Phát triển theo định hướng 'Make in Việt Nam' – Bài toán khó cần giải pháp đồng bộ

Ban Kinh tế Trung ương đã tổ chức Hội thảo chuyên đề 1 với chủ đề: "Nâng cao năng lực sản xuất thông minh và phát triển ngành công nghiệp công nghệ số theo định hướng make in Việt Nam".

Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Hồng Sơn dẫn dự báo của Tập đoàn Ericsson cho biết vào năm 2025 khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ thu hút 2/3 nhà sản xuất toàn cầu, trong đó dẫn đầu thuộc về các ngành sản xuất thông minh. Hiện tại, 7 quốc gia trong khu vực gồm Australia, Indonesia, Malaysia, New Zealand, Philippines, Singapore và Thái Lan đã triển khai sản xuất những thiết bị công nghệ thông minh 5G. Việt Nam cũng được Ericsson đánh giá là một điểm đến hấp dẫn với doanh thu từ công nghiệp 5G ước đạt 1,54 tỷ USD vào năm 2030.

Trong báo cáo công nghiệp hóa trong kỷ nguyên số của UNIDO, Việt Nam được xếp trong nhóm các nền kinh tế tiêu dùng công nghệ số, trong số 40 nền kinh tế chủ động theo đuổi Công nghiệp 4.0. Nhập khẩu thiết bị, công nghệ số của Việt Nam đứng thứ 15, xuất khẩu công nghệ đứng thứ 46 và hoạt động sáng chế đứng thứ 48 trong số 150 nền kinh tế.

Tuy nhiên, trong công nghiệp chế biến chế tạo của Việt Nam, 70% sản phẩm được tạo ra sử dụng máy móc do con người điều khiển, 20% được làm thủ công, chỉ 9% sử dụng máy móc được điều khiển bằng máy vi tính và dưới 1% sử dụng công nghệ tiên tiến hơn như robot, sản xuất đắp lớp 3D.

Chỉ một phần nhỏ các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào các hoạt động đổi mới sáng tạo; tỉ lệ doanh nghiệp có R&D trong các ngành sản xuất còn rất thấp...

"Do đó, các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế, các nhà quản lý cùng trao đổi, thảo luận về một số vấn đề như thúc đẩy chuyển dịch từ lắp ráp, gia công sang sản xuất sản phẩm theo hướng "Make in Viet Nam"; đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, thiết kế tại Việt Nam và sản xuất tại Việt Nam; phát triển, làm chủ công nghệ sản xuất, đẩy mạnh R&D... Trên cơ sở đó, có những đề xuất, kiến nghị về cơ chế, chính sách nhằm nâng cao năng lực sản xuất thông minh và phát triển ngành công nghiệp công nghệ số theo định hướng make in Việt Nam...", ông Nguyễn Hồng Sơn nói.

Phiên hội thảo chuyên đề 2 với chủ đề "Thúc đẩy ứng dụng và phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa" .

TS. Dương Duy Hưng, Trợ lý Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, cho biết: Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã xác định rõ mô hình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và các thành tựu cuộc CMCN 4.0, với việc coi phát triển công nghiệp chế tạo, chế biến là then chốt, chuyển đổi số là phương thức mới có tính đột phá...

Riêng trong lĩnh vực AI, những năm gần đây tại Việt Nam đã có bước phát triển nhanh chóng, ngày càng đi vào chiều sâu và mở rộng ở nhiều lĩnh vực. Theo Báo cáo "Chỉ số sẵn sàng về AI của Chính phủ" (ngày 22/2/2023) do tổ chức Oxford Insights kết hợp với Trung tâm nghiên cứu phát triển quốc tế của Canada thực hiện, ghi nhận chỉ số sẵn sàng cho trí tuệ nhân tạo của Việt Nam đã đạt mức 51,82/100, tăng 14 bậc so với trước và vượt qua mức trung bình toàn cầu là 47,72. Điều này cho thấy dấu hiệu tích cực về khả năng tiếp cận và phát triển lĩnh vực trí tuệ nhân tạo ở Việt Nam. 

Năm 2022, Việt Nam cũng được đánh giá xếp hạng thứ 48/132 quốc gia về chỉ số Đổi mới sáng tạo (GII) của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), là quốc gia đứng thứ 2 trong số các nước thu nhập trung bình thấp. Việt Nam là quốc gia đã có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ về đổi mới sáng tạo trong 12 năm liền và tiếp tục được WIPO coi là quốc gia đạt tiến bộ về đổi mới sáng tạo một cách có hệ thống và có tiềm năng lớn, tự tạo ra những sản phẩm đổi mới sáng tạo riêng của quốc gia mình.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang đứng trước không ít khó khăn, thách thức cần vượt qua. Đó là cần phải tiếp tục đẩy mạnh quá trình xây dựng và kết nối hạ tầng dữ liệu và tính toán; đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao; hoàn thiện thể chế, chính sách; huy động và thu hút nguồn lực đa dạng vào phát triển AI...

