Phát triển kinh tế địa phương từ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Hội thảo ghi nhận nhiều góc nhìn từ các địa phương về hành trình tăng tốc phát triển kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo, trong bối cảnh Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đang được triển khai quyết liệt và tạo động lực mạnh mẽ cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trên cả nước.

Doanh nghiệp là trung tâm của đổi mới sáng tạo

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Võ Hoàng Khai, Phó Giám đốc Sở KH&CN Đồng Nai cho biết, trong bối cảnh sức ép cạnh tranh ngày càng lớn, tỉnh xác định đổi mới sáng tạo là động lực then chốt giúp nâng cao năng suất, gia tăng năng lực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Tỉnh Đồng Nai tập trung nguồn lực cho các lĩnh vực ưu tiên, đầu tư mạnh vào hạ tầng số, các trung tâm đổi mới sáng tạo và quỹ hỗ trợ KH&CN nhằm tạo nền tảng bền vững cho doanh nghiệp.

Với lợi thế địa lý giáp TPHCM, hệ thống khu công nghiệp phát triển và nguồn nhân lực dồi dào, Đồng Nai đã triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy liên kết giữa Nhà nước - Nhà trường - Nhà khoa học - Nhà doanh nghiệp. Tỉnh đã ban hành Kế hoạch 469-KH/TU để cụ thể hóa Nghị quyết 57-NQ/TW và Kế hoạch 92/KH-UBND để triển khai các mục tiêu, nhiệm vụ về KH&CN và đổi mới sáng tạo trong giai đoạn tới.

Cùng với đó, Quỹ Phát triển KH&CN của tỉnh được thành lập nhằm bổ sung nguồn lực tài chính ổn định, linh hoạt cho hoạt động nghiên cứu và đổi mới. Đồng Nai cũng từng bước xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu KH&CN, phát triển các nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu giữa các sở, ngành và địa phương trong tỉnh.

Đến nay, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của tỉnh đã ghi nhận 90 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, 16 doanh nghiệp khoa học công nghệ, 34 sản phẩm thương mại hóa, 553 bài báo khoa học ứng dụng và 67 sáng kiến trong khu vực công. 

Trong giai đoạn tới, tỉnh định hướng tiếp tục hoàn thiện cơ chế phân cấp, thu hút nhân tài, đẩy mạnh liên kết “4 nhà”; đồng thời tăng tốc xây dựng Khu Công nghệ số tập trung Long Thành và Khu Đổi mới sáng tạo, hình thành tam giác phát triển mới của tỉnh.

Khởi nghiệp sáng tạo - động lực tăng trưởng mới

Đại diện cho góc nhìn khu vực phía Bắc, bà Vũ Thị Kim Chi, Phó Giám đốc Sở KH&CN Quảng Ninh nhấn mạnh rằng trong bối cảnh 98% doanh nghiệp của tỉnh là doanh nghiệp nhỏ và vừa, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đã trở thành phương thức quan trọng để khơi thông nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh và nuôi dưỡng tinh thần sáng tạo trong cộng đồng.

Quảng Ninh xác định khởi nghiệp sáng tạo là động lực tăng trưởng mới, gắn với chuyển đổi số toàn diện, phát triển kinh tế tri thức và mô hình tăng trưởng xanh, bền vững. Tỉnh tập trung cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, tạo lập môi trường cạnh tranh minh bạch.

Nhiều công cụ chính sách đã phát huy hiệu quả như: Nghị quyết 148/2018 về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quyết định 1919/QĐ-UBND về phát triển khởi nghiệp sáng tạo, hay các đề án hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp. 

Song song đó, hệ thống hạ tầng đổi mới sáng tạo tiếp tục được mở rộng với Trung tâm Đổi mới sáng tạo tại Đại học Hạ Long, Trung tâm Ứng dụng KH&CN và đổi mới sáng tạo, Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo và Hỗ trợ chuyển đổi số, cùng mạng lưới không gian làm việc chung.

Tại Quảng Ninh, phong trào đổi mới sáng tạo diễn ra sôi nổi, với gần 500 hội viên câu lạc bộ khởi nghiệp, 162 ý tưởng sáng tạo của thanh niên, 80 dự án của sinh viên Đại học Hạ Long, cùng các hội thi sáng tạo kỹ thuật, thi sáng tạo thanh thiếu niên - nhi đồng. Nhiều sản phẩm tiêu biểu đã tạo dấu ấn như Travel QN – bản đồ số du lịch thông minh hay các sản phẩm OCOP tích hợp công nghệ truy xuất nguồn gốc.

Giai đoạn tới, tỉnh đặt mục tiêu xây dựng Trung tâm Đổi mới sáng tạo cấp vùng Đông Bắc, thúc đẩy mô hình sandbox trong du lịch thông minh, đô thị thông minh, kinh tế biển; phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương, mở rộng hợp tác quốc tế và thúc đẩy kinh tế xanh.

Hướng tới trung tâm đổi mới sáng tạo xanh

Đối với tỉnh Lâm Đồng, bà Phạm Thị Nhâm, Phó Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Lâm Đồng, cho biết tỉnh đang định vị tầm nhìn trở thành “trung tâm đổi mới sáng tạo xanh” của Việt Nam vào năm 2030. Đây là tầm nhìn được xây dựng dựa trên lợi thế về địa bàn rộng 24.000 km², dân số 3,4 triệu người và phân bố trên ba vùng khí hậu đặc thù.

Ngay từ giai đoạn 2018–2020, tỉnh đã hình thành các nhóm khởi nghiệp trong trường đại học và tổ chức Techfest Lâm Đồng - sự kiện được đánh giá là bước ngoặt trong tư duy đổi mới sáng tạo. Giai đoạn 2021–2025, hệ sinh thái được mở rộng với 3 trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, 1 vườn ươm, 2 không gian coworking, nền tảng TechFest online và không gian thử nghiệm sản phẩm.

Lâm Đồng đang chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang kinh tế tri thức, tập trung vào nông nghiệp công nghệ cao – sinh học, du lịch thông minh, công nghiệp xanh – tái tạo, ứng dụng IoT, AI, blockchain và công nghệ sinh học. Hiện tỉnh có 17 doanh nghiệp công nghệ cao, 14 doanh nghiệp khoa học công nghệ và 136 doanh nghiệp khởi nghiệp hoạt động hiệu quả.

Giai đoạn 2026-2030, tỉnh dự kiến xây dựng 3 trung tâm đổi mới sáng tạo vùng tại Đà Lạt, Bảo Lộc - Gia Nghĩa và Phan Thiết; phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm, mô hình sandbox, sàn giao dịch công nghệ và hệ sinh thái mở liên vùng.

Các ý kiến tại Hội thảo đã cung cấp minh chứng cụ thể về hiệu quả và thách thức trong triển khai chính sách, giúp bổ sung dữ liệu thực tiễn quan trọng cho việc xây dựng chính sách khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở cả trung ương và địa phương cũng như khẳng định vai trò địa phương trong hệ sinh thái quốc gia.

Cùng với đó, sự tham gia của đại diện các cộng đồng công nghệ như Blockchain, Fintech, AI, Ecotech đã tạo không gian kết nối đa chiều và hình thành mạng lưới hợp tác giữa cơ quan quản lý - doanh nghiệp - nhà đầu tư - cộng đồng công nghệ. 

Thu Giang