Quan hệ Việt Nam-châu Âu: Những dấu ấn trong năm 2024 và triển vọng trong năm 2025

Năm 2024: Củng cố nền tảng để tạo đà vươn lên

Các nước châu Âu đánh giá cao tiềm năng và coi Việt Nam là đối tác quan trọng trong chiến lược châu Á-Thái Bình Dương của mình. Về phần mình, Việt Nam coi các nước châu Âu là những đối tác quan trọng, là thị trường lớn, nguồn đầu tư trực tiếp tiềm năng và là nhà tài trợ giàu thiện chí. Bên cạnh đó, các mối liên kết lịch sử, văn hóa giữa Việt Nam và các nước châu Âu cũng là yếu tố tạo điều kiện phát triển quan hệ hai bên.

Với sự tin cậy và nỗ lực từ cả hai phía, quan hệ giữa Việt Nam và các nước châu Âu vẫn giữ được đà phát triển trong năm 2024. Hai bên đã chủ động, tích cực triển khai hàng loạt hoạt động đối ngoại ở nhiều cấp độ, qua nhiều hình thức và trên nhiều lĩnh vực, đạt được nhiều thành tựu, kết quả nổi bật.

Về chính trị-ngoại giao, quan hệ hữu nghị và hợp tác của Việt Nam với bạn bè truyền thống và các đối tác quan trọng trong khu vực tiếp tục được củng cố với sự tin cậy chính trị ngày càng cao.

Trong năm 2024, hai bên đã trao đổi 30 đoàn cấp cao, tăng 1,5 lần so với năm 2023. Việt Nam và các nước châu Âu đã ký kết 42 văn kiện hợp tác trong nhiều lĩnh vực, cụ thể hóa các khuôn khổ quan hệ được nâng cấp, hiện thực hóa các cam kết song phương và quốc tế. Nổi bật trong số đó là chuyến thăm chính thức Pháp và dự Hội nghị Cấp cao Pháp ngữ lần thứ 19 của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm (4-7/10/2024). Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên đã nâng cấp quan hệ ngoại giao lên Đối tác Chiến lược toàn diện, đưa Pháp trở thành thành viên Liên minh châu Âu (EU) đầu tiên và quốc gia châu Âu thứ hai có quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Việt Nam. Cùng với đó là các chuyến thăm chính thức Hungari, Rumani (01/2024) và dự Hội nghị Cấp cao BRICS mở rộng tại Nga (23/10) của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; các chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier (23-24/1) và của Tổng thống Nga Vladimir Putin (19-20/6)...

Thông qua các hoạt động trao đổi đoàn sôi động, Việt Nam và các nước châu Âu tiếp tục duy trì các cơ chế hợp tác đã được thiết lập, như đối thoại chiến lược, ủy ban hỗn hợp, tham vấn chính trị định kỳ, các cấp, nhóm công tác hỗn hợp với 9 nước/đối tác, gồm Nga, Đan Mạch, Slovenia, Croatia, Tây Ban Nha, Ba Lan, EU, Anh, Vatican.

Tại các diễn đàn đa phương, hai bên duy trì sự phối hợp chặt chẽ, thúc đẩy văn hóa đối thoại và hợp tác, "gia tăng điểm đồng, thu hẹp khác biệt". Trong trao đổi tại các chuyến thăm và các cơ chế hợp tác, lãnh đạo các nước châu Âu thể hiện sự coi trọng đối với vai trò, vị thế và uy tín quốc tế ngày càng cao của Việt Nam, mong muốn cùng Việt Nam củng cố, vun đắp quan hệ, thiết lập khuôn khổ đối tác phù hợp với tình hình mới.

Kinh tế-thương mại tiếp tục là điểm sáng trong quan hệ giữa Việt Nam và các nước châu Âu. Kim ngạch thương mại Việt Nam-EU năm 2024 đạt 68 tỷ USD, tăng 16% so với năm 2023. EU đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ 4; đối tác đầu tư lớn thứ 5 của Việt Nam với tổng vốn đầu tư lũy kế đạt trên 30 tỷ USD; tiếp tục là nhà tài trợ ODA hàng đầu của Việt Nam.

