Phát biểu của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tại Đại hội Đảng bộ Thanh tra Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030

Kính thưa Đoàn Chủ tịch Đại hội,

Thưa các vị quý vị đại biểu, khách quý

Thưa Đại hội,

Hôm nay, trong không khí hào hùng của những ngày Tháng Tám lịch sử, cả nước đang sôi nổi thi đua lập thành tích chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh mùng 2 tháng 9; toàn ngành Thanh tra cũng đang hân hoan hướng đến kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Thanh tra Việt Nam, tôi rất vui mừng đến dự Đại hội đại biểu Đảng bộ Thanh tra Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Đây là một đợt sinh hoạt chính trị đặc biệt quan trọng của Đảng bộ, là một sự kiện có ý nghĩa to lớn, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của toàn ngành Thanh tra trong "Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc".

Thay mặt Đảng ủy Chính phủ, tôi xin gửi tới toàn thể các đồng chí đại biểu, các vị khách quý và qua các đồng chí, gửi tới toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức ngành Thanh tra lời thăm hỏi thân thiết và lời chúc mừng nồng nhiệt nhất.

Thưa Đại hội,

Đảng bộ Thanh tra Chính phủ đã nghiêm túc thực hiện Chỉ thị số 45 của Bộ Chính trị, tổ chức thành công đại hội các chi bộ, đảng bộ trực thuộc và đến hôm nay chúng ta đủ điều kiện để tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ Thanh tra Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030.

Thay mặt Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, tôi đánh giá rất cao và nhiệt liệt biểu dương công tác chuẩn bị Đại hội rất công phu, nghiêm túc, trách nhiệm của Đảng bộ Thanh tra Chính phủ. Các văn kiện, đặc biệt là Báo cáo Chính trị trình Đại hội, đã được xây dựng rất bài bản, khoa học, đánh giá sâu sắc, toàn diện những kết quả đạt được, thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế và xác định phương hướng, nhiệm vụ với một tầm nhìn mới, một quyết tâm chính trị cao. Các bài tham luận phong phú, sâu sắc, rất trách nhiệm, đã thể hiện rõ tinh thần của các tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng bộ Thanh tra Chính phủ.

Tôi cũng xin chúc mừng các đồng chí vừa được Đảng ủy Chính phủ quyết định chỉ định vào Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, Ủy ban Kiểm tra và các chức danh chủ chốt của Đảng ủy Thanh tra Chính phủ nhiệm kỳ mới. Đây là những đồng chí tiêu biểu về phẩm chất, năng lực và uy tín, là hạt nhân lãnh đạo, được tin tưởng và kỳ vọng sẽ dẫn dắt Đảng bộ Thanh tra Chính phủ đoàn kết, thống nhất, đạt được nhiều thành tựu to lớn hơn nữa trong thời gian tới.

Thưa Đại hội,

Nhiệm kỳ 2020-2025 vừa qua là một chặng đường khó khăn, thử thách với rất nhiều vấn đề phát sinh chưa có tiền lệ, đã tác động sâu sắc đến mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước. Trong bối cảnh đó, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời của Chính phủ, Đảng bộ Thanh tra Chính phủ đã phát huy truyền thống đoàn kết, thống nhất, nỗ lực phấn đấu, lãnh đạo toàn ngành hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và để lại nhiều dấu ấn quan trọng, những thành tích của các đồng chí đã khẳng định trong Báo cáo chính trị là rất đầy đủ và toàn diện. Tôi xin nhấn mạnh 4 kết quả nổi bật:

Một là, Đảng bộ Thanh tra Chính phủ đã đổi mới tư duy, hành động quyết liệt, thực sự là vũ khí sắc bén của Đảng và Nhà nước trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Các đồng chí đã thay đổi mạnh mẽ tư duy và phương pháp làm việc, đã lãnh đạo tập trung thanh tra vào những lĩnh vực trọng điểm, nhạy cảm, dễ xảy ra sai phạm như lĩnh vực đất đai, tài chính, ngân hàng, với các dự án lớn… Đặc biệt, các đồng chí đã triển khai nhiều cuộc thanh tra chuyên đề diện rộng trên cả nước với mục tiêu không chỉ phát hiện sai phạm để xử lý mà còn hướng đến mục tiêu cao hơn là phòng ngừa, tìm ra sơ hở của chính sách, pháp luật để kiến nghị hoàn thiện thể chế, đang được xem là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá của Chính phủ.

