Trong bản tường trình của một số hộ dân bị thu hồi đất ở thôn Mai Thành gửi cho Thông tấn xã Việt Nam tại Nghệ An có ghi rõ: Ngày 28/11/2010 người dân thôn Mai Thành được mời tới hội trường Hợp tác xã Mai Thành để thông báo quyết định phê duyệt, thu hồi 11,5245 diện tích đất nông nghiệp của xóm cho Công ty TNHH Hoàng Sơn xây dựng dự án Khu nhà ở và dịch vụ thương mại. Trước quyết định này người dân rất bất ngờ nhưng sau khi được giải thích đây là dự án quan trọng của huyện, thực hiện theo chính sách thu hút đầu tư của tỉnh, 100% người dân Mai Thành đã thống nhất với đề án quy hoạch đô thị. Tuy nhiên phương án đền bù, với mức giá 150.000 đồng/m2 (bao gồm tiền giá đất nông nghiệp (50.000 đồng/m2) và tiền hỗ trợ chuyển đổi nghề và tạo việc làm 100.000 đồng/m2) đã không được người dân đồng tình…Theo người dân, mức giá này là quá thấp vì với mức hỗ trợ 75 triệu đồng/sào ruộng không đủ để người dân tái ổn định cuộc sống. Cũng do không thống nhất đơn giá nên sau đó, dù xã và dân có tổ chức thêm 4 cuộc họp nữa nhưng hơn 50% số hộ dân trong xã vẫn không nhận tiền đền bù.
Qua tìm hiểu, người dân muốn được thỏa thuận trực tiếp với doanh nghiệp về mức giá. Người dân cũng muốn chính quyền xã, huyện giải thích vì sao đất nông nghiệp của xóm Mai Thành là phần đất có phía Bắc giáp với đường Quốc lộ 7, mặt phía Đông giáp với khu dân cư khối 4 thị trấn Diễn Châu thuộc một trong các loại “đất nông nghiệp trong địa giới hành chính phường, trong khu dân cư thuộc thị trấn, khu dân cư nông thôn, thửa đất nông nghiệp có ít nhất một mặt tiếp giáp với ranh giới phường, ranh giới khu dân cư” nhưng tại sao lại không được đền bù theo điều 21 của Nghị định số 69/2009/NĐ – CP và điều 25 quyết định số 04/2010/QĐ -UBND quy định về việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn của UBND tỉnh Nghệ An. Nghĩa là “ngoài việc được bồi thường theo giá đất nông nghiệp, còn được hỗ trợ bằng 35% giá đất ở trung bình của khu vực có đất thu hồi theo quy định trong Bảng giá đất của địa phương”. Bên cạnh đó, đất của thôn Mai Thành là đất trồng lúa 2 vụ, năng suất trung bình mỗi năm khá cao nay trong quá trình xin khảo sát lập quy hoạch xây dựng lại ghi hiện trạng là “đất sản xuất nông nghiệp trồng 1 vụ lúa, hiệu quả năng suất thấp” liệu có “làm sai lệch hồ sơ thu hồi đất” và đúng với chủ trương của nhà nước vì điều 74 Luật đất đai đã quy định“ Nhà nước có chính sách bảo vệ đất chuyên trồng lúa nước, hạn chế chuyển đất chuyên trồng lúa nước sang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp”?
Những thắc mắc đã nêu của người dân hoàn toàn có cơ sở và hoàn toàn chính đáng bởi đó là những quyền lợi tối thiểu mà những chủ sử dụng đất có quyền được biết. Trước những thắc mắc của người dân, ông Nguyễn Nhật Thành – Chủ tịch UBND xã Diễn Thành cho rằng “đất hai lúa” hay “đất 1 lúa” là lỗi của chủ đầu tư dự án, còn bản thân chính quyền xã chỉ đảm nhận trách nhiệm của Ban bồi thường giải phóng mặt bằng!.
Riêng ông Lê Mạnh Hiển - Trưởng phòng Tài Chính của UBND huyện Diễn Châu đã thừa nhận việc thiếu kinh nghiệm trong việc xây dựng phương án đền bù giá vì “đây là dự án đầu tiên của một doanh nghiệp đầu tư trên đất Diễn Châu mà phải tiến hành đền bù trên phần đất của dân (trước đó các dự án khác đền bù trên đất công) nên huyện chưa có tiền lệ”. Tuy nhiên về câu hỏi, tại sao việc đền bù không được áp dụng theo điều 21 của Nghị định 69? Ông Hiển cho rằng: “Cùng với dự án của công ty Hoàng Sơn, huyện đang song song tiến hành các dự án khác dọc đường 7 và đường quốc lộ 1. Nếu việc áp giá được thực hiện theo hình thức “thỏa thuận với các chủ sử dụng đất để được chuyển nhượng quyền sử dụng đất” mà Quyết định số 66/2010/QĐ-UBND ngày 26/8/2010 của Ủy ban nhân dân tỉnh đã đưa ra hoặc tiến hành chi trả theo mức giá bằng 35% giá đất ở thì rất “khó” cho các dự án tiếp theo vì người dân ở các vùng sẽ có sự so sánh”…
Câu trả lời trên rõ ràng không nhận được sự chấp thuận của người dân và hơn bao giờ hết họ cần chính quyền là chiếc cầu nối quan trọng để họ tiếp cận với doanh nghiệp. Cũng qua tìm hiểu, trong mức giá bồi thường hiện nay đưa ra ngoài bồi thường theo giá trị đất và hỗ trợ chuyển đổi nghề và tạo việc làm thì các hỗ trợ khác như hỗ trợ ổn định đời sống và ổn định sản xuất, hỗ trợ riêng cho các hộ nghèo cũng chưa được nhắc tới…
Thiết nghĩ, để dự án Khu nhà ở và dịch vụ thương mại của Công ty TNHH Xây dựng Hoàng Sơn sớm được hoàn thành và sẽ là điểm nhấn quan trọng của thị trấn Diễn Châu trong tương lai, việc tìm một tiếng nói chung giữa doanh nghiệp, chính quyền và người dân là điều cần thiết và quan trọng nhất hiện nay.
Bích Huệ