Phát biểu của Thủ tướng Chính phủ tại Lễ tuyên dương học sinh đoạt giải Olympic quốc tế năm 2020

Thưa các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và MTTQ Việt Nam

Thưa các đồng chí lãnh đạo Bộ GD&ĐT và các Bộ, Ban, ngành TƯ,

Thưa các thầy cô giáo và các cháu học sinh, sinh viên thân mến,

Hôm nay, trong không khí cả nước phấn khởi của những ngày đầu năm mới 2021 và chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, tôi rất vui mừng đến dự Lễ tuyên dương học sinh đoạt giải Olympic quốc tế năm 2020 do Bộ GD&ĐT tổ chức. Xin thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tôi thân ái gửi tới các đồng chí, quý vị đại biểu cùng toàn thể các thầy cô giáo và các cháu học sinh, sinh viên trong cả nước những tình cảm thân thiết và lời chúc mừng tốt đẹp nhất. Đặc biệt, tôi nhiệt liệt chào mừng 20 cháu học sinh giỏi đã đoạt các giải Olympic quốc tế năm 2020 có mặt tại buổi lễ hôm nay.

Thưa các đồng chí, các thầy cô giáo và các cháu học sinh, sinh viên,

Trong suốt chiều dài lịch sử ngàn năm văn hiến, dân tộc Việt Nam luôn thể hiện truyền thống hiếu học, trọng dụng nhân tài. Ngay từ năm 1070, vua Lý Thánh Tông đã cho xây dựng Văn Miếu – Quốc Tử Giám, trường đại học đầu tiên của nước ta. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, nền giáo dục và sự hiếu học của dân tộc Việt Nam luôn luôn được đề cao và vun đắp với minh chứng của 82 văn bia tiến sĩ tại khu di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Đặc biệt, vào năm 1484, nơi đây đã khắc ghi câu văn nổi tiếng của Thân Nhân Trung: "Hiền tài là nguyên khí quốc gia, nguyên khí thịnh thì đất nước mạnh và càng lớn lao, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà càng xuống thấp. Bởi vậy các bậc vua tài giỏi đời xưa, chẳng có đời nào lại không chăm lo nuôi dưỡng và đào tạo nhân tài bồi đắp thêm nguyên khí”. Trong “Chiếu lập học” của Hoàng đế Quang Trung có viết: “Kiến quốc dĩ giáo học vi tiên, cầu trị dĩ nhân tài vi cấp” (có nghĩa là dựng nước lấy việc học làm đầu, cầu trị lấy nhân tài làm gấp). Có thể nói trong bất cứ vùng miền nào, bất cứ giai đoạn lịch sử nào của đất nước, chúng ta đều có nhiều dòng họ, gia đình khoa bảng, gia đình có con cái học giỏi và thành đạt, nổi tiếng về sự hiếu học, làm rạng rỡ cho quê hương, đất nước, như Nguyễn Trãi từng viết: “Hào kiệt đời nào cũng có”.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng vai trò của giáo dục đối với sự phát triển và hưng thịnh của đất nước. Người đặt trọn niềm tin, hy vọng vào thế hệ trẻ sẽ kế tục xứng đáng truyền thống vẻ vang của cha ông bằng sự nỗ lực phấn đấu học tập của mình để mở ra tương lai tươi sáng, giàu đẹp cho đất nước. Chỉ ba ngày sau khi đọc Tuyên ngôn độc lập, ngày 05/9/1945, Bác Hồ đã gửi thư cho học sinh nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà. Trong thư, Người viết: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu”.

Thưa các đồng chí, các thầy cô giáo và các cháu học sinh, sinh viên,

Nhận thức được vai trò và ý nghĩa của giáo dục và đào tạo, quan điểm giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu không hề thay đổi, luôn xuyên suốt qua nhiều kỳ Đại hội Đảng cũng như nhiều Hội nghị Trung ương,. Chẳng hạn, Nghị quyết Trung ương 3 (khoá VII) năm 1993 khẳng định: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển”. Gần đây hơn, Nghị quyết Trung ương 8 (khoá XI) một lần nữa cũng khẳng định: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân.”

