Luật hóa quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thái Bình trình bày Dự thảo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Sáng 29/10, Dự thảo Luật Tín ngưỡng tôn giáo được Bộ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thái Bình trình bày trước Quốc hội.

Theo đó, Luật quy định về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; quyền và nghĩa vụ của người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo, tổ chức tôn giáo, người nước ngoài cư trú tại Việt Nam có hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo; trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; trách nhiệm của cơ quan Nhà nước trong việc tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo.

Đối tượng áp dụng của Luật bao gồm các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo.

Dự thảo Luật gồm 11 chương, 11 mục và 68 điều.

Theo đánh giá của Bộ Nội vụ, qua tổng kết 10 năm thực hiện Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo vẫn còn những bất cập do các quy định chưa phù hợp tình hình hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo và có những vấn đề phức tạp phát sinh. Một số quy định của Pháp lệnh còn thiếu cụ thể, chưa phù hợp với thực tiễn hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo làm ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người như quy định về hoạt động tín ngưỡng, đăng ký hoạt động tôn giáo, công nhận tổ chức tôn giáo, phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử, hoạt động xã hội của tổ chức tôn giáo, hoạt động quốc tế...

Một số vấn đề phát sinh trong thực tiễn chưa được quy định trong Pháp lệnh như vấn đề tổ chức tôn giáo ở Việt Nam gia nhập tổ chức tôn giáo quốc tế; việc phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử cho người có quốc tịch nước ngoài hoạt động cho tổ chức tôn giáo ở Việt Nam; việc người nước ngoài vào tu tại cơ sở tôn giáo ở Việt Nam… Thực tế này gây ảnh hưởng đến tổ chức, cá nhân tôn giáo trong thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo như quy định tại Điều 24 của Hiến pháp năm 2013.

Bên cạnh đó, trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo chưa được quy định cụ thể trong Pháp lệnh, ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước đối với lĩnh vực này và hoạt động của tổ chức, cá nhân tôn giáo.

Tôn giáo là quyền con người

Dự thảo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo đã mở rộng phạm vi chủ thể của quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo từ "công dân" thành "mọi người", thể hiện đúng bản chất quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo là quyền con người mà không phải chỉ là quyền công dân.

Các nội dung liên quan đến người đại diện, ban quản lý cơ sở tín ngưỡng; đăng ký hoạt động tín ngưỡng hằng năm; tổ chức lễ hội tín ngưỡng đã được hướng dẫn, quy định chi tiết ngay tại dự thảo luật.

Đặc biệt, đối với hoạt động tín ngưỡng hằng năm, dự thảo đã quy định theo hướng chỉ đăng ký lần đầu với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để có sự phối hợp, hỗ trợ khi thực hiện các hoạt động tín ngưỡng được thuận lợi. Những hoạt động tín ngưỡng ngoài chương trình đăng ký sẽ được đăng ký bổ sung với UBND cấp xã nơi diễn ra hoạt động tín ngưỡng.

Dự thảo cũng quy định về sinh hoạt tôn giáo, hoạt động tôn giáo của những nhóm người có nhu cầu về tín ngưỡng, tôn giáo nhưng chưa có tổ chức được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền công nhận. Theo đó, để đăng ký sinh hoạt tôn giáo, hoạt động tôn giáo cần đáp ứng các điều kiện nhất định.

Dự thảo đã quy định cụ thể về trình tự, thủ tục; hoạt động tôn giáo của tổ chức sau khi được cấp đăng ký. Chính phủ sẽ quy định chi tiết về trình tự, thủ tục thu hồi đăng ký hoạt động tôn giáo.

Nếu như Pháp lệnh xem đăng ký sinh hoạt tôn giáo là một mốc khởi điểm để bắt đầu hình thành một tổ chức tôn giáo thì nay dự thảo Luật chỉ xem sinh hoạt tôn giáo nhằm thỏa mãn nhu cầu cá nhân và không được xem là một điều kiện để hình thành tổ chức tôn giáo.

Về thẩm quyền công nhận tổ chức tôn giáo; chấp thuận thành lập, chia, tách, sáp nhập tổ chức tôn giáo trực thuộc; chấp thuận thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo đã được thay đổi theo hướng giao cho cơ quan quản lý Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở Trung ương. Trước đây, thẩm quyền các nội dung công việc này thuộc Thủ tướng Chính phủ.

Việc giao thẩm quyền quyết định các nội dung công việc trên cho cơ quan quản lý Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở Trung ương sẽ giảm tải các nội dung công việc mà Thủ tướng Chính phủ phải giải quyết. Thực tế hiện nay khi có các nội dung công việc trên, Thủ tướng Chính phủ thường ủy quyền cho cơ quan quản lý Nhà nước về tôn giáo ở Trung ương thực hiện.

Xuân Tuyến