Làng nghề độc đáo nơi phố núi

Mỗi cây đàn như một lời nhắn nhủ

Làng Choét có khoảng 100 hộ dân và hầu hết đều biết làm đàn dân tộc. Dìu dắt những người thợ trong làng là nghệ nhân Rơ Châm Tih, người đã từng đoạt nhiều giải thưởng về sản xuất và biểu diễn các loại nhạc cụ truyền thống. Chúng tôi quan niệm, làm nhạc cụ dân tộc ngoài sự cần mẫn phải có sự sáng tạo. Nhờ đam mê nghề, đến nay làng đã sản xuất được trên 10 loại nhạc cụ như đàn t’rưng, klông puk, ting ning, chim gió... Có dấu ấn khác biệt nên sản phẩm làm ra đến đâu, được tiêu thụ hết đến đó”, Rơ Châm Tih cho biết.

Để làm được một cây đàn như t’rưng, người thợ lành nghề phải mất 5 ngày, giá bán từ 600.000 - 800.000 đồng. Các loại đàn dân tộc ở làng Choét được làm từ những ống nứa, cắt khúc, sấy khô, xử lý mối mọt. Đặc biệt, công đoạn chặt khúc phải theo độ dài ngắn khác nhau để tạo nên âm vực ưng ý.

Theo nghệ nhân Nay Pha, đàn t’rưng, ting ning không chỉ xuất hiện trong các buổi giao lưu văn hóa dân tộc mà còn có mặt tại các sân khấu ca nhạc hiện đại, nâng cánh cho những giọng ca âm vang đi vào lòng người.

Muốn đàn xuất ngoại

Đàn t’rưng, ting ning không chỉ là những sản phẩm đem về thu nhập cho bà con làng Choét mà còn là những sản phẩm văn hóa đặc trưng, chứa đựng những phong tục tập quán, tín ngưỡng, nghi lễ và đời sống của cộng đồng người Tây Nguyên. “Thế nên chúng tôi không chỉ muốn làm ra nhiều sản phẩm để tiêu thụ trong nước mà còn mong muốn đưa đàn ra nước ngoài để nhiều người biết đến nhạc cụ của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên”, nghệ nhân H’Mir bộc bạch.

Theo tục lệ, đàn t’rưng, ting ning là nhạc cụ do nam giới sử dụng, chỉ được chơi trên nương rẫy, kiêng đánh trong nhà và trong làng vì bà con tin rằng trong mỗi ống đàn có một vị thần cư trú, giúp con người bảo vệ cây trồng trên rẫy. Thuở xa xưa, người ta dùng tiếng đàn để xua đuổi chim, thú trong lúc canh lúa, nếu đánh trong nhà thì t’rưng, ting ning sẽ đuổi hồn gia súc, gia cầm khiến chúng sợ mà không lớn hoặc không sinh sản được. Song hiện nay, quan niệm lạc hậu đó đã được cộng đồng dân tộc Tây Nguyên loại bỏ nên trên các sân khấu chuyên nghiệp, hay các lễ hội văn hóa, cả nam và nữ đều có thể chơi đàn.

Năm 2007, Nhà nước đã đầu tư trên 1 tỷ đồng để xây dựng hệ thống hạ tầng và định hướng phát triển làng Choét thành làng nghề chuyên sản xuất nhạc cụ truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên.

Hà Văn Đạo (KTNT)