Đặc biệt, từ thực tiễn đổi mới và những nút thắt phát triển nảy sinh, Đại hội lần thứ XI của Đảng đã đề ra ba đột phát chiến lược, trong đó có đột phát về nguồn nhân lực. Tiếp nối những tinh thần trên, dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII tới đây đặt yêu cầu "xây dựng đồng bộ thể chế, chính sách để thực hiện có hiệu quả chủ trương giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để phát triển đất nước."

Thưa các đồng chí, các thầy cô giáo và các cháu học sinh, sinh viên,

Sau 35 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, quan trọng trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng ninh, đối ngoại và hội nhập quốc tế. Từ một nước nghèo, kém phát triển, chúng ta đã trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình, có vị thế và uy tín quốc tế ngày càng cao. Đạt được thành tựu đó, không thể không nhắc tới những kết quả và sự đóng góp rất quan trọng của ngành giáo dục nước nhà. Trong những năm qua, chất lượng giáo dục các cấp học đều được nâng lên, được quốc tế ghi nhận, đánh giá cao. Theo báo cáo năm 2020 của Ngân hàng Thế giới về Vốn nhân lực, chỉ số vốn nhân lực của Việt Nam đứng thứ 38 trên 174 nền kinh tế; trong đó, tiêu chí về kết quả giáo dục của Việt Nam đứng thứ 15 (tương đương với các nước Hà Lan, New Zealand, Thụy Điển...). Học sinh tiểu học của Việt Nam thường đứng tốp đầu các nước ASEAN ở các năng lực đọc hiểu, viết và toán. Trong các đợt đánh giá PISA của tổ chức OECD, Việt Nam cũng đạt nhiều kết quả vượt trội so với trung bình của các nước trong khối. Đến nay Việt Nam đã có 4 trường đại học nằm trong tốp 1.000 thế giới, 11 trường đại học nằm trong tốp các trường đại học hàng đầu châu Á; nhiều ngành, lĩnh vực đào tạo được đứng trong tốp 500 thế giới.

Chúng ta vừa trải qua năm 2020 – một năm “đặc biệt khó khăn” với cả thế giới và Việt Nam. Đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội và đã tạo nhiều sự thay đổi trong giáo dục, ảnh hưởng nghiêm trọng, làm gián đoạn đến việc học hành của học sinh, sinh viên ở tất cả các cấp học. Với sự cố gắng, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, trực tiếp là ngành giáo dục, các thầy cô giáo và các cháu học sinh, sinh viên, chúng ta vẫn đạt những thành tựu nổi bật, rất đáng ghi nhận trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo; trong đó có kết quả thi Olympic quốc tế của các cháu học sinh được tuyên dương hôm nay.

Tôi rất sức vui mừng được biết, kết quả thi Olympic trong nhiều năm vừa qua liên tục có những tiến bộ vượt bậc, thành tích xuất sắc (riêng trong giai đoạn 2016 - 2020, chúng ta đạt được với 54 Huy chương Vàng, gấp đôi số Huy chương Vàng giai đoạn 2011 - 2015). Đặc biệt, năm 2020, mặc dù bị ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 trên toàn cầu nhưng các đoàn học sinh Việt Nam vẫn tham dự các kỳ thi Olympic khu vực, quốc tế theo hình thức trực tuyến và đều đạt những thành tích đặc biệt xuất sắc.

Trong đó, đội tuyển Hóa học có 4/4 thí sinh đoạt Huy chương Vàng, xếp thứ 2 thế giới, sau đội tuyển quốc gia Hoa Kỳ; đội tuyển Toán học có 6/6 học sinh dự thi đều đoạt giải và đứng thứ 4 thế giới (trong đó lần đầu tiên có một cháu học sinh lớp 10 tham dự đội tuyển giành Huy chương Vàng). Các đoàn học sinh của Việt Nam dự thi liên tục nằm trong top 10 quốc gia đạt kết quả cao nhất; nhiều học sinh Việt Nam đạt điểm số cao nhất, thật sự tự hào “sánh vai với các cường quốc năm châu”.

