Ngành Nông nghiệp và Môi trường tháo gỡ các điểm nghẽn trong ứng dụng khoa học công nghệ

Chiều 5/5, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã họp báo công bố kế hoạch triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Tại cuộc họp báo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến khẳng định khoa học công nghệ (KHCN) là "ngọn hải đăng soi sáng tương lai ngành nông nghiệp và môi trường" và là động lực then chốt cho phát triển bền vững, như đã được xác định trong các văn kiện nền tảng của Đảng và Nhà nước. Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đã nêu rõ 15 vấn đề lớn cần giải quyết để thúc đẩy KHCN trong ngành nông nghiệp và môi trường:

Đội ngũ nhà khoa học chưa được trọng dụng. Số lượng giáo sư, tiến sĩ giảm, thu nhập chưa tương xứng, khó thu hút và giữ chân nhân tài trong bối cảnh cạnh tranh lao động.

Trình tự phê duyệt đề tài chưa phù hợp, tới đây cần rà soát để đảm bảo mục tiêu, nội dung và đầu ra đáp ứng thực tiễn, tránh nghiên cứu xa rời thực tế.

Cân đối ngân sách chưa hiệu quả nên cần điều chỉnh phân bổ ngân sách giữa Trung ương và địa phương để tối ưu hóa nguồn lực.

Tư duy bao cấp kìm hãm sáng tạo nên phải tạo được cơ chế đột phá để giải phóng tư duy, khuyến khích làm giàu từ KHCN.

Thiếu tự chủ cho các đơn vị nghiên cứu nên Bộ sẽ nghiên cứu tháo gỡ khó khăn trong tự chủ nhiệm vụ, tài chính và tổ chức để tăng tính linh hoạt.

Lãng phí nguồn lực, cụ thể nhiều trang thiết bị đầu tư không đồng bộ, tần suất sử dụng thấp, cần quy hoạch đầu tư hiệu quả hơn.

Thực trạng chưa tận dụng đất đai cho KHCN vì hiếu cơ chế sử dụng đất đai hiệu quả phục vụ các nhiệm vụ KHCN.

Cần xây dựng cơ chế tín dụng riêng cho các cá nhân, nhóm nghiên cứu triển khai ý tưởng.

Hiện trạng chậm trễ kinh phí nghiên cứu sẽ phải được thay đổi để đảm bảo phê duyệt kinh phí đúng tiến độ để không ảnh hưởng tiến độ nghiên cứu.

Thiếu nhóm nghiên cứu xuất sắc nên sẽ có cơ chế đầu tư cho các nhóm nghiên cứu đa ngành, tập trung vào các lĩnh vực chủ lực.

Đầu tư dàn trải gây lãng phí nên Bộ sẽ định hướng các chương trình KHCN cần tập trung, đồng bộ, tránh phân tán nguồn lực.

Ưu tiên chương trình thực tiễn, cụ thể là những nghiên cứu tạo chuyển biến mạnh mẽ trong sản xuất cần được ưu tiên cơ chế và nguồn lực.

Cần xây dựng cơ chế riêng cho các chương trình KHCN phù hợp với từng bộ ngành.

Chưa có cơ chế cho chương trình chuyên ngành, cần xây dựng cơ chế phù hợp với các chương trình phục vụ Bộ.

Kinh phí nghiên cứu cần được phân bổ theo chuỗi, đảm bảo tính liên tục và hiệu quả.

Ông Nguyễn Văn Long, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết Bộ đã ban hành Quyết định số 503 về Kế hoạch đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trong đó, tập trung vào 7 nhiệm vụ then chốt để tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia của ngành.

Đầu tiên là nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy, quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong toàn ngành Nông nghiệp và Môi trường về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Hoàn thiện thể chế, đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ.

Thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp về nông nghiệp và môi trường.

Tăng cường hợp tác quốc trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số dưới các hình thức đa phương, song phương.

"Kế hoạch đã tích hợp đầy đủ mục tiêu của hai ngành Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với những chỉ tiêu cụ thể cho từng lĩnh vực",ông Long nói.

Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số Khuất Hoàng Kiên cho biết, Bộ đang rà soát dữ liệu từ hai Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường trước đây để xây dựng nền tảng chung. Cục sẽ sớm ban hành kiến trúc chuyển đổi số 4.0, tích hợp hồ sơ công việc và dịch vụ công trực tuyến, đặc biệt trong quản lý đất đai, đáp ứng yêu cầu của Luật Đất đai trước tháng 6/2025. Ông Kiên nhấn mạnh cần nguồn lực lớn để thu thập, rà soát dữ liệu từ chính quyền địa phương, đồng thời nghiên cứu các công cụ, nền tảng chia sẻ dữ liệu để hỗ trợ quản lý hiệu quả.

Theo dự kiến, ngày 10/5 tới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tổ chức hội nghị để cụ thể hóa các định hướng phát triển nông nghiệp bền vững, hiện đại, gắn với bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh và cam kết phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050. Hội nghị được xem là "đại hội KHCN đầu tiên" của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, thể hiện quyết tâm cao trong việc biến chủ trương thành hành động.

Đỗ Hương