Phòng chống ngộ độc do nấm độc

(Chinhphu.vn) – Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) vừa đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương triển khai có hiệu quả các biện pháp phòng chống ngộ độc do nấm độc.

12/03/2014 14:15

Nấm đỏ (nấm mặt trời) là một trong các loại nấm độc

Theo Cục An toàn thực phẩm, ngộ độc nấm thường xảy ra vào mùa Xuân Hè, tập trung tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống thuộc một số tỉnh khu vực Miền núi phía Bắc và khu vực Tây Nguyên (nơi có tập quán thu hái và sử dụng nấm tự nhiên để làm thực phẩm).

Ngộ độc do ăn nấm độc thường có tỷ lệ người mắc cao, gây ảnh hưởng đến sức khoẻ và tính mạng của người ăn, điển hình ngày 9/3/2014 tại Thái Nguyên đã xảy ra vụ ngộ độc do sử dụng nấm tán trắng làm 5 người đồng bào dân tộc Dao mắc.

Trong thời gian qua, mặc dù các cơ quan chức năng đã có những chỉ đạo, hướng dẫn cụ thể, đồng bộ về các biện pháp phòng chống ngộ độc nấm độc nhưng vẫn xảy ra các vụ ngộ độc do ăn nấm độc.

Để triển khai có hiệu quả các biện pháp phòng chống ngộ độc do nấm độc, Cục An toàn thực phẩm đề nghị Giám đốc Sở Y tế các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo và triển khai quyết liệt, đồng bộ các biện pháp như: Tham mưu, đề xuất và triển khai các giải pháp phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương; huy động sự tham gia của các cấp chính quyền, đoàn thể và các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn trong công tác phòng chống ngộ độc thực phẩm do nấm độc.

Bên cạnh đó, cần thông tin, tuyên truyền về các biện pháp phòng chống ngộ độc do nấm độc tới tận hộ gia đình dưới nhiều hình thức bằng cả tiếng Kinh và tiếng dân tộc. Tuyên truyền để người dân tuyệt đối không hái, sử dụng nấm lạ, nấm không rõ nguồn gốc để ăn, khi xuất hiện các triệu chứng ngộ độc liên quan đến việc ăn nấm cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu, điều trị kịp thời.

Đặc biệt, cần chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường hoạt động giám sát ca bệnh, nguy cơ ngộ độc thực phẩm do nấm độc để phát hiện sớm và triển khai kịp thời các biện pháp dự phòng ngộ độc thực phẩm trong cộng đồng; chuẩn bị sẵn sàng phương án, lực lượng, phương tiện, vật tư, thuốc, hóa chất để kịp thời cấp cứu, điều trị bệnh nhân và khắc phục, giảm thiểu ảnh hưởng khi có ngộ độc do ăn nấm độc xảy ra.

Cục An toàn thực phẩm đề nghị các Sở Y tế báo cáo kết quả triển khai về Cục để tổng hợp, báo cáo Bộ Y tế theo quy định.

Sơ cứu ngộ độc nấm

Ngộ độc nấm độc chỉ xảy ra khi ăn các nấm mọc hoang dại, thường vào mùa xuân và hè và ở các vùng rừng núi. Loại nấm độc nhất là nấm lục (hay nấm độc xanh đen), có hình thức hấp dẫn nhất, ngộ độc nặng nề, diễn biến ngộ độc không thể lường trước được và là nguyên nhân tử vong của hầu hết các trường hợp ngộ độc nấm xảy ra hàng năm ở nước ta.

Biểu hiện ngộ độc chính:

Loại biểu hiện ngộ độc sớm: Thường biểu hiện sau ăn 30 phút đến 2 giờ, tối đa là 6 giờ. Biểu hiện tuỳ thuộc vào loại nấm:

- Nấm đỏ (nấm mặt trời, tên khoa học: Amanita muscaria), nấm mụn trắng (nấm tán da báo, tên khoa học: Amanita pantheria): buồn ngủ, chóng mặt, khó chịu, ảo giác, sảng, giật cơ, co giật.

- Nấm mực (tên khoa học: Coprinus atramentarius): do khi ăn bệnh nhân có uống rượu, bia, biểu hiện đỏ mặt, cổ, ngực, cảm giác bốc hoả, vã mồ hôi, trống ngực, nhịp tim nhanh, đau ngực, thở nhanh, khó thở, buồn nôn, nôn, đau đầu, hạ huyết áp.

- Nấm phiến đốm chuông (tên khoa học: Paneolus campanulatus): điều hoà các động tác vận động kém, tăng vận động, ảo giác, hoang tưởng. Có thể có đồng tử (con ngươi mắt) giãn, kích thích vật vã, co giật.

Loại biểu hiện ngộ độc muộn:

- Xuất hiện sau khi ăn 6 - 40 giờ (trung bình 12 giờ).

- Hầu hết các trường hợp do nấm lục (nấm độc xanh đen, tên khoa học: Amanita phalloides).

- 6 - 40 giờ sau ăn, bệnh nhân mới biểu hiện nôn, đau bụng, ỉa chảy dữ dội và nhiều. Vào thời điểm này hầu hết chất độc đã vào máu.

- Sau 1 - 2 ngày: Các biểu hiện tiêu hoá trên đỡ, người bệnh (thậm chí có thể cả cán bộ y tế) nghĩ là bệnh đã khỏi. Trên thực tế tình trạng ngộ độc vẫn tiếp diễn âm thầm ở các cơ quan khác.

- Sau 3 - 4 ngày: Vàng mắt, vàng da, mệt mỏi, ăn kém, đái ít dần, phù, chảy máu nhiều nơi, hôn mê và tử vong.

Sơ cứu:

- Gây nôn (bằng biện pháp cơ học): Trong vòng vài giờ sau ăn nấm (tốt nhất trong giờ đầu tiên) nếu bệnh nhân là người trên 2 tuổi, tỉnh táo, chưa nôn nhiều. Cho bệnh nhân uống nước và gây nôn.

- Uống than hoạt: liều 1gam/kg cân nặng người bệnh.

- Cho người bệnh uống đủ nước, tốt nhất là dùng oresol.

- Nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất.

- Nếu người bệnh hôn mê, co giật: cho người bệnh nằm nghiêng.

- Nếu người bệnh thở yếu, ngừng thở: hà hơi thổi ngạt hoặc hô hấp nhân tạo bằng các phương tiện cấp cứu có tại chỗ.

- Không tự về nhà trong 1 - 2 ngày đầu kể cả khi các biểu hiện ngộ độc ban đầu đã hết.

- Ngộ độc nấm loại biểu hiện muộn cần được điều trị tại các cơ sở y tế có phương tiện hồi sức tích cực tốt (thường tuyến tỉnh trở lên).

Theo Việt An

( Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai)

Tuệ Văn