“Mở đường” cho thống kê ngoài nhà nước

Đây là một trong những nội dung mới được quy định trong dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi).

Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cơ quan soạn thảo luật) cho biết, hiện nay do nhu cầu của thực tiễn đời sống xã hội trong sản xuất, kinh doanh và hoạt động xã hội khác trong xã hội đã xuất hiện nhiều tổ chức, cơ sở nằm ngoài khu vực nhà nước thực hiện hoạt động thống kê, cung ứng dịch vụ thống kê.

Đây là một loại hình cung ứng dịch vụ đặc biệt, bởi sản phẩm cung ứng tuy không trực tiếp tạo ra của cải vật chất cho xã hội nhưng lại có tác động trực tiếp, mạnh mẽ đến việc định hướng chiến lược phát triển kinh doanh cũng như điều chỉnh hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp và việc xác định, định hướng của các mục tiêu, chương trình xã hội phục vụ đời sống xã hội, dân sinh.

Chính vì vậy, trong dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi) Bộ KHĐT đề xuất quy định điều chỉnh cả thống kê nhà nước và thống kê ngoài nhà nước nhằm bảo đảm tính toàn diện của tất cả các hoạt động thống kê trên lãnh thổ Việt Nam.

Bộ KHĐT cho rằng việc mở rộng phạm vi điều chỉnh sẽ tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho hoạt động thống kê ngoài nhà nước trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường, bảo đảm quyền tự do kinh doanh của công dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013.

Cụ thể, tại Điều 70 dự thảo quy định thống kê ngoài nhà nước được: "Thu thập, xử lý, tổng hợp, phân tích, dự báo thông tin thống kê phục vụ nghiên cứu, sản xuất kinh doanh và nhu cầu hợp pháp, chính đáng của bản thân tổ chức, cá nhân hoặc của tổ chức, cá nhân khác".

Thống kê ngoài nhà nước cũng được thực hiện các hoạt động dịch vụ liên quan đến hoạt động thống kê, như: đào tạo nghiệp vụ thống kê, tin học trong thống kê và tư vấn nghiệp vụ thống kê.

Bên cạnh đó hoạt động thống kê ngoài nhà nước phải: Tuân thủ pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động nghề nghiệp, về thông tin thống kê do mình tạo ra và về sử dụng thông tin thống kê ngoài nhà nước (Điều 71).

Đồng thời, thống kê ngoài nhà nước phải thực hiện các nguyên tắc hoạt động thống kê cũng như tuân thủ các hành vi nghiêm cấm được quy định trong luật. Việc tiến hành thu thập thông tin thống kê trên cơ sở tự nguyện cung cấp thông tin của tổ chức, cá nhân được điều tra thống kê.

Kinh phí cho hoạt động thống kê ngoài nhà nước do tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động thống kê ngoài nhà nước tự bảo đảm (Điều 9).

Ngoài ra, dự thảo nghiêm cấm thống kê ngoài nhà nước thu thập, phổ biến thông tin thống kê trong các lĩnh vực chính trị, an ninh, quốc phòng; khai man hoặc ép buộc người khác khai man dữ liệu, thông tin thống kê; báo cáo, công bố, phổ biến thông tin thống kê sai sự thật; tiết lộ thông tin thống kê thuộc danh mục bí mật nhà nước; tiết lộ dữ liệu, thông tin thống kê thuộc bí mật của tổ chức, cá nhân hoặc sử dụng vào mục đích khác ngoài mục đích thống kê khi chưa được sự đồng ý của tổ chức, cá nhân đó; can thiệp làm sai lệch dữ liệu, thông tin thống kê và sử dụng thông tin thống kê...