Nữ giáo sư gốc Việt và hai mục tiêu lớn hướng về quê hương

Kết nối khoa học thế giới với Việt Nam và hỗ trợ cho nhiều nhà khoa học nữ là hai mục tiêu lớn mà GS. gốc Việt Nguyễn Thục Quyên (Đại học California, Santa Barbara, đồng chủ tịch Hội đồng sơ khảo Giải thưởng VinFuture) chia sẻ ngay sau khi được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm kỹ thuật quốc gia Hoa Kỳ.

Làm khoa học trong tiềm thức hướng về quê hương

Là một nhà khoa học nữ nghiên cứu về hóa học-vật lý vốn dĩ đã không hề đơn giản, GS. Nguyễn Thục Quyên còn chọn cho mình lĩnh vực khó là năng lượng. 

Chia sẻ về hành trình đi đến sự lựa chọn này, GS. Quyên kể: "Tôi lớn lên trong một ngôi làng nhỏ ở Việt Nam, khi đó chưa có điện. Ước mơ hồi nhỏ của tôi là làm cách nào giữ lại một chút ánh nắng ban ngày để chiếu sáng khi học bài vào buổi tối. Sở thích về năng lượng mặt trời của tôi xuất phát từ thuở thơ ấu như vậy. Ông bà mình có câu ‘trong cái khó ló cái khôn’, bản tính tò mò cùng sự sáng tạo đã thúc đẩy tôi. Mối quan tâm đặc biệt đến năng lượng mặt trời luôn ở trong tiềm thức hướng về quê hương của tôi.

Tôi cũng là thế hệ thứ tư trong gia đình theo nghề giáo. Mẹ tôi là người luôn khát khao được học cao hơn, nhưng việc kết hôn ở tuổi 18 và phải đi làm để nuôi 5 đứa con khiến giấc mơ của mẹ là trở thành nữ bác sĩ đầu tiên của thành phố Buôn Ma Thuột không thành hiện thực. Tôi đã và đang hoàn thành ước mơ không chỉ của riêng bản thân, mà còn cho mẹ tôi, cho cả những người phụ nữ Việt và trên thế giới phải gác lại giấc mơ do nhiều vấn đề trong cuộc sống".

Sau nhiều năm nỗ lực, bà trở thành một trong 7 nghiên cứu sinh xuất sắc của Đại học Califonia được trao học bổng. Tháng 6/2001, bà nhận bằng tiến sĩ và chính thức giảng dạy tại Đại học California từ hè năm 2004.

GS. Nguyễn Thục Quyên nhớ lại, 5 năm đầu sự nghiệp có rất nhiều khó khăn. Là một người trẻ, lại là phụ nữ, việc nhận được lời mời thuyết giảng gần như rất hiếm. Để được công nhận, bà phải chứng minh bằng sự đóng góp của mình trong lĩnh vực. Các nghiên cứu của bà xoay quanh tính chất điện tử của polyelectrolytes liên hợp, giao diện trong các thiết bị quang điện tử, việc tạo và vận chuyển điện tích trong chất bán dẫn hữu cơ, vật liệu mới cho các ứng dụng pin mặt trời hữu cơ, tự lắp ráp phân tử, xử lý vật liệu, đặc tính kích thước nano của pin mặt trời hữu cơ và vật lý thiết bị.

Sau nhiều năm lao động và sáng tạo, GS. Nguyễn Thục Quyên vừa được bầu vào Viện Hàn lâm kỹ thuật quốc gia Hoa Kỳ. Bà cho biết, mình chưa từng mơ ước hay tưởng tượng được rằng một ngày nào đó sẽ trở thành viện sĩ của Viện Hàn lâm Kỹ thuật quốc gia Hoa Kỳ. "Tôi cảm thấy vô cùng vinh dự, bởi đây là một trong những sự công nhận cao nhất từ các đồng nghiệp dành cho một tiến sĩ chuyên về kỹ thuật hoặc nhà khoa học sau nhiều năm lao động sáng tạo và cống hiến", GS. Nguyễn Thục Quyên xúc động cho biết.

