Nâng cao nhận thức về quyền người tiêu dùng khi tham gia thương mại điện tử

Ảnh minh họa

Trước tình trạng các hành vi vi phạm trong TMĐT xảy ra ngày càng phổ biến, phức tạp hơn với hậu quả để lại nghiêm trọng, từ ngày 28/2/2020, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) đã ban hành Quyết định số 368/QĐ-TCQLTT về việc thành lập Tổ công tác về TMĐT (Tổ 368) với nhiệm vụ kiểm tra, đôn đốc việc tuân thủ các quy định pháp luật về TMĐT của thương nhân, tổ chức, cá nhân và các mô hình kinh doanh TMĐT.

Bên cạnh việc hoàn thiện khung pháp lý, Bộ Công Thương cũng tập trung vào các giải pháp trọng tâm như thường xuyên thanh tra các sàn TMĐT, mở các tổng đài hotline, website tiếp nhận các phản ánh và xử lý vi phạm theo hướng “phải tăng nặng xử phạt với các tổ chức, cá nhân vi phạm, nếu không sẽ xảy ra hiện tượng “nhờn” luật, vì mức độ xử phạt quá thấp so với lợi nhuận đạt được”, ông Trần Hữu Linh- Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường chia sẻ trên Tạp chí Tài chính.

Ông cho biết thêm, theo thống kê của Cục Thương mại điện tử và kỹ thuật số, tính đến ngày 16/3/2020, có khoảng 11.450 gian hàng và 26.400 sản phẩm vi phạm. Trước đó, năm 2019 lực lượng quản lý thị trường (QLTT) cả nước đã kiểm tra 2.403 vụ, xử lý 2.213 vụ vi phạm hành chính, xử phạt hơn 16 tỷ đồng, trị giá hàng vi phạm gần 41 tỷ đồng. 

Tuy nhiên, trên tất cả, bản thân NTD cũng cần nâng cao ý thức hơn để bảo đảm quyền lợi chính đáng của bản thân, cụ thể ở đây chính là hiểu về quyền lợi của NTD để bảo vệ mình trước những doanh nghiệp làm ăn chụp giật, hám lợi trước mắt. 

Trong quá trình giao dịch, mua hàng trên các sàn TMĐT hay website online nói chung người tiêu dùng cần nắm vững 3 quyền lợi cơ bản sau.

- Yêu cầu bồi thường thiệt hại, NTD có quyền yêu cầu phía người bán phải bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết.

- Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

-  Được tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức về tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ.

Cụ thể hơn, quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2010 cũng chỉ ra rõ những phạm vi quyền của người tiêu dùng khi tham gia mua hàng: 

- Được tự do lựa chọn hàng hóa, dịch vụ trên thị trường cũng như tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, cung ứng hàng hóa, dịch vụ đó;

- Được thông tin đầy đủ và chính xác về hàng hóa, dịch vụ trong giao dịch cũng như các điều kiện mua bán, cung cấp và bảo hành của các hàng hóa dịch vụ đó;

- Được bảo đảm an toàn về sức khoẻ, tính mạng, tài sản và môi trường trong các giao dịch mua bán, sử dụng hàng hoá, dịch vụ trên thị trường;

- Được giao kết hợp đồng một cách công bằng;

- Được bồi thường theo quy định của pháp luật các thương tổn về sức khoẻ hay thiệt hại về tài sản phát sinh khi mua bán, sử dụng hàng hóa, dịch vụ trên thị trường;

- Được tham gia, thành lập các tổ chức xã hội để tự bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Trước đó, những quyền lợi dành cho người tiêu dùng cũng đã được thông qua trong những văn bản luật và dưới luật ban hành trước đó. Đơn cử như Điều 60 Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa 2007 quy định, trong quá trình mua bán khi thiệt hại về giá trị hàng hóa, tài sản bị hư hỏng hoặc bị huỷ hoại; thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ con người; thiệt hại về lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác hàng hóa, tài sản thì việc bồi thường là bắt buộc.

Cũng theo Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa (Luật số 05/2007/QH12) đã nêu rõ song song với quyền quyết định và công bố mức chất lượng sản phẩm do mình sản xuất, cung cấp thì việc sản xuất sản phẩm, xuất khẩu, nhập khẩu, mua bán hàng hóa, trao đổi, tiếp thị sản phẩm, hàng hóa không bảo đảm quy chuẩn kỹ thuật tương ứng; không có nguồn gốc rõ ràng, quảng cáo sai sự thật hay đã hết hạn sử dụng; thay thế, đánh tráo, thêm, bớt thành phần làm giảm chất lượng sản phẩm, hàng hóa so với tiêu chuẩn công bố áp dụng hoặc quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.… đều là hành vi bị cấm.