Phát triển thủy điện cần đảm bảo bền vững

Hội thảo phát triển thủy điện bền vững - Ảnh VGP/Thế Phong

Đó là một trong nhiều nội dung được thảo luận tại hội thảo “Phát triển thủy điện bền vững: các bài học và kinh nghiệm”, do Mạng lưới sông ngòi Việt Nam phối hợp với Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam tổ chức sáng 7/5, tại thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam,

Hiện nay, nguồn lực thủy điện được khai thác tập trung ở các hệ thống sông Đà 6.800MW, sông Đồng Nai 3.000 MW, sông Sê San 2.000MW, sông Lô - Gâm 1.600MW, sông Vu Gia - Thu Bồn 1.500 MW, sông Mã - Chu 760MW, sông Cả 480MW, sông Hương 280MW, sông Ba Hạ 550MW, và tiềm năng thủy điện nhỏ có tổng công suất khoảng 3.000MW.

Tuy nhiên, trên thực tế sau một khoảng thời gian phát triển, nhiều dự án thủy điện đã làm nảy sinh những vấn đề bất cập liên quan đến môi trường, đất rừng, sản xuất, thay đổi thủy văn các sông ngòi, gây rung chấn kích thích… 

Hầu hết các đại biểu đều cho rằng nguyên nhân là do những bất cập trong công tác quản lý xây dựng và vận hành các công trình thủy điện.

Đề cập đến những tồn tại về xây dựng thủy điện ở miền Trung, theo GS.TS Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, nguyên nhân là do điều kiện địa chất không tốt, không có vùng chứa nước lớn nên việc tích nước vào mùa lũ, điều tiết nước vào mùa khô không tốt.

Ngoài ra, hiện chúng ta chưa có qui định về qui chuẩn kỹ thuật công nghệ bê tông đầm lăn trong xây dựng các công trình thủy lợi trong khi trên thực tế có rất nhiều công trình được xây dựng theo công nghệ này, trong đó có Nhà máy Thủy điện Sông Tranh 2. Bên cạnh đó, chưa có cơ sở pháp luật nào qui định về sự an toàn cho các hồ chứa.

Hội thảo cũng cho rằng đã đến lúc phải đánh giá lại sự ổn định, tuổi thọ của các công trình thủy điện hiện nay.

Để phát triển thủy điện bền vững, các chuyên gia cho rằng cần phải minh bạch thông tin, phát triển thủy điện với sự tham gia của tất cả các bên liên quan từ quá trình qui hoạch, thiết kế, xây dựng đến vận hành công trình.

Bên cạnh đó, cần phát huy vai trò giám sát qui trình vận hành, kiểm tra các công trình trước và sau lũ của chính quyền địa phương. Trong đó, có việc khuyến khích người dân tham gia theo dõi sự vận hành của các hồ chứa thủy điện, để phản ánh kịp thời với chính quyền về các hiện tượng bất thường xảy ra trong quá trình vận hành, cắt lũ.

Thế Phong