Kết quả xuất sắc này trước hết là do sự nỗ lực của chính các cháu học sinh, dưới sự chỉ dẫn của các thầy cô giáo; sự quan tâm, chăm lo và động viên, khích lệ kịp thời của các bậc phụ huynh và các tổ chức, đoàn thể đối với các cháu trong suốt quá trình học tập. Đây cũng là kết quả của sự đổi mới của ngành giáo dục trong công tác tuyển chọn, bồi dưỡng các đội tuyển quốc gia tham gia các kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế theo yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Tôi thật sự xúc động khi được biết trong số các cháu đoạt giải, có nhiều cháu hoàn cảnh gia đình rất khó khăn, nhưng đã nỗ lực vượt khó vươn lên để giành thành tích xuất sắc trong các kỳ thi Olympic. Các cháu thật sự xứng đáng là những bông hoa đẹp nhất trong vườn hoa thi đua dạy tốt, học tốt của ngành giáo dục, mang về niềm vinh dự, tự hào cho gia đình, nhà trường và đất nước. Những thành tích này đã góp phần làm rạng danh cho đất nước và dân tộc chúng ta, nó cũng minh chứng thêm rằng người Việt Nam ta có đầy đủ tố chất bẩm sinh cho sự phát triển và trường tồn.

Xin thay mặt Lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực và những kết quả quan trọng mà ngành giáo dục đã đạt được trong năm 2020 cũng như giai đoạn 2016-2020; đặc biệt, nhiệt liệt biểu dương những thành tích rất đáng tự hào của tất cả các cháu học sinh đã đạt được trong các kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế trong những năm qua.

Nhân dịp này, tôi cũng biểu dương các thế hệ thầy cô giáo giảng dạy tại các trường chuyên trong cả nước trong nhiều thập niên qua đã có nhiều nỗ lực, cố gắng trong việc phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia và quốc tế, góp phần đào tạo nhân tài cho đất nước. Hàng trăm tấm huy chương mà các cháu mang về cho Tổ quốc, hàng ngàn nhà khoa học tài năng của Việt Nam nguyên là học sinh của các trường chuyên đang làm việc trong và ngoài nước chính là sự ghi nhận vai trò quan trọng và thành tích của các nhà trường, các thầy cô trong gần 50 năm tham gia các kỳ thi Olympic quốc tế.

Thưa các đồng chí, các thầy cô giáo và các cháu học sinh, sinh viên

Chúng ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới với những khát vọng lớn lao, hướng đến năm 2025 là nước đang phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập Nước: trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Đất nước chúng ta đang đứng trước nhiều vận hội lớn để hiện thực hóa khát vọng dân tộc. Đặc biệt, thế giới nói nhiều đến những thành tựu của Cách mạng công nghiệp 4.0 với đặc trưng là sự phát kiến một loạt các công nghệ mới kết hợp giữa thế giới vật lý với thế giới kỹ thuật số và sinh học, tác động sâu rộng đến tất cả các nền kinh tế, ảnh hưởng đến từng ngành công nghiệp, thậm chí thách thức những ý tưởng lớn và những điều có ý nghĩa đối với con người.      Nhiều thành tựu và tiềm năng ứng dụng vô cùng lớn như Internet vạn vật, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), siêu máy tính di động, robot thông minh, xe tự lái, in 3D, công nghệ sinh học, chỉnh sửa di truyền…. Tất cả những vấn đề này đang xảy ra xung quanh chúng ta với tốc độ cấp số nhân. Chúng mang đến nhiều cơ hội lẫn thách thức cho mọi quốc gia, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam chúng ta. Quốc gia nào có khả năng nắm bắt được các thành tựu và các xu hướng mới mở ra thì sẽ thành công, nhờ đó sẽ rút ngắn khoảng cách với các nước phát triển. Khả năng nắm bắt các thành tựu của cách mạng công nghệ xét cho cùng là tùy thuộc vào chất lượng nguồn nhân lực, hay chất lượng vốn con người. Chất lượng vốn con người của nước ta trong tương lai chính là ở thế hệ các cháu. Cha mẹ các cháu đang đặt niềm tin vào các cháu. Đất nước này đang đặt niềm tin vào thế hệ các cháu. Việt Nam chúng ta có thể cạnh tranh, tranh đua được với các nước trên thế giới hay không là chính ở năng lực, bản lĩnh, khí chất… của các cháu.