Trong nhiệm kỳ vừa qua, toàn ngành Thanh tra đã phát hiện vi phạm và kiến nghị thu hồi cho ngân sách nhà nước hơn 424.800 tỷ đồng với 2.200 ha đất. Đáng chú ý, các đồng chí đã chuyển cơ quan điều tra 1.762 vụ việc với 1.266 đối tượng, so với nhiệm kỳ trước tăng 258% về số vụ việc, 80% về số đối tượng. Riêng Thanh tra Chính phủ đã chuyển cơ quan điều tra 115 vụ việc, tăng 180%. Kết quả điều tra, truy tố, xét xử sau đó đã khẳng định các phát hiện của thanh tra là chính xác. Các đồng chí đã thực hiện đúng phương châm chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư và của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực là "không có vùng cấm, không có ngoại lệ", "làm một việc, một vụ để cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực", đưa ra ánh sáng nhiều vụ việc phức tạp, được dư luận quan tâm, điển hình như những vụ việc đã được nêu trong Báo cáo chính trị như vụ việc 2 dự án Bệnh viện Việt Đức và Bạch Mai cơ sở 2 tại Hà Nam. Đây là những đóng góp rất cụ thể, trực tiếp và thiết thực duy trì kỷ cương phép nước.

Hai là, Đảng bộ Thanh tra Chính phủ rất tiên phong, quyết liệt trong việc sắp xếp tổ chức bộ máy tinh, gọn, mạnh, một cuộc cách mạng mang tính lịch sử của toàn ngành.

Đảng ủy Thanh tra Chính phủ đã rất khẩn trương xây dựng Đề án sắp xếp lại hệ thống cơ quan thanh tra, báo cáo và được Bộ Chính trị, Ban Bí thư phê duyệt. Đây là một bước ngoặt của thanh tra; theo đó ngành thanh tra đã kết thúc hoạt động của 12 thanh tra bộ, cùng với thanh tra cấp huyện và sở để tập trung cho Thanh tra Chính phủ và thanh tra cấp tỉnh. Có kết quả này, nhiều đồng chí lão thành trong ngành Thanh tra đánh giá đây là điều mà nhiều thế hệ trước đã nghĩ đến nhưng chưa làm được và đến nhiệm kỳ này, cùng với xu thế chung của toàn Đảng, một cuộc cách mạng sắp xếp lại tổ chức bộ máy, sắp xếp lại giang sơn, chúng ta đã đi đầu trong sắp xếp lại thanh tra.

Với mô hình tổ chức mới, ngành Thanh tra không còn bị phân tán, cắt khúc, chồng chéo, trở thành một khối thống nhất, có hệ thống chỉ đạo xuyên suốt, chuyên nghiệp, hiệu lực, hiệu quả và hoạt động độc lập. Điều này giúp tập trung được nguồn lực cho những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, tạo ra sức mạnh tổng hợp để thực hiện những nhiệm vụ lớn do Trung ương giao. Đây là nền tảng quan trọng bậc nhất để nâng cao vai trò, vị thế của ngành Thanh tra trong giai đoạn phát triển mới và cũng là điều kiện để chúng ta tập trung xây dựng hệ thống thanh tra trong sạch, vững mạnh, có sự lãnh đạo xuyên suốt từ trên xuống dưới.

Ba là, thấm nhuần sâu sắc quan điểm lấy người dân làm gốc, làm trung tâm, tập trung giải quyết dứt điểm nhiều vụ việc phức tạp, kéo dài liên quan đến khiếu kiện của người dân, củng cố được niềm tin của Nhân dân.

Trong 5 năm qua, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đã có nhiều đổi mới, đặc biệt là tập trung xử lý các vụ việc tồn đọng. Các cơ quan hành chính các cấp đã tiếp hơn 1,5 triệu lượt công dân, giải quyết 85% số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền. Một trong những minh chứng điển hình không thể không nhắc đến là các đồng chí đã tập trung thực hiện quyết liệt và hoàn thành nhiệm vụ mà đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao. Đảng ủy Thanh tra Chính phủ đã lãnh đạo "chiến dịch 90 ngày đêm", huy động lực lượng nhiều đơn vị để tập trung giải quyết 226 vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, kéo dài, vượt cấp lên Trung ương mà nhiều năm chúng ta chưa giải quyết được. Bằng cách làm bài bản, khoa học, phối hợp chặt chẽ, tổ chức đối thoại trực tiếp với người dân và vận dụng linh hoạt các chính sách, pháp luật để giải quyết những điểm nghẽn và cho đến nay chúng ta đã giải quyết hơn 90% các vụ việc tồn đọng nhiều năm. Việc làm này không chỉ giải quyết dứt điểm các vụ việc gây bức xúc mà còn là minh chứng thể hiện tinh thần trách nhiệm, thái độ vì dân, phục vụ dân, qua đó tăng thêm uy tín của ngành Thanh tra.

