"Nóng" chuyện người bán phở bị khởi tố

Tới ngày 13/8/2015, hai chiến sĩ Công an huyện Bình Chánh đến kiểm tra hành chính, lập biên bản vi phạm “kinh doanh không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh”. Ngay hôm sau, anh lên UBND huyện đăng ký chứng nhận đăng ký kinh doanh hộ kinh doanh cá thể. Chỉ 5 ngày sau, anh được UBND huyện cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.

Thế nhưng, với hành vi kinh doanh không phép theo biên bản kiểm tra ngày 13/8 trước đó, anh bị Trưởng Công an huyện Bình Chánh ra quyết định xử phạt 17 triệu đồng! Trong khi, nếu chỉ với hành vi không đăng ký kinh doanh thì Nghị định 185/2013/NĐ-CP quy định mức phạt chỉ 7,5 triệu đồng.

Mặc dù biên bản kiểm tra chỉ ghi lỗi “không đăng ký kinh doanh” nhưng sở dĩ số tiền phạt lên đến 17 triệu đồng là vì Công an huyện Bình Chánh đã phạt thêm 4 hành vi nữa (theo Nghị định 178/2013/NĐ/CP) gồm: “Vi phạm quy định về tiêu chuẩn sức khỏe trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng thực phẩm”; việc sử dụng khu vực chế biến, bảo quản không đảm bảo vệ sinh là “Vi phạm quy định về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm trong kinh doanh dịch vụ ăn uống thuộc loại hình cửa hàng ăn uống, cửa hàng, quầy hàng kinh doanh thức ăn ngay, thực phẩm chín”; không có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm; không lưu trữ đầy đủ hồ sơ về nguồn gốc, xuất xứ nguyên liệu về quá trình sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

Số tiền phạt quá lớn, anh Tấn đứng vào tình thế tiến thoái lưỡng nan. Anh đã lỡ ký hợp đồng thuê nhà thời hạn 5 năm, giá 4 triệu đồng/tháng và đã thế chân, nếu bỏ thì mất tiền thế chân.Do vậy, anh chọn giải pháp ngưng kinh doanh để tiến hành các thủ tục theo yêu cầu. Trong lúc chưa chạy được tiền nộp phạt, ngày 10/9/2015, hai cán bộ Công an huyện Bình Chánh tiếp tục đến kiểm tra, anh Tấn không còn kinh doanh không phép nữa thì bị kiểm tra về vệ sinh an toàn thực phẩm!

Biên bản lần này ghi anh vi phạm hành chính về hành vi “sử dụng khu vực chế biến có côn trùng độc hại” và “sử dụng nước không đạt quy chuẩn kỹ thuật để chế biến thực phẩm” theo Nghị định 178/2013/NĐ-CP, trong khi quán của anh Tấn đã ngưng bán đồ ăn từ trước. Anh Tấn chưa hết hoang mang thì công an quận lại tống đạt quyết định khởi tố bị can đối với anh về hành vi “kinh doanh trái phép” theo Bộ luật Hình sự.

Điều 159 Bộ luật Hình sự quy định tội kinh doanh trái phép như sau: “Người nào kinh doanh không có đăng ký kinh doanh, kinh doanh không đúng với nội dung đã đăng ký hoặc kinh doanh không có giấy phép riêng trong trường hợp pháp luật quy định phải có giấy phép thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 50 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm: a) Đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này chưa được xóa án tích mà còn vi phạm…”.

Từ đó, Công an Bình Chánh dùng 2 biên bản kiểm tra vi phạm hành chính làm căn cứ cấu thành tội phạm vì cho rằng anh đã “tái phạm” kinh doanh trái phép. Thế nhưng, biên bản kiểm tra lần 1 chỉ ghi hành vi vi phạm là “không đăng ký kinh doanh”. Khi kiểm tra lần 2 thì anh Tấn đã có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh ăn uống, giải khát.