Để hiện thực hóa được sứ mệnh lớn lao đó, ngành giáo dục và đào tạo phải có sự phát triển đột phá, chuyển biến mạnh hơn để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng năng suất lao động. Tôi đề nghị ngành giáo dục và đào tạo tập trung khắc phục cho được những tồn tại, hạn chế thời gian qua. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo để đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có kiến thức và kỹ năng vững vàng, khả năng sáng tạo, làm chủ bản thân để lập nghiệp; phát triển tốt nhất tiềm năng của mỗi cá nhân; đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Trước mắt chúng ta là những nhiệm vụ nặng nề và yêu cầu to lớn của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Những thách thức và cơ hội to lớn đó  đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục đồng tâm hiệp lực, phát huy hơn nữa truyền thống hiếu học của dân tộc, động viên và tạo mọi thuận lợi cho mỗi học sinh, sinh viên, từng gia đình, từng dòng họ, từng cộng đồng dân cư và các tầng lớp nhân dân tham gia học tập nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.

Tôi đề nghị các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị, xã hội và toàn thể nhân dân quan tâm, chăm lo nhiều hơn nữa cho sự nghiệp giáo dục, tạo điều kiện tốt hơn, đầy đủ hơn cho việc học tập, rèn luyện và phấn đấu của con cháu chúng ta; quan tâm đổi mới mô hình trường chuyên, lớp chọn cho phù hợp, hiệu quả để ngày càng đào tạo được nhiều học sinh giỏi quốc gia, quốc tế cũng như phát hiện và bồi dưỡng nhân tài cho tương lai đất nước.

Các cháu học sinh, sinh viên thân mến,

Những thành tích mà các cháu đạt được vừa qua vô cùng đáng quý và đáng tự hào. Tuy nhiên, đây mới chỉ là những bước khởi đầu đầy ý nghĩa trên hành trình tiếp cận khoa học và cuộc sống của mỗi người. Dù học đại học trong nước hay ở nước ngoài, các cháu cần tiếp tục nỗ lực vươn lên với những đam mê, khát khao cháy bỏng trong học tập và nghiên cứu khoa học để hoàn thiện bản thân, theo đuổi sự nghiệp mà mình yêu thích, phấn đấu sau này trở thành những người có ích cho đất nước, cho xã hội. Tôi mong các cháu hãy thực hiện thật tốt những lời Bác Hồ dạy, tiếp tục phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện, không ngừng học hỏi, hoàn thiện bản thân, tự khẳng định mình, để lập thân, lập nghiệp và cống hiến thật nhiều cho đất nước, cùng nhau hướng đến tương lai vì một Việt Nam vững bước tiến cùng thời đại, vững bước tiến tới “đài vinh quang” và cùng “sánh vai với các cường quốc năm châu”, như Bác Hồ kính yêu hằng mong muốn. Đảng và Nhà nước ta luôn có những chính sách phù hợp về khuyến khích, đãi ngộ, trọng dụng nhân tài và tạo mọi điều kiện thuận lợi để các cháu phát huy hết trình độ chuyên môn, khả năng sáng tạo nhằm cống hiến, phụng sự Tổ quốc.

Cuối cùng, tôi tin tưởng rằng cả nước đồng lòng, toàn dân chung sức, nhất định, chúng ta sẽ thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đưa nền giáo dục Việt Nam tiến lên tầm cao mới, đưa đất nước phát triển phồn vinh, hạnh phúc.

Nhân dịp năm mới 2021 và đón Tết Nguyên đán Tân Sửu sắp đến, tôi xin chúc các đồng chí, quý vị đại biểu, các thầy cô giáo, các cháu học sinh, sinh viên mạnh khỏe, hạnh phúc và thành công.

Xin trân trọng cảm ơn./.