Việt Nam tiếp tục triển khai hiệu quả các hiệp định thương mại tự do với EU (EVFTA), với Anh (UKVFTA) và Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU-VFTA); tiếp tục đàm phán hiệp định thương mại tự do với Khối mậu dịch tự do châu Âu (EFTA); vận động các nước thành viên EU phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam-EU (EVIPA); thúc đẩy ký kết/triển khai hiệu quả các dự án sử dụng ODA/tín dụng ưu đãi của các nước/đối tác như EU, Pháp, Italy, Hà Lan, Ba Lan.... qua đó tạo nguồn lực quan trọng cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Với chủ trương "lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm", Bộ Ngoại giao đã cùng các nước EU tổ chức nhiều hoạt động kết nối, hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam với các đối tác châu Âu, hội thảo "Thúc đẩy hợp tác lao động Việt Nam-châu Âu" (10/2024) và toạ đàm "Hợp tác Việt Nam-EU trong đào tạo nhân lực bán dẫn: Tiềm năng và cơ hội" (12/2024) tại Hà Nội, góp phần mở ra hướng đi mới trong tăng cường hợp tác thực chất và hiệu quả giữa Việt Nam và khu vực. Các cơ quan đại diện châu Âu cũng tham gia vào các hoạt động, sự kiện do các bộ, ngành, địa phương Việt Nam tổ chức.

Bên cạnh các lĩnh vực truyền thống, Việt Nam và các nước châu Âu tích cực tìm kiếm cơ hội mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực mới, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới và ưu tiên phát triển của Việt Nam như đổi mới sáng tạo, công nghệ thông tin, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, tài chính xanh, năng lượng tái tạo, lao động, đào tạo nhân lực bán dẫn, kết nối và ngoại giao nhân dân cũng được cả hai bên quan tâm và thúc đẩy.

Trong năm 2024, Việt Nam cũng đã nối lại đường bay thẳng với Nga và mở thêm đường bay thẳng tới Đức, Kazakhstan. Nhờ đó, lượng du khách châu Âu thăm Việt Nam trong năm 2024 tăng 17,9% so với cùng kỳ năm trước, đạt gần 392.000 lượt. Đây là tín hiệu cho thấy Việt Nam tiếp tục là điểm đến ngày càng hấp dẫn với các đối tác, nhà đầu tư và du khách châu Âu.

Trong các giai đoạn khó khăn khắc phục hậu quả do lũ lụt, thiên tai gây ra, Chính phủ và nhân dân nhiều nước châu Âu đã luôn sát cánh cùng Chính phủ và nhân dân Việt Nam, có nhiều hình thức thăm hỏi và chia sẻ kịp thời với Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam, thể hiện tình cảm sâu sắc, sự quan tâm và coi trọng quan hệ hữu nghị với Việt Nam. Lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta cũng thường xuyên đề nghị chính quyền các nước châu Âu tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện cho cộng đồng người Việt Nam tại châu Âu với trên 1 triệu người sinh sống, học tập, làm ăn và hòa nhập với xã hội sở tại, phát huy vài trò là cầu nối, đóng góp tích cực cho quan hệ của Việt Nam với các nước.

Năm 2025: Kỳ vọng để nuôi khát vọng

Năm 2025, đất nước sẵn sàng khí thế bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Ngành đối ngoại-ngoại giao Việt Nam tiếp tục đổi mới tư duy và hành động, đóng vai trò kiến tạo, động lực, mở ra các cơ hội mới cho đất nước vươn mình, phục vụ đắc lực các lợi ích an ninh và phát triển, nâng cao vị thế đất nước, góp phần xây dựng một trật tự quốc tế công bằng, hòa bình, ổn định. Các hoạt động đối ngoại-ngoại giao sẽ tiếp tục diễn ra sôi động, trong đó có các hoạt động đối ngoại với các nước, các đối tác châu Âu. Đây là năm Việt Nam kỷ niệm năm tròn, năm lẻ năm thiết lập quan hệ với nhiều nước khu vực châu Âu, nổi bật là 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao với Nga và các nước Trung Đông Âu, bao gồm Ba Lan, Bulgari, Hungari, Rumani, Czech, Slovakia, Albani; 50 năm quan hệ ngoại giao với Đức, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Síp; 35 năm quan hệ ngoại giao với EU.

