Nâng cao hiệu quả quản lý hộ tịch phục vụ phát triển KT-XH

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Cần tạo ra bước đột phá, cần rút kinh nghiệm để có các giải pháp hạn chế những thiếu sót để đưa công tác quản lý hộ tịch đi vào nề nếp, chuyên nghiệp và có hiệu quả hơn - Ảnh VGP/Lê Sơn

Sáng nay (2/6), tại Hà Nội, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác đăng ký, quản lý hộ tịch và việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về hộ tịch.

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc; đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương và lãnh đạo 22 tỉnh, thành phố trong cả nước tham dự Hội nghị.

Đây là dịp để đánh giá khách quan, toàn diện thực trạng công tác hộ tịch trong những thập kỷ qua; rút ra những bài học kinh nghiệm, trên cơ sở đó tạo sự chuyển biến cơ bản, bền vững cho công tác hộ tịch.

Sớm ban hành Luật Hộ tịch

Hộ tịch là việc Nhà nước đăng ký và quản lý các sự kiện nhân thân của cá nhân từ khi sinh ra đến khi chết. Các sự kiện nhân thân cơ bản của cá nhân được hộ tịch đăng ký  bao gồm: khai sinh, kết hôn, ly hôn, nhận nuôi con nuôi, giám hộ, nhận cha mẹ, con, khai tử, thay đổi, cải chính hộ tịch. Trong đó khai sinh, kết hôn, khai tử là 3 sự kiện phổ biến mà bất cứ cá nhân nào cũng phải được đăng ký.

Một trong những kết quả đã đạt được trong công tác đăng ký và quản lý  hộ tịch đó là hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật điều chỉnh trong lĩnh vực hộ tịch kể từ khi ngành Tư pháp tiếp nhận bàn giao công tác hộ tịch. Mặc dù cho đến nay Nhà nước ta chưa có một đạo luật riêng về hộ tịch nhưng đã có một hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về đăng ký và quản lý hộ tịch. Hiện tại, ngoài những quy định có tính nguyên tắc liên quan đến hộ tịch và đăng ký hộ tịch tại Bộ luật Dân sự năm 2005, Luật bảo vệ Chăm sóc và Giáo dục trẻ en năm 2004, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000, Luật Nuôi con nuôi năm 2010, còn có 6 Nghị định, 1 Thông tư liên tịch và 5 Thông tư điều chỉnh trực tiếp trong lĩnh vực hộ tịch.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng nhận định, công tác đăng ký  và quản lý hộ tịch ở nước ta ngày càng đi vào nền nếp. Với sự quan tâm, đầu tư của các cấp, các ngành, công tác hộ tịch đã có những bước tiến cơ bản và đạt được những thành tựu quan trọng trong việc củng cố hệ thống cơ quan quản lý, đăng ký hộ tịch và tăng cường đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch; hệ thống sổ sách, dữ liệu hộ tịch được lưu trữ và sử dụng lâu dài; đáp ứng yêu cầu cải cách thủ tục hành chính trong đăng ký hộ tịch; khẳng định vai trò trong quản lý nhà nước và bảo đảm quyền nhân thân của cá nhân…

Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đăng ký và quản lý hộ  tịch đã bộc lộ hạn chế về thể chế vì có quá nhiều văn bản cùng điều chỉnh trong lĩnh vực hộ tịch, tạo nên độ phức tạp, gây khó khăn cho cơ quan hộ tịch khi áp dụng, người dân cũng khó phân biệt  việc hộ tịch của mình sẽ được áp dụng theo văn bản nào. Hiện tại còn tình trạng đăng ký không kịp thời, chưa đầy đủ và thiếu chính xác; dữ liệu hộ tịch của cá nhân bị phân tán; đăng ký quá hạn, đăng ký lại còn chiếm tỷ lệ tương đối cao…

