Những căng thăng trên khu vực eo biển Hormuz

Lược đồ eo biển Hormuz. Nguồn: Wikipedia

Cuộc tập trận hải quân của Iran diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa nước này với các nước phương Tây do chương trình hạt nhân của Iran. Mặc dù giới chức Iran không đưa ra dấu hiệu cho thấy nước này sẽ đóng cửa eo biển Hormuz trong thời gian tập trận, nhưng các nhà phân tích và ngoại giao cho rằng, Iran có thể tìm cách phong tỏa eo biển trên trong trường hợp xảy ra xung đột quân sự  với phương Tây.

Quan hệ giữa Iran và một số nước phương Tây vốn căng thẳng, đã xấu đi nhanh chóng kể từ tháng 10/2011 khi Hoa Kỳ cáo buộc Iran liên quan tới kế hoạch ám sát Đại sứ Arabia Saudi tại Hoa Kỳ.

Sau khi Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) công bố báo cáo về chương trình hạt nhân của Iran, thì Hoa Kỳ, Anh và Canada đã công bố các biện pháp trừng phạt mới nhằm vào Iran. Cuối tháng 10, người biểu tình Iran đã tràn vào Đại sứ quán Anh tại thủ đô Tehran, dẫn tới việc nhiều nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) triệu Đại sứ tại Iran về nước.

Iran đang phải chịu sức ép cấm vận về đầu tư quốc tế phát triển các dự án dầu khí do chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này. Nhiều công ty dầu khí phương Tây, trong đó có Total và Shell, đã rút khỏi các dự án năng lượng của Iran.

Nói về cuộc tập trận, Đô đốc Hải quân Iran, ông Habibollah Sayyari, nhấn mạnh đây là lần đầu tiên Iran tiến hành tập trận hải quân trên vùng biển rộng lớn như vậy. Nhưng đây không phải là dấu hiệu đóng cửa eo biển Hormuz, một tuyến hàng hải vận chuyển dầu mỏ chiến lược quan trọng hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, ông Sayyari tái khẳng định các lực lượng Iran kiểm soát hoàn toàn eo biển Hormuz và sẽ đóng cửa khu vực này nếu nhận được lệnh, vì Hải quân Iran có đủ khả năng phong tỏa eo biển Hormuz.

Trước đó vào ngày 18/12, Phó Chủ tịch Ủy ban An ninh quốc gia và Chính sách đối ngoại Quốc hội Iran, ông Hossein Ebrahimi đã nói rằng trong trường hợp bị cấm xuất khẩu dầu mỏ, Iran sẽ đóng cửa eo biển này.

Những cảnh báo trên của Iran được đưa ra sau khi một số nước phương Tây tuyên bố đang nghiên cứu khả năng áp dụng các biện pháp trừng phạt nhằm vào Ngân hàng Trung ương và lĩnh vực xuất khẩu dầu mỏ của Iran.

Trong các diễn biến liên quan, ngày 29/12, các lực lượng Hoa Kỳ và NATO tại Vịnh Péc - xích đã được đặt trong tình trạng báo động sau khi tình báo Hoa Kỳ cảnh báo rằng lực lượng vệ binh cách mạng Iran đang sẵn sàng cho binh lính rải ngư lôi tại eo biển Hormuz.
 
Cũng trong ngày 29/12, Hải quân Hoa Kỳ cho biết 2 tàu chiến của nước này, gồm tàu sân bay USS John C. Stennis và tàu tuần dương trang bị tên lửa dẫn đường USS Mobile Bay đã di chuyển qua eo biển Hormuz mà không có sự cố nào xảy ra.

Còn hãng thông tấn IRNA của Iran ngày 29/12 dẫn lời giới chức nước này biết, một tàu sân bay của Hoa Kỳ, được cho là chiếc USS John C. Stennis, đã xâm nhập vùng biển diễn ra cuộc tập trận. Phía Iran khẳng định máy bay trinh sát của họ đã ghi hình và chụp ảnh chiếc tàu, đồng thời sẽ theo dõi sát sao và sẵn sàng đáp trả các hành động gây hấn nếu có.
 
Eo biển Hormuz là con đường biển chiến lược quan trọng và khá hẹp (chỗ hẹp nhất chỉ rộng khoảng 34 km), chạy dọc bờ biển thuộc vùng vịnh của Iran, là tuyến đường vận chuyển gần 40% lượng dầu thô buôn bán trên thế giới.

Vũ Anh (tổng hợp)