Biên bản lần 2 chỉ xác định 2 lỗi mới là “sử dụng khu vực chế biến có côn trùng độc hại” và “sử dụng nước không đạt quy chuẩn kỹ thuật để chế biến thực phẩm”.

Trong lúc người kinh doanh nhỏ lẻ ở Bình Chánh xôn xao về vụ án này thì công an huyện đã gửi công văn hỏi UBND huyện Bình Chánh để xác minh thêm và làm rõ anh Tấn có kinh doanh sai ngành nghề hay không và có bắt buộc phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm hay không.

Ngày 2/10/2015, UBND huyện ký Công văn số 2211/KT phúc đáp như sau: “Hộ kinh doanh Nguyễn Văn Tấn hoạt động kinh doanh ăn uống là kinh doanh đúng ngành nghề đã đăng ký. Đối với phần ghi chú trong giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh chỉ hoạt động kinh doanh sau khi được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm có nguy cơ cao là chỉ nhằm mục đích thông tin cho hộ kinh doanh biết để thực hiện đăng ký cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định. Trường hợp hộ kinh doanh không thực hiện đúng quy định về đảm bảo an toàn thực phẩm thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm theo quy định”.

Nội dung trả lời đã rõ, chỉ phải đăng ký đối với thực phẩm có nguy cơ cao. Nếu có vi phạm quy định về đảm bảo an toàn thực phẩm thì chỉ bị xử phạt hành chính về an toàn thực phẩm, chứ không phải là tái phạm hoạt động kinh doanh trái phép để khởi tố vụ án hình sự.

Đến ngày 22/2/2016, Công an huyện lại gởi công văn đề nghị UBND huyện thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh đã cấp cho anh Tấn. UBND huyện gửi công văn trả lời là không có cơ sở thu hồi.

Bình luận nhanh về vụ việc từ những thông tin trên báo chí, Luật sư Nguyễn Kiều Hưng, Hãng luật Giải Phóng (Đoàn luật sư TP HCM) cho rằng chưa đủ cơ sở để khởi tố vụ án.

Theo Luật sư, hành vi của chủ quán phở chưa đủ yếu tố để truy cứu trách nhiệm hình sự vì đơn thuần là vi phạm hành chính, và không có sự tái phạm trên cùng một hành vi. Mặt khác, việc xử phạt vi phạm hành chính lần 2 với các lỗi chỉ áp dụng đối với cơ sở đang kinh doanh, trong khi quán phở đã đóng cửa ngưng kinh doanh là trái pháp luật.

Báo Infonet dẫn lời luật sư này bình luận, Hiến pháp 2013 đã thể hiện rõ tư tưởng tôn trọng và đảm bảo quyền tự do kinh doanh theo nguyên tắc người dân, doanh nghiệp được đầu tư, kinh doanh những gì pháp luật không cấm. Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực từ ngày 1/7 tới đây đã bỏ Tội kinh doanh trái phép, như một chính sách để khuyến khích sản xuất kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế. Hoạt động tố tụng của Công an huyện Bình Chánh là không phù hợp với những chủ trương chung này.

Cách đây hơn một năm, hồi tháng 3/2015, dư luận cũng đã“dậy sóng” trước câu chuyện bảng nội quy hài hước của một quán bún bò gân trên vỉa hè chung cư Tôn Thất Thuyết, TPHCM bị cơ quan chức năng địa phương tịch thu.

Nhiều ý kiến cho rằng quán bún bò này treo bảng nội quy với nội dung dù hài hước nhưng hoàn toàn không trái thuần phong mỹ tục, không xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của ai, cũng không xâm phạm trật tự an toàn xã hội hay an ninh quốc gia. Vì thế, việc cơ quan chức năng địa phương tới tịch thu hoặc buộc tháo gỡ là một câu hỏi về mặt pháp lý cần được trả lời rõ ràng.

Sau đó lãnh đạo chính quyền địa phương đã mời chủ quán bún bò lên làm việc và trả lại bảng nội quy trên.

Thành Đạt
(tổng hợp)