Lập 'vùng xanh' tập kết hàng hóa nông sản tại biên giới

Đây là yêu cầu của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đưa ra tại cuộc họp Ban chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại cửa khẩu biên giới phía Bắc do Bộ Công Thương chủ trì sáng ngày 18/1. Cuộc họp có sự tham dự của Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan và các Bộ, ngành liên quan.

Báo cáo tại cuộc họp, ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, từ đầu tháng 12/2021, do dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, Trung Quốc đã liên tục tăng cường các biện pháp phòng, chống dịch tại tất cả các cửa khẩu, bao gồm cả cảng biển và các cửa khẩu biên giới đất liền, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu.

"Cao điểm ùn tắc xảy ra vào các ngày 24 và 25/12/2021 khi có tới gần 6.000 phương tiện chờ xuất khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn và TP. Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh). Bên kia biên giới cũng tồn đọng hàng ngàn xe chờ làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa sang Việt Nam", ông Chinh cho biết.

Ngay khi xảy ra tình trạng trên, Chính phủ, các Bộ, ngành có liên quan và UBND các tỉnh biên giới đã cùng vào cuộc để xử lý. Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã tổ chức 2 cuộc họp trực tuyến vào các ngày 26/12/2021 và 8/1/2022. Bộ trưởng Bộ Công Thương đã gửi thư cho các đối tác Trung Quốc và chỉ đạo các đơn vị có liên quan của Bộ Công Thương tổ chức hội đàm với tỉnh Quảng Tây và Bộ Thương mại Trung Quốc để bàn giải pháp tháo gỡ ách tắc tại khu vực cửa khẩu.

Nhờ nỗ lực và thiện chí của tất cả các bên, tình hình đã có cải thiện. Cục Xuất nhập khẩu cho biết, tỉnh Quảng Tây đã tiến hành đánh giá tình hình thực tế công tác phòng, chống dịch tại từng cửa khẩu để khôi phục dần hoạt động thông quan, trong đó có cụm cửa khẩu quan trọng đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam tại TP. Móng Cái. Tỉnh Vân Nam cũng chính thức cho phép nhập khẩu trở lại trái cây tươi từ Việt Nam qua cửa khẩu Kim Thành, trong đó có quả thanh long.

Theo báo cáo của Sở Công Thương các tỉnh biên giới phía Bắc, đến 8 giờ sáng ngày 17/1/2022, toàn tuyến biên giới phía Bắc đã có 12 cửa khẩu, lối mở hoạt động. Tổng lượng xe còn tồn tại 2 tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh là 2.643 xe, giảm hơn 3.000 xe so với thời điểm cuối tháng 12/2021. Hàng hóa nhập khẩu cũng được giải tỏa đáng kể, đáp ứng nhu cầu vật tư, nguyên liệu cho sản xuất trong nước.

Dừng tiếp nhận hàng hóa lên cửa khẩu là chuyện "cực chẳng đã ..."

Dù tình hình ùn tắc hàng hóa đã cơ bản được kiểm soát, song vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro có thể tái diễn.

Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan cho biết, mặc dù các tỉnh biên giới liên tục khuyến cáo dừng đưa hàng hóa lên cửa khẩu nhưng hàng ngày vẫn có khoảng 300 chuyến xe đưa hàng hóa lên các tỉnh biên giới phía Bắc, gây áp lực cho việc thông quan. Bởi thực tế các địa phương không thể nắm được mỗi ngày từ địa phương mình có bao nhiêu chuyến xe, mặt hàng để khuyến cáo với doanh nghiệp xuất khẩu vì đây là hợp đồng của doanh nghiệp, người dân, nhà vườn với nhau.

Ông Hoàng Xuân Ánh, Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng cho biết, tại cửa khẩu Tà Lùng còn tồn 80 xe xuất khẩu, chủ yếu là gỗ ván, tiêu, điều, không có hoa quả; xe nhập khẩu có 260 xe, hàng hóa chủ yếu là than cốc, máy móc thiết bị. Phía Trung Quốc đã thông báo ngày 17 và 18/1 dừng xuất nhập khẩu để kiện toàn công tác phòng, chống dịch. Từ ngày 19/1 tiếp tục cho xuất nhập khẩu nhưng đến 21/1 sẽ dừng hoạt động xuất nhập khẩu tại cửa khẩu Tà Lùng.

Tại cửa khẩu Trà Lĩnh còn tồn một số xe thanh long; số xe chờ nhập khẩu chủ yếu là than cốc và máy móc nhưng số lượng không nhiều. Hàng tôm, cá đông lạnh đã quay đầu về thị trường nội địa. Riêng tại cửa khẩu Sóc Giang chỉ còn tồn 22 xe hạt điều.