Theo GS. Nguyễn Thục Quyên, trách nhiệm của bà không chỉ là những công việc hằng ngày như nghiên cứu, giảng dạy, mà còn là trách nhiệm với cả xã hội. "Tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ thúc đẩy việc đào tạo và nghiên cứu về STEM, sự tham gia của phụ nữ trong lĩnh vực khoa học-kỹ thuật, cũng như hỗ trợ các nhà khoa học trẻ, đặc biệt là tại các nước đang phát triển. Đồng thời tôi sẽ phối hợp sâu rộng với cả khối tư nhân hay các nhà hoạch định để thực hiện những chính sách có thể tạo ra tác động, thay đổi tích cực cho xã hội". GS. Quyên cho biết.

Kết nối khoa học thế giới với Việt Nam nhiều hơn nữa

Với vai trò là đồng Chủ tịch Hội đồng sơ khảo VinFuture, GS. Nguyễn Thục Quyên cũng vừa có buổi hội thảo trực tuyến kêu gọi đề cử với gần 100 nhà khoa học trên thế giới. 

Giải thưởng VinFuture đã qua 2 mùa thành công và giúp rất nhiều người, nhất là giới khoa học, biết đến Việt Nam. Bên cạnh đó, một trong những hoạt động chính của Quỹ VinFuture là giúp kết nối những trí tuệ khoa học trên toàn cầu, để chung tay giải quyết những vấn đề thực tiễn, góp phần mang đến cuộc sống tốt đẹp hơn cho nhân loại.

"Với vai trò viện sĩ, tôi mong muốn tạo ra sự kết nối giữa các thành viên của Viện Hàn lâm kỹ thuật quốc gia Hoa Kỳ với Giải thưởng VinFuture để chúng ta sẽ nhận thêm những đề cử chất lượng từ những viện sĩ có những công trình mang tính đột phá".

GS. Nguyễn Thục Quyên chia sẻ ước mơ rất lớn của bà là giúp Việt Nam xây dựng một cơ sở hạ tầng hiện đại để phục vụ nghiên cứu. Bởi những hạ tầng này mới có thể thu hút những nhà khoa học Việt Nam từ nước ngoài trở về. "Chúng ta có thể bắt đầu với 3 cơ sở: Ở Hà Nội, ở miền Trung và ở TPHCM. Đây là điều tôi tin rằng sẽ giúp đỡ thúc đẩy nền khoa học và kỹ thuật của Việt Nam. Bây giờ, chúng ta cần thuyết phục những nhà đầu tư và Chính phủ để đầu tư vào những cơ sở như vậy", GS. Nguyễn Thục Quyên chia sẻ.

Chia sẻ đôi điều với các nhà khoa học nữ Việt Nam, GS. Nguyễn Thục Quyên cho biết, phần đông những người bà giúp đỡ là phụ nữ và những nhà khoa học gia trẻ mới bắt đầu sự nghiệp của họ. 

"Tôi mong các bạn hãy nỗ lực theo đuổi những đam mê của mình và hãy cố gắng thực hiện những công việc nhiên cứu thật tốt, rồi đồng nghiệp và cộng đồng khoa học sẽ ghi nhận những nỗ lực của mình. Đừng ngần ngại và sợ hãi vì bạn là phụ nữ, hãy nói chuyện nhiều với các nhà khoa học khác để có cơ hội làm việc chung và học hỏi lẫn nhau. Nếu bạn cần sự hỗ trợ, muốn hợp tác với các nhà khoa học nước ngoài thì đừng ngại liên lạc với họ. Về phần mình, tôi sẵn lòng giúp đỡ những nhà khoa học trẻ trên thế giới. Tôi hy vọng trong tương lai có thể giúp đỡ các nhà khoa học nữ ở Việt Nam, đặc biệt là đưa ra những lời khuyên để dẫn dắt và giúp họ thành đạt hơn", GS. Nguyễn Thục Quyên nhắn nhủ.

Thu Cúc