Bộ Tư pháp đã đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, trong đó tập trung vào hoàn thiện thể chế mà một nội dung quan trọng là xây dựng một đạo luật về hộ tịch làm cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất về đăng ký và quản lý hộ tịch trong toàn quốc và các Cơ quan đại diện. Bộ cũng đề nghị củng cố, tăng cường đội ngũ công chức tư pháp – hộ tịch, tiến tới xây dựng chức danh Hộ tịch viên; cải tiến sổ hộ tịch và phướng thức đăng ký hộ tịch; thực hiện phân cấp hợp lý giữa đăng ký và quản lý hộ tịch; xây dựng mã số cá nhân…

Nghiên cứu xây dựng mã số cá nhân

Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác đăng ký, quản lý hộ tịch và việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về hộ tịch - Ảnh VGP/Lê Sơn

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc biểu dương sự cố gắng của ngành Tư pháp, đội ngũ cán bộ tư pháp, nhất là cán bộ hộ tịch – tư pháp cấp xã, phường đã đóng góp không nhỏ với những thành công của công tác hộ tịch trong thời gian qua.

Chỉ ra những bất cập, hạn chế mà công tác hộ tịch với những giải pháp cụ thể, Phó Thủ tướng nêu rõ, đó là công tác thể chế còn chắp vá, tác nghiệp thủ công, cán bộ thiếu chuyên nghiệp lại hay thay đổi, cơ chế đăng ký, quản lý hộ tịch chưa theo kịp sự phát triển của đất nước. Vẫn còn để sót lọt nhiều, nhất là công tác đăng ký khai sinh, khai tử ở vùng sâu vùng xa.

Muốn khắc phục những tồn tại trên, cần tạo ra bước đột phá, cần rút kinh nghiệm để có các giải pháp hạn chế những thiếu sót để đưa công tác này đi vào nề nếp, chuyên nghiệp và có hiệu quả, phục vụ đắc lực quá trình phát triển KT – XH của đất nước.

Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện thể chế, xây dựng pháp luật như dự thảo Luật Hộ tịch tạo hành lang pháp lý cơ bản cho công tác này. Nâng cao hơn nữa nhận thức, vai trò, ý nghĩa chính trị của công tác hộ tịch đối với nhân dân.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, việc quản lý hộ tịch liên quan đến mỗi công dân, cần xây dựng một thiết chế trong việc quản lý tốt. Do đó, cần xây dựng mã số cá nhân cho công dân. Đăng ký, quản lý hộ tịch phải chính xác, tập trung, thu gọn đầu mối, ổn định chức danh dối với cán bộ hộ tịch tư pháp. Đào tạo cán bộ hộ tịch cấp cơ sở để thực hiện tốt nhiệm vụ của cán bộ hộ tịch và phục vụ nhân dân tốt hơn.

Cải cách mạnh mẽ TTHC, bảo đảm công khai, minh bạch, giảm chi phí và thủ tục, tạo không khí thuận lợi, thân thiện đối với người dân. Nghiên cứu, tiếp thu có chọn lọc những kinh nghiệm quý báu của nước ngoài trong công tác quản lý hộ tịch.

Xây dựng nền hành chính phục vụ nhân dân, không phải chờ dân đến, gọi dân lên để làm đăng ký mà chủ động đến với dân, phối hợp chặt chẽ với các ngành liên quan như công an để làm tốt công tác này. Bộ Tư pháp chủ động, tích cực hướng dẫn, đôn đốc việc thực hiện pháp luật, tổng hợp các kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết đối với công tác, bảo đảm quyền lợi của nhân dân, phục vụ yêu cầu phát triển KT-XH của đất nước.

Tại Hội nghị, các  đại biểu đã nghe giới thiệu những nội dung cơ  bản của Dự thảo Luật Hộ tịch; thảo luận sâu một số chuyên đề về thực trạng công tác đăng ký và quản lý hộ tịch của các Bộ, ngành, địa phương trong cả nước và các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.

Lê Sơn