Lựa chọn phương án tối ưu đầu tư các tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông

Thông báo nêu, tại Thông báo số 266/TB-VPCP ngày 27 tháng 5 năm 2025 của Văn phòng Chính phủ, Phó Thủ tướng có ý kiến chỉ đạo: (i) Tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) khẩn trương chủ động đề xuất phương án (VEC chủ trì toàn bộ hoặc VEC hợp tác với các doanh nghiệp nhà nước, tư nhân trong nước, đề xuất cơ chế, chính sách kèm theo) đầu tư nâng cấp mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, gửi Bộ Xây dựng trong ngày 02 tháng 6 năm 2025; (ii) Bộ Xây dựng tổ chức đánh giá và so sánh các phương án để đề xuất với Thủ tướng Chính phủ phương án hiệu quả tối ưu. 

Ngày 18 tháng 6 năm 2025, Bộ Xây dựng có văn bản số 5266/BXD-KHTC báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án nghiên cứu đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức PPP, trong đó kiến nghị: xem xét nghiên cứu phương án hình thành một số dự án có quy mô lớn (khu vực phía Bắc và khu vực phía Nam).

Tuy nhiên, đến nay VEC vẫn chưa có văn bản đề xuất phương án đầu tư gửi Bộ Xây dựng là rất chậm và không đáp ứng tiến độ, cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, không lặp lại.

Mặt khác, tại cuộc họp, đồng chí Bộ trưởng Bộ Xây dựng trực tiếp có ý kiến ưu tiên phương án đầu tư toàn tuyến nếu có nhà đầu tư đủ điều kiện; đề xuất này khác với nội dung báo cáo của Bộ Xây dựng tại văn bản số 5266/BXD-KHTC nêu trên. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Xây dựng chỉ đạo các đơn vị liên quan báo cáo, giải trình cụ thể về đề xuất này.

Bên cạnh đó, tại Thông báo số 266/TB-VPCP ngày 27 tháng 5 năm 2025, Phó Thủ tướng có ý kiến chỉ đạo: (i) Ưu tiên phương án doanh nghiệp có dự án đang triển khai thi công đầu tư luôn để tránh lãng phí; (ii) Nghiên cứu cơ chế để tiếp tục sử dụng các nhà thầu thi công trước đó đã thực hiện tốt gói thầu của dự án.

Tuy nhiên, tại Tờ trình số 5266/BXD-KHTC ngày 28/6/2025 và Báo cáo phục vụ cuộc họp, Bộ Xây dựng kiến nghị: (i) Cho phép tổ chức thu phí các đoạn tuyến đầu tư công theo quy định của Luật Đường bộ và các Nghị quyết của Quốc hội để hoàn trả vào ngân sách trung ương (dự kiến tổ chức thu phí từ tháng 01/2026). Trường hợp lựa chọn được nhà đầu tư triển khai đầu tư mở rộng theo PPP sẽ bàn giao công tác thu phí; (ii) Trong quá trình thu phí, căn cứ vào tình hình thực tế, triển khai đầu tư mở rộng các đoạn tuyến theo hình thức PPP, trong đó xem xét nghiên cứu phương án hình thành một số dự án có quy mô lớn (khu vực phía Bắc và khu vực phía Nam) để vừa bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong toàn bộ quá trình đầu tư, vừa giúp tối ưu hóa chi phí quản lý, vận hành, khai thác trong suốt vòng đời dự án, đồng thời, có khả năng thu hút các nhà đầu tư có tiềm lực tài chính mạnh, sẵn sàng đồng hành lâu dài cùng dự án; (iii) Thời điểm triển khai mở rộng nên được cân nhắc sau khi hoàn thành công tác bảo hành của các nhà thầu theo các dự án đầu tư công trước đây để tránh phát sinh tranh chấp pháp lý liên quan, hạn chế dư luận hiểu chưa đúng về việc thi công lại các hạng mục vừa hoàn thành.

Mặt khác, tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Xây dựng có ý kiến đề xuất 02 phương án: (i) Phương án 01, một dự án đầu tư toàn tuyến; (ii) Phương án 02, tách thành 02 dự án, mỗi khu vực một dự án (phía Bắc từ Mai Sơn đến Cam Lộ; phía Nam từ Quảng Ngãi đến Dầu Giây).

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Bộ Xây dựng trực tiếp chỉ đạo các đơn vị tham mưu của Bộ bám sát chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ, quy định hiện hành, đề xuất, kiến nghị của các doanh nghiệp liên quan để thống nhất lựa chọn phương án đầu tư tối ưu và khả thi; trong đó lưu ý có tính đến: (i) tính hiệu quả trong phương án khuyến khích doanh nghiệp đang thi công trên tuyến đường, đã chứng minh được uy tín, chất lượng, hiệu quả; (ii) uy tín, năng lực về kỹ thuật, năng lực tài chính và khả năng huy động vốn của doanh nghiệp đề xuất đầu tư; báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 30 tháng 6 năm 2025.

Bộ Tài chính chỉ đạo VEC nghiên cứu 02 phương án đầu tư như kiến nghị của Bộ Xây dựng, làm rõ năng lực tài chính, kinh nghiệm và khả năng huy động vốn, gửi Bộ Xây dựng để tổng hợp trước ngày 27/6/2025.

Phương Nhi