"Những hạn chế nêu trên đòi hỏi mỗi chúng ta cần tiếp tục chung tay, tập trung giải quyết, tháo gỡ, nhất là những nút thắt trong thể chế, cơ chế, chính sách về quản lý và phát triển. Hội thảo hôm nay sẽ là cơ hội để các chuyên gia, nhà khoa học, các nhà quản lý, doanh nghiệp, hiệp hội trao đổi, thảo luận về những vấn đề đã và đang được đặt ra. Qua đó, góp phần thiết thực triển khai thực hiện các chủ trương, đường lối và chính sách lớn của Đảng; thực hiện Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030, với mục tiêu từng bước đưa Việt Nam trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo và AI nằm trong top 4 của khu vực ASEAN và trong top 50 của thế giới", ông Dương Duy Hưng nói.

Phiên thảo luận bàn tròn đã trao đổi và làm rõ về xu hướng AI hiện nay và thực trạng AI tại Việt Nam, những vấn đề trong việc phát triển và ứng dụng AI; yếu tố quan trọng nhất trong quá trình đưa AI vào thực tiễn để các doanh nghiệp có thể ứng dụng AI hiệu quả nhất; tiềm năng ứng dụng đa lĩnh vực của AI trong kỷ nguyên số; những ứng dụng AI tại Việt Nam hiện nay và các ngành nghề có tiềm năng ứng dụng AI trong tương lai...

Hội thảo chuyên đề 3 với chủ đề "Xu hướng công nghệ và giải pháp phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam trong chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045".

Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho biết, Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII về "Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" đã xác định công nghiệp năng lượng là một trong những ngành nền tảng. Trong đó ưu tiên phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo, công nghiệp năng lượng mới.

Nghị quyết đã đề ra chủ trương khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước liên kết, liên doanh với doanh nghiệp nước ngoài sản xuất thiết bị năng lượng sạch, tái tạo...

Quy hoạch Điện VIII cũng xác định mục tiêu cung cấp đủ điện trong nước, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7%/năm trong giai đoạn 2021 - 2030, khoảng 6,5 -7,5%/năm trong giai đoạn 2031 - 2050.

Cùng với đó là phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo phục vụ sản xuất điện, đạt tỉ lệ khoảng 30,9 - 39,2% vào năm 2030, hướng tới mục tiêu tỉ lệ năng lượng tái tạo 47%. Định hướng đến năm 2050,tỉ lệ năng lượng tái tạo lên đến 67,5 - 71,5%.

Tuy nhiên, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho rằng, các nhiệm vụ, giải pháp liên quan mà Quy hoạch Điện VIII đề ra đang gặp phải không ít thách thức. Đó là nhu cầu năng lượng đang phát triển rất nhanh trong khi đó nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng yêu cầu. Nhiều dự án điện bị chậm so với quy hoạch, kế hoạch...

"Để đạt được mục tiêu của ngành năng lượng vào năm 2030, tầm nhìn năm 2045, đáp ứng cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, cần phải sớm có những cơ chế, chính sách ưu tiên, đột phá để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam trong bối cảnh mới. Cần nâng cao được năng lực của các doanh nghiệp công nghiệp năng lượng thuộc mọi thành phần kinh tế, từ đó tạo ra sự chủ động về năng lượng cho Việt Nam đáp ứng được nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước", ông Nguyễn Đức Hiển nhấn mạnh.

Phiên thảo luận bàn tròn đã trao đổi và làm rõ các vấn đề như: Các cơ chế, chính sách khuyến khích để phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam; những khó khăn, vướng mắc về các mặt công nghệ, tài chính, nhân lực trong quá trình phát triển ngành công nghiệp năng lượng tại Việt Nam, nhất là năng lượng sạch và năng lượng tái tạo...

Bên cạnh đó, tại Hội thảo chuyên đề 4 với chủ đề "Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh ngành dịch vụ trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" đã trao đổi và làm rõ các vấn đề như: Các cơ chế, chính sách khuyến khích chuyển đổi xanh trong lĩnh vực tài chính ngân hàng; giải pháp huy động vốn thực hiện những dự án tăng trưởng xanh hiện nay; chuyển đổi số mở ra cơ hội lớn để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế...

Tại các hội thảo, triển lãm bên lề, đại diện nhiều doanh nghiệp đã giới thiệu các giải pháp công nghệ và triển lãm các công nghệ mới.

Anh Minh