Kích cầu cần hướng tới đối tượng cụ thể

Gói kích cầu HTLS của Chính phủ đã giúp DN duy trì và phát triển sản xuất do khủng hoảng kinh tế toàn cầu.  - Ảnh minh họa

Phân theo đối tượng khách hàng vay, DN nhà nước vay 68.333,74 tỷ đồng. DN ngoài nhà nước (công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, DN tư nhân, DN có vốn đầu tư nước ngoài …) vay 273.995,8 tỷ đồng. Số còn lại do hộ sản xuất vay.

Hợp tác xã và hộ gia đình vẫn khó tiếp cận vốn vay

Tuy nhiên, thống kê của ngành chức năng cho biết: khối hợp tác xã (HTX) và hộ gia đình đã được vay 403,445 tỷ đồng, chiếm 17,4% trong tổng dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất (HTLS) 4%.

Theo Liên minh HTX Việt Nam, Hà Nội có 115 HTX vay được 250,7 tỷ đồng, chiếm 0,37% trong tổng số 68.274 tỷ đồng vốn vay hỗ trợ lãi suất của DN  và các thành phần kinh tế khác. Thái Nguyên có 28/356 HTX được vay 263,4 tỷ đồng. Liên minh HTX tỉnh Hà Giang đã tư vấn cho 30 HTX, giới thiệu cho 25 HTX tiếp cận vay được 10,2 tỷ đồng vốn hỗ trợ LS. Tại TP. Hồ Chí Minh, có 34/460 HTX đăng ký vay vốn nhưng mới chỉ có 7/460 HTX vay với tổng số là 264 tỷ đồng. Hậu Giang có 6 HTX vay được 12 tỷ đồng. Kiên Giang có 2/146 HTX vay được HTLS; 8/108 HTX và 2 liên hiệp HTX ở Trà Vinh tiếp cận được vốn vay ưu đãi…Do khó tiếp cận được vốn với lãi suất ưu đãi trong gói kích cầu của Chính phủ, nên nhiều HTX đang gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh.

Một trong những lý do chủ yếu khiến các HTX gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận và vay vốn HTLS là trình độ năng lực của cán bộ, xã viên còn hạn chế. Thêm vào đó, các HTX, hộ gia đình thường sản xuất, kinh doanh ở quy mô nhỏ, xuất phát điểm về vốn và công nghệ thấp, các dự án sản xuất tính khả thi không cao. Vì vậy, họ rất khó tiếp cận được vốn vay ưu đãi trong gói kích cầu của Chính phủ với những quy định chặt chẽ của ngân hàng ... dù nguồn vốn kích cầu đã mở rộng đối tượng hưởng lãi suất ưu đãi.

Đối với hộ gia đình, khó khăn lớn nhất khi tiếp cận nguồn vốn ưu đãi là phải có phương án sản xuất, kinh doanh, phải xuất trình hóa đơn giá trị gia tăng (GTGT)… Song, để có hóa đơn GTGT, người dân mua vật tư nông nghiệp, vật liệu xây dựng phải trả thêm 5-10% thuế GTGT, trong khi mức hỗ trợ LS chỉ có 4%, nên đã chưa khuyến khích được người dân vay để mua 2 nhóm hàng này.

Về thời gian HTLS, theo chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành, thời hạn hỗ trợ 8 tháng không đủ cho “vòng đời của một sản phẩm” bởi thời gian nhập nguyên liệu, sản xuất, lưu kho, bán hàng, thu hồi vốn… đối với nhiều loại sản phẩm ít nhất cũng phải trên 8 tháng. Điều này sẽ khiến DN dễ bị "hẫng" khi gói hỗ trợ này chấm dứt vì lúc đó họ chưa thu hồi được vốn, chưa có tiền trả cho các khoản vay trước đó và như vậy cũng sẽ không được vay vốn tiếp. 
 
Nên giảm hỗ trợ lãi suất theo từng bước

Trong tuần qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư 21 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 05/2009/TT-NHNN ngày 7/4/2009 quy định chi tiết thi hành việc hỗ trợ lãi suất đối với các tổ chức, cá nhân vay vốn trung, dài hạn ngân hàng thực hiện đầu tư mới để phát triển sản xuất-kinh doanh. Theo đó, mở rộng đối tượng được hỗ trợ lãi suất là những DN vay vốn lưu động trên 12 tháng thuộc các ngành, lĩnh vực được hỗ trợ lãi suất cũng được hỗ trợ 4% khi vay vốn tại các ngân hàng thương mại và công ty tài chính.

Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia Lê Xuân Nghĩa cho rằng, gói kích cầu đầu tiên không nên cắt đột ngột ngay sau 31/12/2009, mà nên giảm từng bước để tránh gây sốc. Theo ông Nghĩa, thời gian giảm có thể là 6 tháng, từ 4% cho đến hết quý II/2010 xuống 0%. Còn về mức độ giảm, có thể lúc đầu giảm nhanh, sau giảm chậm; hoặc lúc đầu giảm chậm, sau giảm nhanh, tùy theo tình hình cụ thể để gói kích cầu phát huy hiệu quả.

Điều không thể phủ nhận là các DN,  HTX và hộ gia đình đều đánh giá cao chủ trương kích cầu bằng HTLS  của Chính phủ, nhưng họ đều bày tỏ mong muốn gói hỗ trợ được nhắm tới những đối tượng DN  cụ thể hơn.

Những ý kiến này đã từng xuất hiện ngay trong giai đoạn mới bắt đầu áp dụng chương trình hỗ trợ. Giờ đây, các DN đều mong muốn gói hỗ trợ lần 2 sẽ có những định hướng rõ ràng, dành cho đối tượng DN đang cần hỗ trợ nhất, đó là các DN sản xuất thuần túy. Về vấn đề này, ông Cao Sỹ Kiêm, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia cũng cho biết, Chính phủ sẽ thu hẹp đối tượng được hưởng hỗ trợ lãi suất trong gói kích cầu thứ 2, chỉ ưu tiên những đơn vị sử dụng nhiều lao động, làm ra nhiều của cải, khai thác tốt thị trường nông thôn…

Vũ Trọng