Nghiên cứu phương án trả sau đối với thu phí không dừng

Ông Tô Nam Toàn, Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho biết, trong 2 ngày đầu triển khai, lưu lượng xe qua các trạm thu phí tự động không dừng (ETC) đạt hơn 470.000 xe; số xe phải xử lý sự cố là 23.000 chiếc, chiếm tỉ lệ hơn 4,8%; số lượng xe phải dán thẻ, nạp tiền tại trạm là gần 17.000 xe.

Tỉ lệ xe dán thẻ trên 80% là khả thi

Đến ngày 2/8, đã có hơn 3,5 triệu xe trên toàn quốc dán thẻ đầu cuối (đạt gần 76%), tăng gần 1,2 triệu phương tiện so với thời điểm cuối năm 2021. Với tốc độ này, ông Toàn cho rằng việc đạt tỉ lệ trên 80% vào cuối tháng 8 là rất khả thi.

Thông tin thêm, ông Toàn cho biết trong ngày đầu tiên áp dụng thu phí ETC vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Nguyên nhân chủ quan từ chủ phương tiện và hệ thống thu phí như: Chủ phương tiện chưa dán thẻ đầu cuối trước khi vào tuyến, không có hoặc không đủ số dư trong tài khoản giao thông; xe đến trạm thu phí mới dán thẻ nên tài khoản chưa được kích hoạt kịp thời; hệ thống thiết bị tại trạm không đọc được thẻ, nguyên nhân là do nhiều chủ phương tiện dán thẻ đã lâu nhưng chưa sử dụng dịch vụ nên thẻ bị suy giảm chất lượng, thẻ bị dán sai quy cách...

Các lỗi khách quan như: xe dán 2 thẻ dẫn đến khi qua trạm barie không mở do có một tài khoản không đủ số dư; xe đổi chủ nên chủ phương tiện không nắm được thông tin để nạp tiền vào tài khoản giao thông hoặc không dán được thẻ mới.

Tổng cục Đường bộ nhìn nhận, các lỗi trên đã được dự kiến trong phương án xử lý tình huống sự cố và diễn tập trước đó.

Tuy nhiên, trong ngày đầu tiên thu phí ETC, lưu lượng trên các tuyến cao tốc rất lớn nên công tác vận hành chưa thực sự nhuần nhuyễn, không ứng phó kịp thời các tình huống phát sinh.

Yêu cầu nạp tiền tối thiểu khi đi 4 tuyến cao tốc khiến người dân bức xúc

Sau khi thực hiện chỉ có thu phí tự động không dừng từ ngày (1/8), Tổng công ty Đầu tư và Phát triển cao tốc Việt Nam (VEC) đã yêu cầu số dư tối thiểu trong tài khoản giao thông khi phương tiện đi trên 4 tuyến cao tốc do đơn vị quản lý.

Cụ thể, đối với cao tốc Nội Bài - Lào Cai, số dư tối thiểu là 150.000 đồng. Cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình số dư tối thiểu là 35.000 đồng. Cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, số dư tối thiểu là 100.000 đồng. Cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây số dư tối thiểu là 40.000 đồng.

Lý giải về yêu cầu duy trì số dư tài khoản khiến nhiều chủ phương tiện bức xúc, ông Nguyễn Văn Nhi, Phó Tổng Giám đốc VEC cho biết, việc áp dụng này là phương án tạm thời trước mắt, nhằm đảm bảo nguyên tắc người điều khiển phương tiện phải duy trì số dư tài khoản để đi vào cao tốc; đảm bảo nguyên tắc tối ưu thời gian xử lý sự cố, không để ùn tắc kéo dài trên cao tốc. 

"Một xe qua trạm ETC mất khoảng 2-4 giây; trường hợp tài khoản không đủ tiền, thì thời gian xử lý tại điểm ra sẽ mất trên 5 phút vì phải tiến hành kiểm tra, xác minh thông tin điểm vào, hướng dẫn nạp tiền, thu tiền mặt. Nếu nhiều phương tiện phải xử lý thì có thể dẫn đến ùn tắc kéo dài, mất an toàn giao thông", đại diện VEC cho biết.

Tuy nhiên, VEC cũng khẳng định: Việc yêu cầu hạn mức nạp tiền chỉ là tạm thời, sẽ có sự thay đổi phù hợp tốt nhất cho người tham gia giao thông.

