính ứng dụng, các dự án sản xuất thử nghiệm…

Tiếp thu những góp ý tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định cho biết, Bộ KH&CN quyết tâm hoàn thiện cơ chế quản lý về các nhiệm vụ khoa học, công nghệ, nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn, giảm gánh nặng cho các nhà khoa học nhưng lại tăng được hiệu quả sử dụng ngân sách cho lĩnh vực khoa học, công nghệ.

Băng Tâm