Doanh nghiệp nâng cao ý thức tự giác, tự chủ, tự chịu trách nhiệm
Thực hiện thí điểm mô hình doanh nghiệp (DN) TKN thuế là nội dung quan trọng, chủ yếu của chương trình cải cách hệ thống thuế ở nước ta hiện nay. Đây là bước chuyển về chất từ phương thức quản lý theo đối tượng khép kín từ A đến Z, nay chuyển sang quản lý theo chức năng, bảo đảm tính toàn diện và khách quan, trong đó chú trọng nâng cao ý thức tự giác, tự chịu trách nhiệm của DN.
Để thực hiện tốt chương trình thí điểm, Cục Thuế Quảng Ninh đã sắp xếp lại bộ máy quản lý, bố trí cán bộ theo hướng chuyên sâu gồm các tổ theo chức năng quản lý mới: tuyên truyền, hỗ trợ đối tượng nộp thuế; xử lý tờ khai và tổng hợp; theo dõi đôn đốc thu nợ, cưỡng chế và thanh tra, kiểm tra. Trong đó, nhiệm vụ tuyên truyền hỗ trợ đối tượng nộp thuế được xem là nhiệm vụ trọng tâm nhằm giúp các DN cập nhật đầy đủ thông tin về chính sách thuế, các quy định về cơ chế TKN, từ đó nâng cao ý thức chấp hành của DN. Các đơn vị được chọn làm thí điểm được hướng dẫn chi tiết về TKN và các quy định cần thiết, giúp DN chủ động thực hiện, tránh sai sót, nhầm lẫn, sau đó Cục đã tổ chức tập huấn cho giám đốc, kế toán trưởng của 123 DN. Cán bộ của tổ tuyên truyền, hỗ trợ đối tượng nộp thuế cũng thường xuyên cập nhật và phổ biến chính sách văn bản mới, chủ động nắm bắt các vướng mắc của DN trong quá trình thực hiện, tổng hợp nhu cầu hỗ trợ, tư vấn để giải đáp trong quá trình thực hiện, phục vụ tận tình, chu đáo khi DN có nhu cầu. Do làm tốt công tác tuyên truyền, hỗ trợ, cho nên từ những ngày đầu thực hiện thí điểm cơ chế mới với hai loại thuế GTGT và thuế TNDN các tờ khai thuế được DN gửi đều đầy đủ, đúng hạn. Phần lớn các DN kê khai đúng mẫu biểu, các chỉ tiêu theo nội dung kinh tế phát sinh. Các lỗi nhỏ trong quá trình kê khai được tổng hợp và hướng dẫn sửa chữa, điều chỉnh tờ khai theo đúng quy trình.
Với sự cố gắng của cơ quan thuế và DN, bước đầu những thao tác theo quy trình mới, các DN thực hiện nộp sát số thuế phát sinh hằng tháng vào NSNN đúng thời hạn quy định và thực hiện nghiêm túc các quyết định xử lý vi phạm. Tổng thu NSNN năm 2004 của 123 DN thí điểm đạt hơn 600 tỷ đồng, bằng 113% so dự toán giao. Riêng số thu 10 tháng 2005 (kể cả số thu các đối tượng TKN trên địa bàn) ước đạt 1.579 tỷ đồng, bằng 103% dự toán Bộ Tài chính giao. Đối với các khoản nộp chậm đã làm rõ nguyên nhân để có biện pháp thu nợ phù hợp. Trong quá trình thực hiện, cơ quan thuế cũng đã kiểm tra 49 DN, ra quyết định xử lý truy thu hơn 9 tỷ đồng, phạt hành chính 42 triệu đồng; thực hiện kiểm tra trước hoàn thuế đối với ba hồ sơ với số tiền 2 tỷ 380 triệu đồng và kiểm tra sau hoàn thuế đối với 31 hồ sơ với số tiền 48 tỷ 402 triệu đồng. Công tác đối chiếu xác minh hóa đơn và kiểm tra xử lý hóa đơn không hợp pháp được đẩy mạnh. Trong năm 2004, tổng số hóa đơn đã xác minh là 2.853 phiếu với 12.159 hóa đơn, xử lý 37 hóa đơn không hợp pháp.
Trong năm đầu thực hiện cơ chế TKN, nhìn chung ý thức thực hiện pháp luật thuế, tự chịu trách nhiệm về nghĩa vụ nộp thuế của DN đã được nâng cao một bước. Cơ quan thuế đã từng bước đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, bộ máy quản lý thuế được sắp xếp và hoạt động theo chức năng chuyên sâu hướng tới mục tiêu phục vụ DN ngày càng tốt hơn, đồng thời tiến độ thu NSNN vẫn bảo đảm ổn định và tăng trưởng, được DN đồng tình ủng hộ.