"Nếu thực hiện xuất nhập khẩu bình thường, khả năng thông quan của các cửa khẩu tại Cao Bằng là khoảng 300 xe/ngày nhưng hiện Trung Quốc đang khống chế chỉ cho xuất khẩu 20 xe và nhập khẩu 20 xe/ngày", ông Hoàng Xuân Ánh thông tin.

Để hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu, tỉnh Cao Bằng đã yêu cầu lực lượng chức năng làm việc 24/24h, đồng thời liên tục trao đổi với phía Trung Quốc ở nhiều cấp. Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng cũng đã gửi thư cho Chủ tịch tỉnh Quảng Tây về vấn đề tạo thuận lợi cho thông quan hàng hóa. Công tác phòng, chống dịch ở khu vực cửa khẩu Cao Bằng được triển khai mạnh mẽ, tỉnh cũng đang xây dựng mô hình "cửa khẩu xanh, cửa khẩu an toàn, không COVID-19".

Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng khẳng định, từ nay đến Tết Nguyên đán, tỉnh có thể giải quyết tốt tình hình xuất nhập khẩu, lượng tồn không còn nhiều và hàng hóa có thể xuất khẩu tốt sau Tết.

Ông Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho hay, tính đến 20h ngày 17/1, tổng xe nông sản tồn tại các cửa khẩu tỉnh Lạng Sơn gồm: Cửa khẩu Hữu Nghị 673 xe, cửa khẩu Tân Thanh 373 xe, cửa khẩu Chi Ma 77 xe. Đến hôm nay, còn cửa khẩu Hữu Nghị đang thông quan. Cửa khẩu Tân Thanh đã dừng thông quan. Cửa khẩu Chi Ma dừng thông quan cách đây 3 ngày.

UBND tỉnh Lạng Sơn đã có văn bản đề nghị các địa phương vùng nông sản tạm thời không đưa hàng hoa quả tươi lên cửa khẩu để đảm bảo thông quan hết chỗ hàng hóa cũ. Tuy nhiên, hàng nông sản vẫn được đưa lên khu vực cửa khẩu. Ngày 17/1 vẫn có hơn 50 xe hoa quả, nông sản được đưa lên Lạng Sơn.

"Cực chẳng đã Lạng Sơn mới phải ra thông báo ngừng đưa hàng hoá lên cửa khẩu! Chúng tôi cũng muốn sớm giải phóng hàng hóa tại thị trường nội địa để bớt áp lực lên cửa khẩu. Còn xe đã lên rồi, bắt họ quay lại rất khó khăn", ông Hồ Tiến Thiệu chia sẻ.

Tại Quảng Ninh, ông Nguyễn Tường Văn, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh chia sẻ, từ ngày 11/1 đến nay, các cửa khẩu của Quảng Ninh đã thông quan được 1.076 xe, trung bình 100 xe/ngày qua 2 cửa khẩu. Tuy nhiên, vẫn có xe lên cửa khẩu hàng ngày nên còn 1.367 xe đang chờ thông quan. Phía Trung Quốc đã có thông báo sẽ làm xuyên Tết để thông quan hàng hoá nhưng cán bộ tại cửa khẩu khi quay về quê sẽ bị cách ly từ 7-28 ngày nên tốc độ thông quan phụ thuộc vào số lượng người làm ở cửa khẩu.

Quảng Ninh cũng đã thông báo tạm dừng tiếp nhận hoa quả, hàng đông lạnh của các địa phương.

Hình thành các "vùng xanh" tập kết hàng hóa

Trước tình hình ùn tắc tại biên giới, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn khuyến cáo các doanh nghiệp, chủ vựa trái cây, lái xe chú trọng công tác khử khuẩn ở khâu đóng gói bao bì vì nếu phía Trung Quốc phát hiện có virus trên bao bì sẽ lập tức ngừng thông quan.

Bên cạnh đó, ông Hồ Tiến Thiệu cũng đề nghị Bộ Y tế đưa ra hướng dẫn các địa phương hình thành các "vùng xanh", an toàn cho thông quan để tạo dựng lòng tin cho phía bạn. Đồng thời, đàm phán với phía Trung Quốc để công nhận "vùng xanh" và tạo điều kiện thông quan.

Tỉnh Lạng Sơn cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền để các địa phương, doanh nghiệp hạn chế đưa hàng hóa nông sản lên cửa khẩu giai đoạn này, giảm áp lực cho các tỉnh biên giới. Về lâu dài, ông Thiệu cho rằng cần có giải pháp căn cơ từ khâu sản xuất, chế biến, vận chuyển đến tiêu thụ khoa học để giải quyết triệt để tình trạng ùn tắc.

Cùng quan điểm, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cũng đề nghị Bộ Y tế sớm có hướng dẫn phù hợp với Nghị quyết 128/NQ-CP của Chính phủ để xây dựng được các "vùng xanh", tháo gỡ khó khăn cho hoạt động thông quan.

Tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chia sẻ: "Người nông dân đã vất vả chống dịch cả năm, nỗ lực nuôi trồng nông sản bây giờ lại không tiêu thụ được sẽ rất khó khăn. Do đó, chúng ta phải nỗ lực bằng mọi cách tháo gỡ khó khăn để thông quan hàng hóa nông sản, đáp ứng các thoả thuận cấp cao giữa 2 nước, đáp ứng quyền lợi 2 bên. Hàng hóa được thông quan sẽ giảm thiệt hại cho người nông dân, tránh gây bức xúc trong nhân dân, đặc biệt trong giai đoạn Tết Nguyên đán đang cận kề".

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên yêu cầu, Ban Chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hoá tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc cần tập trung 6 nhóm giải pháp.

Thứ nhất, tiếp tục kiên trì giao thiệp với Trung Quốc. Quán triệt và thực hiện nghiêm túc tinh thần chỉ đạo của lãnh đạo cấp cao hai nước là: thuận lợi hóa thương mại giữa hai nước trong mọi hoàn cảnh; tiếp tục khắc phục khó khăn, nỗ lực thông quan hàng hóa qua cửa khẩu, cơ bản đảm bảo an toàn phòng dịch, tránh thiệt hại cho các bên. Về lâu dài, Bộ trưởng cho rằng cần hướng đến sản xuất kinh doanh theo đúng nguyên tắc của kinh tế thị trường.

Thứ hai, các địa phương có cửa khẩu cần phối hợp với các Bộ, ngành liên quan khẩn trương thiết lập vùng an toàn dịch bệnh để tập kết hàng hoá, xử lý kỹ thuật, đảm bảo an toàn dịch bệnh cho hàng hoá và người vận chuyển hàng hoá. Tổ chức tốt việc phân luồng giao thông, tránh ách tắc; đảm bảo chỗ ăn nghỉ cho lái xe, chủ hàng và các dịch vụ cần thiết cho lưu trú, bảo quản tạm thời hàng hoá; tổ chức lực lượng phối hợp với phía bạn và chủ hàng để giao nhận, thanh toán.

Thứ ba, chỉ đạo các lực lượng chức năng (hải quan, biên phòng, giao thông, công an) tăng cường các biện pháp nhằm tạo thuận lợi cho việc vận chuyển, lưu thông và thông quan qua cửa khẩu. 

Thứ tư, khuyến cáo các chủ hàng, cơ sở sản xuất kinh doanh áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn dịch bệnh trên người, phương tiện vận tải, đặc biệt là trên bao bì sản phẩm. Cung cấp đủ truy xuất nguồn gốc; bảo đảm chất lượng hàng hoá như cam kết, tuân thủ quy định về bao bì đóng gói, bảo quản, giao nhận.

Thứ năm, thường xuyên giữ mối liên hệ với địa phương có hàng nông, thủy sản xuất khẩu trong việc hợp tác chặt chẽ với Ban Chỉ đạo về việc đưa hàng lên biên giới, tổ chức thông quan qua cửa khẩu thuận lợi. Về lâu dài, chỉ đạo sản xuất có quy hoạch, kế hoạch, tổ chức sản xuất theo tín hiệu thị trường…

Thứ sáu, Ban Chỉ đạo nghiêm túc thực hiện các nhiệm vụ, báo cáo định kỳ. Bộ Công Thương giao Cục Xuất nhập khẩu, Vụ thị trường châu Á, châu Phi là cơ quan thường trực.

Bên cạnh các giải pháp đã đề ra, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng đề nghị Bộ Y tế sớm có hướng dẫn phù hợp để thành lập các "vùng xanh" an toàn tập kết hàng hóa, xử lý kỹ thuật, đảm bảo hàng hóa an toàn về dịch bệnh. Đồng thời, Bộ trưởng đề nghị Bộ Ngoại giao hướng dẫn việc cho phép các chủ hàng, thương nhân Trung Quốc được sang Việt Nam, ở vùng an toàn để tiếp nhận hàng hóa, giải quyết các vấn đề thông quan được thuận lợi, nhanh chóng.

Ngày 17/1, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ký Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hoá tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc do Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên trực tiếp làm Trưởng Ban chỉ đạo.

Ban Chỉ đạo có nhiệm vụ chỉ đạo các cơ quan chức năng trực thuộc: Áp dụng các biện pháp, giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, để giải quyết tình trạng ách tắc hàng hóa, nông sản tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc; Thường xuyên cập nhật tình hình và cung cấp thông tin cho các địa phương liên quan về tình hình thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc; Phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương liên quan trong việc điều tiết vận chuyển hàng hóa lên các cửa khẩu biên giới phía Bắc.

Cùng ngày 17/1, Bộ Công Thương cũng đã ban hành Quyết định số 55/QĐ-BCT thành lập Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc. Tổ giúp việc có nhiệm vụ tham mưu giúp Ban chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ giải quyết tình hình ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc.

Phan Trang