Bốn là, chủ động, tích cực trong công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, tạo dựng hành lang pháp lý cho hoạt động của thanh tra và góp phần vào nâng cao năng lực quản lý nhà nước, duy trì kỷ cương, kỷ luật của đất nước.

Xây dựng thể chế là nhiệm vụ thầm lặng nhưng có ý rất lớn đối với việc điều hành đất nước cũng như đối với hoạt động thanh tra. Trong nhiệm kỳ, các đồng chí đã chủ động, chủ trì tham mưu, trình các cấp có thẩm quyền ban hành một khối lượng lớn văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có nhiều Luật, Nghị định và nhiều Thông tư, Đề án quan trọng. Đặc biệt, chỉ trong một thời gian rất ngắn, trong 3 tháng, Thanh tra Chính phủ đã giúp Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội thông qua Luật Thanh tra (sửa đổi) năm 2025 và các văn bản hướng dẫn theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương là "vừa chạy vừa xếp hàng". Điều này cho thấy sự nỗ lực lớn, quyết tâm rất cao, thể chế hóa kịp thời các chủ trương của Đảng, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho tổ chức và hoạt động của ngành thanh tra trong điều kiện chúng ta tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Thưa các đồng chí,

Bước vào nhiệm kỳ 2025-2030, nhiệm vụ của ngành Thanh tra sẽ ngày càng nặng nề, phức tạp, nhất là trong bối cảnh toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và tăng cường kiểm soát quyền lực, tăng cường đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Để thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã đề ra, tôi cơ bản đồng tình với phương hướng, nhiệm vụ đã được hoạch định trong Báo cáo chính trị và xin gợi mở, nhấn mạnh thêm một số định hướng lớn sau:

Thứ nhất, phải đặc biệt chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra thực sự là "thanh bảo kiếm" sắc bén của Đảng và Nhà nước, là những người lính tiên phong trên mặt trận phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, mà ở đó mỗi cán bộ phải tôi luyện và hội tụ đủ bốn giá trị rất quan trọng "Mắt tinh, Tâm sáng, Trí sâu, Bản lĩnh thép".

Cán bộ là yếu tố quyết định của mọi thành công. Đất nước càng phát triển, hoạt động thanh tra càng phải bao trùm mọi lĩnh vực, đối mặt với những vi phạm ngày càng tinh vi, phức tạp. Công việc thanh tra luôn phải đối mặt với nhiều lực cản, nhiều cám dỗ. Cán bộ không có bản lĩnh, không có một trái tim nóng và một cái đầu lạnh thì không thể bảo vệ được sự thật, không bảo vệ được lẽ phải; nếu đã "nhúng chàm" thì kết quả thanh tra sẽ sai lệch, từ đó làm mất niềm tin của nhân dân.

Vì vậy, yêu cầu hàng đầu, tiên quyết là phải xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, liêm chính. Mỗi cán bộ đảng viên thanh tra phải không ngừng rèn luyện để "Mắt tinh, Tâm sáng, Trí sâu, Bản lĩnh thép" trở thành bản lĩnh và phẩm chất của cán bộ thanh tra. Mắt tinh chính là sự sắc bén để nhìn thấu bản chất sự việc, phát hiện mọi hành vi sai phạm dẫu có tinh vi đến đâu. Tâm sáng chính là phẩm chất liêm chính, trong sạch, là sự công tâm, khách quan của cán bộ thanh tra trong phán xét các sự việc. Trí sâu là tầm nhìn chiến lược, là kiến thức chuyên nghiệp để phân tích vấn đề toàn diện, đa chiều, không chỉ xử lý sai phạm mà còn có năng lực phát hiện những sơ hở để kiến nghị hoàn thiện thể chế, phòng ngừa từ sớm, từ xa. Bản lĩnh thép là ý chí không lay chuyển, khí phách thực thi pháp luật nghiêm chỉnh, bảo vệ sự thật và lẽ phải để kết luận thanh tra thực sự khoa học, chặt chẽ, đanh thép, thuyết phục và không thể bác bỏ. Đại hội lần này cũng chính là dịp để chúng ta nhìn lại công tác cán bộ, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, bài học mất mát cán bộ thanh tra trong nhiệm kỳ vừa qua làm cho chúng ta ngày càng trăn trở, nung nấu và quyết tâm không để cho mất mát đó lập lại.

