Lấy mẫu kiểm tra hàng xuất nhập khẩu: Quá nhiều!

Các bộ ngành đã có nhiều nỗ lực cải cách, nhưng thủ tục kiểm tra chuyên ngành vẫn là một gánh nặng với doanh nghiệp XNK.

Phát biểu tại hội thảo “Đơn giản hóa thủ tục kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu” tổ chức ngày 14/8 tại TP.HCM, chuyên gia hải quan Phạm Thanh Bình cho biết tỷ lệ kiểm tra chuyên ngành đối với mặt hàng xuất nhập khẩu liên tục tăng.

Tại Hải Phòng, năm 2014 tỷ lệ kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa ở mức 40 - 44%. Nhưng sáu tháng đầu năm 2015, số lượng tờ khai hàng hóa tăng 10% so với năm 2014.

Tương tự, tại sân bay Tân Sơn Nhất (TP. HCM), tỷ lệ kiểm tra chuyên ngành là 30 – 35% trong năm 2014 nhưng sáu tháng đầu năm 2015 thì tỷ lệ kiểm tra đối với hàng xuất khẩu là 70%, hàng nhập khẩu ở mức đỉnh điểm 80%.

Hàng hóa xuất nhập khẩu của các DN Việt Nam đang phải chịu nhiều quy trình kiểm tra chồng chéo, chi phí kiểm định cao, làm giảm tính cạnh tranh của sản phẩm là ý kiến chung của nhiều DN tại hội thảo do Tổng cục Hải quan phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức.

Nhiều mặt hàng chịu sự quản lý, cấp giấy phép, kiểm tra, cấp chứng thư của 2 – 3 cơ quan thuộc cùng một bộ hoặc 2 – 3 bộ cùng quản lý (kiểm dịch thực vật, kiểm dịch động vật, kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm…) như chè, cà phê, dầu cá, nguyên liệu sữa, phomat, bột ngô, đậu nành, cỏ nuôi bò, tơ tằm, dấm…

Có những ngành sản xuất mà hầu hết các mặt hàng xuất nhập khẩu thuộc diện quản lý, kiểm tra chuyên ngành, trong đó 2/3 các lô hàng nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành của từ 2 cơ quan trở lên (ví dụ ngành sữa). Đây là một gánh nặng thủ tục hành chính rất lớn đối với DN.

Ông Đặng Văn Hiếu - đại diện Công ty ANC (chuyên sản xuất thiết bị phụ bếp và dịch vụ nhập khẩu) bức xúc, năm 2015, DN nhập khẩu ghế sofa phục vụ cho cuộc thi hoa hậu Việt Nam với giá trị bình quân vài chục triệu/ghế và cơ quan quản lý yêu cầu phải lấy mẫu của ghế sofa.

“Tôi không hiểu lấy mẫu sản phẩm này là lấy mẫu như thế nào? Nên quy định rõ, cơ quan nào lấy mẫu, thời gian nào, tiêu chuẩn nào? Nếu có điều kiện thì nên xã hội hóa việc kiểm tra để chúng tôi có sự lựa chọn khác", ông Hiếu nói.

Cũng theo ông Hiếu, công ty thường xuyên nhập ván dăm và phải đăng ký hợp quy cho loại ván này, nhưng kiểm nghiệm 10-15 ngày mới có kết quả. Mỗi lần công ty nhập hàng chục container đều phải lưu kho toàn bộ để chờ kết quả, trong khi tiền lưu kho quá lớn. Cơ quan quản lý phải nói rõ nhóm hàng nào được đưa về kho của DN tự bảo quản, hàng nào phải lưu tại kho hải quan.

"Thông tư thì quy định rằng DN chỉ cần nộp mẫu rồi đưa về kho DN bảo quản nhưng thực tế khi DN nộp hồ sơ xin đưa về kho DN thì bị cán bộ trả lời là “quyền quyết định thuộc chi cục trưởng”. Cuối cùng phải lưu tại hải quan!” - ông Hiếu phản ánh.

Kiểm tra một mẫu son mất… 2 triệu đồng

Chi phí kiểm tra trong nhiều trường hợp cũng khiến nhiều DN rất khó khăn.