Nghiên cứu phương án trả sau 

Đối với việc lái xe phải nạp tiền tối thiểu khi đi 4 tuyến cao tốc do VEC quản lý, ông Tô Nam Toàn cho hay: Đối với các tuyến cao tốc hiện mới chỉ có VEC yêu cầu số dư tối thiểu. Tổng cục Đường bộ không ủng hộ phương án này. Cơ sở pháp lý yêu cầu số dư hiện chưa chặt chẽ, chưa có quy định nào yêu cầu người sử dụng dịch vụ phải nạp tiền tối thiểu.

Tuy nhiên, để đảm bảo lợi ích cho cả chủ đầu tư và người tham gia giao thông, ông Tô Nam Toàn cũng thông tin: Về lâu dài thu phí không dừng cần chuyển sang hình thức trả sau. Trong các giai đoạn phát triển của thu phí điện tử không dừng, sau giai đoạn trả trước sẽ chuyển sang trả sau. Khi thực hiện được trả sau sẽ bỏ được barie.

Sở dĩ hiện nay chưa thực hiện được hình thức thanh toán trả sau đối với dịch vụ thu phí khôn dừng bởi 2 vướng mắc. Đầu tiên là quy trình thanh toán giữa nhà cung cấp dịch vụ, nhà đầu tư BOT và ngân hàng. Sau khi nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng thu được tiền trong ngày phải chuyển tiền cho nhà đầu tư BOT. 

Tiếp đó, nhà đầu tư BOT chuyển cho ngân hàng để trả nợ. Nếu chuyển sang trả sau, thông thường chu kỳ mất 30 ngày mới thanh toán. Việc chậm chu kỳ thanh toán sẽ phải đàm phán lại tất cả các hợp đồng cung cấp tín dụng cho dự án.

Về mặt kỹ thuật, hệ thống thu phí không dừng hiện nay đã đáp ứng được cho việc trả sau, nhưng đang vướng mắc về hành lang pháp lý. 

"Tổng cục Đường bộ đang phối hợp rà soát lại hành lang pháp lý cho thanh toán trả sau. Tổng cục cũng đang nghiên cứu phương án kết nối với cơ sở dữ liệu dân cư của Bộ Công an, khi chủ phương tiện không thanh toán sẽ khóa các dịch vụ công liên quan đến số định danh cá nhân đó", ông Tô Nam Toàn cho biết.

VETC và VDTC không thu bất cứ khoản phí nạp tiền nào

Đối với vấn đề nạp tiền tài khoản phải mất phí, đại diện hai nhà cung cấp dịch vụ là VETC và VDTC khẳng định không hề thu bất cứ loại phí nạp tiền nào của người dân, phí này là do phía ngân hàng hoặc đơn vị trung gian thanh toán quy định.

Các nhà cung cấp dịch vụ khuyến nghị chủ phương tiện nên sử dụng dịch vụ chuyển khoản miễn phí vào tài khoản ngân hàng của VETC hoặc VDTC bằng hình thức internet banking để nạp tiền, nội dung chuyển khoản chỉ cần điền thông tin biển số xe hoặc số tài khoản giao thông là có thể đảm bảo thành công.

Số tiền trong tài khoản giao thông thuộc quyền sở hữu và quản lý của khách hàng, khi xe đi qua trạm thì số tiền bị trừ sẽ thuộc quyền sở hữu của đơn vị cung cấp dịch vụ và số dư còn lại khách hàng có thể rút ra tùy theo nhu cầu của khách hàng.

Tạo ra thói quen để người dân sử dụng

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ yêu cầu các đơn vị đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, duy trì lực lượng chuyên nghiệp để vận hành hệ thống, tăng cường thêm các hình thức hỗ trợ dán thẻ cho người dân. Nguyên tắc là các nhà cung cấp dịch vụ phải kết nối thông suốt với nhau, xử lý dứt điểm về tình trạng dán thẻ chồng lấn.

Vấn đề thanh toán, Thứ trưởng cho rằng, việc khuyến nghị duy trì số dư trong tài khoản chỉ là phương án tạm thời, phải tính toán kỹ lưỡng mọi tình huống thật phù hợp và phải giải thích rõ để người dân hiểu rõ, chia sẻ.

"Tinh thần là phục vụ nhân dân là trên hết, làm được gì để người dân ủng hộ là phải làm, nhằm tạo ra thói quen và để người dân thấy được giá trị lợi ích của ETC", Thứ trưởng yêu cầu.

Phan Trang