Thứ hai, phải thấm nhuần và lan tỏa tư tưởng lấy phòng ngừa làm gốc, kiến tạo cho phát triển là mục tiêu cao nhất của ngành thanh tra.

Mục tiêu cuối cùng của thanh tra không phải chỉ là xử lý sai phạm mà phải hướng đến xây dựng được đội ngũ cán bộ không sai phạm, làm cho "cơ thể lành mạnh, không bệnh tật" để đất nước phát triển cường thịnh, nhân dân ấm no, hạnh phúc. Do đó, bên cạnh việc phát hiện và xử lý nghiêm vi phạm, thanh tra phải chủ động phát hiện những "lỗ hổng" về cơ chế, chính sách để kiến nghị sửa đổi, khắc phục những lỗ hổng và đây cũng là để phòng ngừa, không để sai phạm xảy ra. Thanh tra phải là công cụ để tháo gỡ những điểm nghẽn, khơi thông các nguồn lực cho phát triển. Việc các đồng chí đang tích cực tham gia cùng Chính phủ và các cơ quan chức năng để tháo gỡ khó khăn cho hàng nghìn dự án tồn đọng kéo dài chính là đang thực hiện sứ mệnh quan trọng này và khi thực hiện thành công chúng ta sẽ đóng góp to lớn trong việc đưa vào nền kinh tế một nguồn lực rất lớn, tạo ra "cú hích" cho tăng trưởng, bứt phá của đất nước.

Thứ ba, đẩy mạnh chuyển đổi số, hiện đại hóa toàn diện hoạt động thanh tra, đi trước một bước.

Trong xu thế Chính phủ số, xã hội số, ngành Thanh tra không thể đứng ngoài cuộc mà phải đi đầu trong ứng dụng công nghệ. Phải quyết liệt xây dựng các cơ sở dữ liệu lớn dùng chung toàn ngành về thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo, phòng chống tham nhũng. Phải ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích, đánh giá rủi ro, phát hiện ra các xu thế sai phạm, lĩnh vực dễ sai phạm để thanh tra có trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải. Chuyển đổi số không chỉ nâng cao hiệu quả công việc mà còn là công cụ hữu hiệu để quản lý, kiểm soát hoạt động của chính đội ngũ thanh tra viên, bảo đảm sự minh bạch, khách quan. Khi các hoạt động thanh tra được công khai trên nền tảng số, nhân dân giám sát hoạt động thanh tra, đây là giải pháp hữu hiệu để giúp cho chúng xây dựng liêm chính thanh tra.

Thứ tư, tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo với tinh thần phục vụ cao nhất.

Các đồng chí đã làm tốt công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong nhiệm kỳ vừa qua, nhưng nhiệm kỳ tới phải nỗ lực hơn nữa, làm tốt hơn nữa. Cán bộ tiếp dân phải luôn tâm niệm, người dân đến với cán bộ thanh tra, đặc biệt là Thanh tra Chính phủ, cấp cao nhất, cấp cuối cùng thì phải hiểu những bức xúc của người dân đang bị dồn nén rất cao và đến với Thanh tra Chính phủ mang theo hy vọng rất lớn để được giải quyết thỏa đáng. Vì vậy, thái độ tiếp dân phải lắng nghe, chuẩn mực, chia sẻ, không được vô cảm trước những phản ánh của người dân. Phải đối thoại, giải thích cho người dân hiểu thấu tình, đạt lý. Nếu người dân khiếu kiện đúng, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của họ bị xâm phạm, thì khó khăn mấy Thanh tra cũng phải kiên quyết bảo vệ đến cùng. Đó chính là thước đo lòng tin của nhân dân đối với Thanh tra và qua đó là lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Chính phủ.

Thưa các đồng chí,

Tinh thần "Đoàn kết - Kỷ cương - Bản lĩnh - Đổi mới - Phát triển" mà chúng ta đề ra cho nhiệm kỳ này, với khí thế của Đại hội hôm nay, tôi tin tưởng rằng, Đảng bộ Thanh tra Chính phủ sẽ đoàn kết, thống nhất, vững vàng, lãnh đạo toàn ngành tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, xứng đáng là công cụ trọng yếu của Đảng, Chính phủ trong kiểm tra, kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; góp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, hùng cường, nhân dân ngày càng hạnh phúc.

Chúc các đồng chí và toàn thể quý đại biểu mạnh khỏe, hạnh phúc, thành công. Chúc Đại hội của chúng ta thành công tốt đẹp.

Xin trân trọng cảm ơn!