Nông sản nhập khẩu luôn đảm bảo quy trình kiểm soát

Ông Nguyễn Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Bộ NNPTNT. Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Ông Nguyễn Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNPTNT) vừa có cuộc trao đổi với phóng viên xung quanh việc kiểm định mẫu rau quả nhập khẩu và chia sẻ về những thông tin nông sản kém chất lượng trên thị trường vừa qua.

Vừa qua có nhiều thông tin về nông sản nhập khẩu chưa được kiểm soát chặt chẽ. Ông có thể cho biết quy trình quản lý tất cả thực phẩm nguồn gốc thực vật đang được kiểm tra như thế nào?

Ông Nguyễn Xuân Hồng: Hiện nay, kiểm tra an toàn thực phẩm nguồn gốc thực vật được nhập khẩu vào Việt Nam đều thực hiện theo Thông tư 13 của Bộ NNPTNT về kiểm tra ATTP hàng hóa có nguồn gốc thực vật nhập khẩu. Cụ thể, để hàng nông sản được nhập khẩu vào Việt Nam, nước xuất khẩu phải đăng ký với cơ quan có chức năng để thẩm định hồ sơ về quy trình sản xuất các loại nông sản thực phẩm dự kiến sẽ xuất khẩu sang Việt Nam.

Trên cơ sở đó, chúng ta sẽ kiểm tra xem hoa quả đó được sản xuất như thế  nào, loại thuốc bảo vệ thực vật mà họ sử dụng là gì, hệ thống quản lý chất lượng và kiểm tra an toàn thực phẩm của nước đó như thế nào để ghi trong hồ sơ. Trong trường hợp cần thiết, cơ quan có thẩm quyền có thể đi kiểm tra trực tiếp. Nếu đạt tiêu chuẩn mới phê duyệt hồ sơ cho nước đó xuất hoa quả sang Việt Nam. Khi đã được đưa vào danh sách, hàng hoá đó mới được đưa vào Việt Nam.

Khi được đưa vào Việt Nam, trước tiên hàng hoá đó sẽ được áp dụng hình thức kiểm tra thông thường với phương thức lấy mẫu lô hàng tần suất 10%. Đồng thời, các cơ quan chức năng tại cửa khẩu sẽ kiểm tra hồ sơ nguồn gốc xuất xứ của loại trái cây, thực phẩm đó, kiểm tra quy cách đóng gói, sau đó cấp 1 giấy phép chứng nhận đã kiểm tra an toàn thực phẩm nhập khẩu và cho thông quan ngay lập tức, đồng thời mẫu 10% lấy lại sẽ dùng cho hậu kiểm.

Lô hàng đó, sau khi được đưa vào Việt Nam trong quá trình lưu thông vẫn được kiểm tra giám sát và nếu phát hiện vi phạm vẫn bị xử lý. 

Liệu chỉ có 10% lô hàng được kiểm định là quá ít, chưa đủ chứng minh được chất lượng của toàn lô hàng không, thưa ông?

Ông Nguyễn Xuân Hồng: Việc kiểm soát nông sản nhập khẩu, chúng ta vẫn đang thực hiện theo thông lệ quốc tế. Theo thông lệ, các nước đều kiểm tra theo xác suất, tuân thủ lịch sử của lô hàng, nếu lô hàng đó có lịch sử tốt, chưa bị vượt ngưỡng loại hoá chất nào thì vẫn kiểm tra theo hình thức 10%.

Việc kiểm tra bao nhiêu sản phẩm và các ngưỡng về mức tồn dư tối đa cho phép đã được Bộ Y tế và Quốc tế (MRL) quy định. Các quy định này cũng đảm bảo nguyên tắc ngăn chặn từ xa. Nguyên tắc này có thể hiểu nôm na là nếu lô hàng có vi phạm nhưng ở ngưỡng thấp thì nó chưa ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng. Chúng ta có thể so sánh như việc vi phạm giao thông, nếu phương tiện chạm vạch khi dừng đỗ cũng bị phạt, nhưng vi phạm này không có nghĩa là gây tai nạn giao thông.