Ông Đinh Công Khương - Phó Giám đốc Công ty thép Khương Mai - cho hay, Thông tư liên tịch 44/2013/TTLT-BCT-BKHCN ra đời khiến ngành thép gặp rất nhiều khó khăn. Chi phí cắt thử mẫu, cắt mẫu và cả chi phí tiêu cực mà Công ty chi khoảng 20.000 đồng/1 tấn thép. Như vậy, một năm nhập khoảng 600.000 tấn thì một năm tốn 12 tỷ đồng. Thêm đó, có những lô hàng kiểm tra 4 -5 tháng vẫn chưa có kết quả. Nếu tình trạng chậm chạp trong kiểm tra kéo dài liên tục thì DN sẽ thiệt hại hàng tỷ đồng khi giá thị trường lao dốc.

Ông Nguyễn Thanh Nghĩa, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Đại Thiên Lộc, kiến nghị Bộ Công Thương phải sớm sửa đổi quy định kiểm tra chất lượng thép nhập khẩu. Vì nhiều trường hợp thép nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu, không tiêu dùng ở Việt Nam nhưng vẫn phải kiểm tra chất lượng, điều này không cần thiết.

Còn theo bà Thái Thị Hoa, đại diện Công ty giày Chinlu (Bến Lức, Long An), công ty này đang gia công giày thể thao thương hiệu Nike. Trong thực hiện có gia công nhiều giày mẫu, giày hội họp, giày chào hàng… Để có thể hoàn thiện sản phẩm, Công ty phải nhập một số vải và nguyên liệu giả da.

Theo quy định, trước khi nhập hàng phải kiểm tra chất lượng. Cụ thể, 25m nguyên liệu là phải lấy mẫu để kiểm tra, 10 mẫu giống nhau cũng phải kiểm tra. Với việc áp dụng quy định  này, bình quân mỗi tháng công ty đang mất 40 - 50 triệu đồng cho hoạt động kiểm tra mẫu. Đây là chi phí lãng phí, giảm sức cạnh tranh sản phẩm cho DN.

Một công ty chuyển phát nhanh bức xúc phản ánh quy định kiểm tra chuyên ngành đã khiến biết bao nhiêu hàng nhập khẩu về phải... bỏ thùng rác.

“Tiền kiểm tra mẫu là 2,1 triệu đồng/mẫu bất kể mẫu lớn hay nhỏ. Cộng thêm 500.000 đồng nếu lấy mẫu tại DN (vì DN thường không biết cách cắt mẫu, lấy mẫu đúng chuẩn theo yêu cầu của bên xét nghiệm). Chi phí quá cao khiến không ít DN hàng nhập về nhưng đành “bỏ của chạy lấy người” vì chịu không nổi phí. Một mẫu son kiểm tra tốn hơn 2 triệu đồng”, đại diện DN này nói.

Ông Hồ Ngọc Cảnh, đại diện Công ty FrieslandCampina VN, cho biết thường sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh để nhập khẩu một số mẫu sữa từ công ty ở các nước khác thuộc tập đoàn. Thế nhưng dịch vụ chuyển phát nhanh lại không thể giao hàng nhanh chóng cho khách hàng.

Lý do là công ty chuyển phát nhanh yêu cầu DN phải đem hàng đi kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm. Theo nghị định 38, hàng mẫu và hàng thử nghiệm không phải kiểm tra. Tuy nhiên, công ty ông cũng phải đem hàng qua Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 đóng dấu xác nhận “hàng không phải kiểm tra” thì cơ quan quản lý mới cho thông quan. Chỉ vì những thủ tục không cần thiết như trên DN phải mất nhiều ngày mới có hàng mẫu thay vì hai ngày.

Theo một DN chuyên kinh doanh mặt hàng khí hóa lỏng, hành lang pháp lý đối với mặt hàng này tương đối đầy đủ chứ không như các mặt hàng khác, song vẫn còn chồng chéo. Hàng hóa muốn thông quan phải có chứng nhận hợp chuẩn hợp quy để có chứng thư, ngoài ra phải có kết quả của tiêu chuẩn đo lường chất lượng địa phương. Thường thời gian hoàn chỉnh thủ tục kéo dài dẫn đến tình trạng chậm hàng, nằm tại kho, kinh doanh bị ngắt quãng.

Thẳng thắn nhìn nhận những vướng mắc hiện DN gặp phải, đại diện các Bộ, ngành khẳng định thời gian tới cơ quan hữu quan sẽ tiếp tục rà soát quá trình áp dụng kiểm tra đối với các mặt hàng, quy định nào không phù hợp sẽ được bãi bỏ để tạo thuận lợi cho DN.

Thành Đạt
(tổng hợp)