Loài cá heo Irrawaddy ở sông Mekong có nguy cơ tuyệt chủng

Cá heo Irrawaddy (tên khoa học là Orcaella breviostris) sinh sống tại một khu vực trải dài khoảng 190km trên nhánh chính sông Mekong, giữa Kratie của Campuchia và thác Khone vùng biên giới giáp Lào.

Tiến sỹ Li Lifeng, Giám đốc Chương trình Nước ngọt của WWF, cho biết nghiên cứu được thực hiện dựa trên kỹ thuật nhận dạng hình ảnh của loài cá heo thông qua những đặc điểm cá thể đặc trưng trên vây lưng. “Hầu hết các cá thể đều có thể được nhận dạng và chúng tôi sử dụng những thông tin này để ước tính số lượng cá thể” ông chỉ rõ.

Mặc dù số lượng cá thể được ước tính (khoảng 85) có cao hơn một chút so với ước tính trước đây, nhưng các nhà nghiên cứu đã lưu ý rằng số lượng loài cá heo này thực chất không tăng lên trong những năm gần đây.

“Khu vực thu thập dữ liệu rộng hơn cùng với kỹ thuật phân tích tiên tiến đã cho phép chúng tôi nhận dạng được những cá thể cá heo, với một số dấu hiệu trên vây lưng, mà trước đây chưa phát hiện được”, tiến sỹ Li cho biết thêm.

Thêm vào đó, những cuộc khảo sát được thực hiện từ năm 2007 đến năm 2010 cho thấy số lượng cá thể đang suy giảm dần.

“Chúng tôi thu được những bằng chứng rõ ràng về tỉ lệ sống sót của cá heo non là thấp, nghĩa là những cá thể già chết đi mà không được thay thế.”

Với số lượng cá thể như trên, loài cá heo Irrawaddy được đưa vào danh sách những loài bị đe dọa nghiêm trọng trong sách đỏ của IUCN, mức độ đe dọa cao nhất trong những loài bị đe dọa trên toàn cầu. Loài cá heo Irrawaddy cũng được bảo vệ ở mức cao nhất trong Luật Thủy sản của Campuchia và Lào. Tuy nhiên, loài cá heo trên sông Mekong vẫn tiếp tục bị đe dọa với kỹ thuật đánh bắt lưới rê , trong khi con người vẫn chưa hiểu rõ lý do tử vong non của một số cá thể.

“Quần thể nhỏ bé này đang ở mức độ nguy cấp cao bởi chính số lượng của nó. Thêm vào đó là hiện tượng bị vướng vào lưới rê và tỉ lệ tử vong cao ở cá thể non, chúng tôi thực sự lo lắng cho tương lai của loài cá heo này.” Tiến sỹ Li nhấn mạnh.
Nghiên cứu còn chỉ ra rằng quần thể cá heo ở khu vực xuyên biên giới giữa Cam-pu-chia và Lào chỉ còn khoảng 7 - 8 cá thể. Đây là khu vực duy nhất ở Lào còn loài cá heo này sinh sống. WWF hiện đang điều phối công tác quản lý xuyên biên giới với các cơ quan chính phủ và cộng đồng địa phương của Lào và Cam-pu-chia tại khu vực trọng điểm này.

“Các hoạt động bảo tồn liên kết là cơ hội tốt nhất để chúng ta cứu loài đặc trưng này khỏi nguy cơ tuyệt chủng trên sông Mekong ,” tiến sỹ Li khẳng định. “WWF cam kết phối hợp với Tổng cục Nghề cá, Hội đồng Cá heo và cộng đồng dọc lưu vực sông để đảo ngược tình trạng suy giảm và đảm bảo sự sinh tồn của loài vật đẹp đẽ này trên sông Mekong.”

Được biết, WWF đã kêu gọi Chính phủ Cam-pu-chia ban hành một khung pháp lý rõ ràng đối với việc bảo tồn loài cá heo ở Campuchia. Khung pháp lý nên bao gồm việc hoạch định khu vực bảo tồn cá heo, cấm hoặc hạn chế việc sử dụng lưới rê tại những khu vực cần thiết. Công tác này đòi hỏi chính phủ phải chính thức hóa những đạo luật đặc biệt để bảo vệ loài cá heo hoặc sửa đổi Luật Thủy sản hiện tại.

Nguyễn Thắng