Việc nông sản có vi phạm trong 10% của lô hàng nhưng vẫn có thể thông quan được xác định đó là mức tiêu thụ sản phẩm chấp nhận được đối với một người trong một ngày. Khi đó dư lượng ở mức rất thấp. Đây cũng là dấu hiệu các cơ quan quản lý Nhà nước đưa ra cảnh báo.

Có quy định nào đặc biệt của Việt Nam có thể ngăn chặn tốt hơn ảnh hưởng của dư lượng thuốc bảo vệ thực vật đến sức khỏe người tiêu dùng không, thưa ông?

Ông Nguyễn Xuân Hồng: Thực tế, đối với mẫu 10%, chúng tôi sẽ kiểm tra, nếu thấy an toàn thì các lô tiếp theo của mặt hàng đó sẽ kiểm tra theo hình thức thông thường như trên. Nhưng nếu mẫu đó vi phạm quy định về ATTP tại Việt Nam, tức có dư lượng một loại thuốc bảo vệ thực vật nào đó vượt quy định của Việt Nam thì bắt đầu từ lô hàng sau sẽ áp dụng mức kiểm tra chặt là 30%.

Lô hàng vượt ngưỡng sẽ không được thông quan nữa mà phải chờ kiểm tra trong vòng 10 ngày đồng thời doanh nghiệp phải có trách nhiệm bảo quản, nếu lô hàng đạt yêu cầu mới thông quan, còn nếu không đảm bảo yêu cầu phải quay trở lại nơi xuất xứ. Đồng thời, đối với mặt hàng đó, kể từ lần thông quan sau sẽ lấy mẫu 100% lô hàng và phải chờ lấy mẫu 100% đó mới được thông quan.

Cùng với đó, việc kiểm tra ATTP vẫn tiếp tục được thực hiện sau khi nông sản được lưu hành trên thị trường chứ không chỉ dừng ở cửa khẩu. Vì vậy, khi xác định vi phạm, chắc chắn các mặt hàng sẽ bị dừng lưu hành trên thị trường để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.

Ông có thể chia sẻ thêm về những khó khăn khi thực hiện kiểm soát chất lượng rau củ quả và thực phẩm nguồn gốc thực vật được nhập khẩu hiện nay?

Ông Nguyễn Xuân Hồng: Hiện nay các phòng kiểm định của Việt Nam đã có đầy đủ máy móc (tính theo chủng loại máy), ngang tầm với các nước trong khu vực và thế giới. Chúng ta cũng đã kiểm tra, kiểm soát được phần lớn rau, củ quả và thực phẩm có nguồn gốc thực vật được nhập khẩu.

Nhưng khó khăn hiện nay là số lượng máy móc hiện đại của ta chưa nhiều. Ở các cửa khẩu không có phòng kiểm định đủ máy hiện đại nên thường phải chuyển về thành phố lớn để phân tích đưa ra số liệu chuẩn xác.

Hơn nữa, tại các cửa khẩu, lực lượng cũng mỏng, biên chế hạn hẹp, trong khi đó chỉ có công chức mới có quyền kiểm tra, lấy mẫu xét nghiệm...

Bên cạnh đó, kinh phí dành cho công tác này cũng còn hạn chế. Mặc dù, Bộ NNPTNT cũng rất nỗ lực trong việc bố trí nguồn kinh phí cho công việc này. Riêng trong năm nay, Bộ trưởng đã đồng ý chi thêm trên 33 tỉ đồng để mua sắm các thiết bị cần thiết để trang bị kể cả ở biên giới và các phòng thí nghiệm trên cả nước.

Về hành lang pháp lý, qua thời gian thực hiện Thông tư 13 cũng đã bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu cho thấy chưa sát thực tế. Hiện chúng tôi cũng đang soạn dự thảo để sửa đổi thông tư này. Hướng sửa đổi sẽ quy định rõ hơn về thẩm quyền tạm ngừng đối với thực phẩm nhập khẩu nói chung và thực phẩm có nguồn gốc thực vật nói riêng.

Xin cảm ơn ông!

 Đỗ Hương (thực hiện)