Ông Nguyễn Phúc Hưng, Phó Giám đốc Công ty than Núi Béo, một DN thực hiện TKN năm 2004, nhận xét: đây là mô hình quản lý mới có nhiều ưu điểm, tạo thuận lợi cho DN. Theo cách làm này, DN có nhiều thời gian chỉnh sửa, hoàn thiện hồ sơ nộp thuế. Nó tăng cường tính chủ động, tự chịu trách nhiệm về số thuế phải nộp, bớt nhân sự, giảm chi phí cho DN và nộp NSNN nhanh hơn.
Bên cạnh những mặt đạt được, việc áp dụng cơ chế DN TKN cũng còn những tồn tại cần khắc phục. Đó là về phía cơ quan thuế thực hiện quản lý theo chức năng chuyên sâu còn khó khăn, chất lượng chưa cao. Phía DN mặc dù đã nâng cao ý thức tự giác thực hiện Luật Thuế, song mức độ tuân thủ cũng chưa đồng đều. Một số DN chưa chủ động nghiên cứu thực hiện chính sách và phản ánh vướng mắc, còn thụ động chờ cơ quan thuế hướng dẫn.
Tiếp tục mở rộng diện tự khai, tự nộp
Trên cơ sở những thành công bước đầu của quá trình dân chủ hóa công tác thu thuế thông qua mô hình TKN, năm 2005 Bộ Tài chính tiếp tục ra Quyết định số 3484 cho mở rộng thí điểm mô hình này ra năm tỉnh. Trong đó, Cục Thuế Quảng Ninh được tiếp tục làm bước hai mở rộng số DN TKN, đồng thời mở rộng áp dụng cho các sắc thuế tiêu thụ đặc biệt, ở khâu sản xuất; thuế tài nguyên; thuế nhà đất; thuế thu nhập cá nhân và thuế môn bài. Căn cứ tình hình địa phương, Cục Thuế Quảng Ninh đã báo cáo Tổng cục Thuế đưa vào thí điểm mở rộng TKN ra tất cả các DN do cơ quan thuế quản lý với số lượng hơn 800 DN mới.
Để mở rộng diện TKN bắt đầu từ ngày 1-1-2006, trong năm 2005, Cục Thuế Quảng Ninh gấp rút tổ chức công tác tuyên truyền, hỗ trợ đối tượng chuẩn bị áp dụng, coi công tác hỗ trợ, tuyên truyền phải đi trước một bước để DN được trang bị đầy đủ kiến thức cũng như thao tác khi đi vào thực hiện. Đến nay, đã mở được sáu lớp tập huấn cho hơn 800 DN. Tổ chức in ấn tài liệu cung cấp để DN tự nghiên cứu. Cục trưởng Cục Thuế cũng đã gửi thư đến giám đốc, phó giám đốc DN tạo sự đồng thuận và ủng hộ cơ quan thuế trong quá trình thực hiện. Phối hợp với Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy họp báo thông báo toàn bộ chương trình mở rộng thí điểm. Trong tháng 12 tổ chức hội nghị, gặp DN tổng kết sau một năm thực hiện cơ chế mới, tuyên dương những đơn vị làm tốt công tác TKN.
Về phía cơ quan thuế trong tháng 11 và 12 hoàn thiện công tác tổ chức, sắp xếp bộ máy quản lý theo mô hình chức năng mới, đồng thời khẩn trương tập huấn cho cán bộ thuế, cử cán bộ dự các lớp tập huấn chuyên sâu.
Để có được bộ máy quản lý đáp ứng yêu cầu mở rộng số DN TKN, Cục đã giải tán hai phòng quản lý DN trước đây, thành lập mới các bộ phận quản lý chuyên sâu theo chức năng gồm phòng tuyên truyền hỗ trợ; phòng thanh tra; phòng thu nợ và cưỡng chế thuế; phòng xử lý tờ khai. Cán bộ được phân công làm công tác ở các bộ phận đều được đào tạo chuyên sâu theo chức năng nhiệm vụ. Tăng cường công tác quản lý, nắm bắt kịp thời tình hình sản xuất, kinh doanh, tình hình tài chính của DN và những khó khăn trong quá trình thực hiện để kịp thời tháo gỡ.
Chương trình thí điểm quản lý thuế theo cơ chế TKN mà Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đã tin tưởng giao Cục Thuế Quảng Ninh đang được triển khai cả chiều rộng và chiều sâu, từ đó rút kinh nghiệm để nhân rộng ra cả nước, đóng góp những kinh nghiệm để toàn ngành thuế đẩy tới một bước chương trình cải cách hành chính thuế theo hướng dân chủ hóa, nhằm tới mục tiêu tăng nguồn thu và tạo mọi thuận lợi cho DN trong quá trình sản xuất, kinh doanh.