Với nền tảng quan hệ hữu nghị, truyền thống đang không ngừng được củng cố, cùng dư địa hợp tác rộng mở, sẵn sàng được khai phá, trong năm 2025, Việt Nam xác định 4 trọng tâm hợp tác với các nước, các đối tác khu vực châu Âu nhằm tạo đột phá trong quan hệ song phương, góp phần nâng cao hơn nữa vị thế đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc:

Một là, tiếp tục duy trì môi trường chiến lược hòa bình, hữu nghị, hợp tác thuận lợi cho phát triển thông qua tăng cường hợp tác với các đối tác quan trọng và bạn bè truyền thống ở châu Âu, trong đó đặt trọng tâm vào đẩy mạnh, nâng tầm các khuôn khổ quan hệ, góp phần tăng cường tin cậy chính trị, tạo động lực thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khác. Ngay đầu năm 2025, nhân chuyến công tác của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính (1/2025), Việt Nam đã thiết lập khuôn khổ Đối tác Chiến lược với Séc và nâng cấp quan hệ lên Đối tác Toàn diện với Thụy Sĩ.

Hai là, đẩy mạnh triển khai công tác ngoại giao phục vụ phát triển trên tinh thần phục vụ doanh nghiệp, người dân và địa phương một cách hiệu quả, sâu sắc, thực chất hơn, với tư duy nhạy bén, sáng tạo hơn để bứt phá, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Với tinh thần đó, cần thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực mà châu Âu có thế mạnh và Việt Nam có nhu cầu, như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, đào tạo nhân lực bán dẫn, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, hợp tác lao động, du lịch... theo hướng chuyên sâu, chuyên đề, chuyên đối tác. 

Bên cạnh đó, tiếp tục triển khai hiệu quả các hiệp định thương mại tự do với EU, Anh và Liên minh Kinh tế Á-Âu, tiếp tục vận động các nước EU còn lại sớm hoàn tất phê chuẩn Hiệp định EVIPA, vận động Ủy ban châu Âu (EC) sớm gỡ bỏ thẻ vàng IUU đối với hải sản xuất khẩu của Việt Nam, tích cực triển khai Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), phối hợp với các nước và đối tác trong các sáng kiến hợp tác, như Sáng kiến cửa ngõ toàn cầu, Chiến lược hợp tác với khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của EU...

Ba là, đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực khoa học-công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, phát triển bền vững; tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các nước, các đối tác châu Âu mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực phù hợp với mục tiêu, định hướng phát triển của Việt Nam, như công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo.

Bốn là, phát huy tối đa tiềm năng, sức mạnh của cộng đồng hơn 1 triệu người Việt Nam ở châu Âu trong tổng thể 6 triệu người Việt Nam ở nước ngoài, huy động sức mạnh của kiều bào tiếp tục đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước; tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật trong nước, tạo điều kiện để tầng lớp trí thức, doanh nhân Việt Nam ở châu Âu dễ dàng về nước sinh sống, giảng dạy, đầu tư, kinh doanh, nhờ đó tăng cường gắn kết với quê hương; đồng thời, khuyến khích bà con hội nhập, đóng vai trò "cầu nối" trong quan hệ hữu nghị, là "sứ giả" của nhân dân Việt Nam.

Trong toàn cảnh bức tranh đa sắc của nền đối ngoại-ngoại giao Việt Nam, quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Việt Nam và các nước, các đối tác châu Âu là mảng màu tươi sáng, được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai bên vẽ lên và tô điểm qua nhiều thế hệ, ngày càng được định hình bền vững, bất chấp những thử thách của thời gian và hoàn cảnh lịch sử.

Cùng với các quốc gia châu Âu, Việt Nam mãi mãi trân trọng những thành tựu di sản trong quá khứ, tự tin nắm bắt mọi cơ hội của hiện tại để mở ra những trang mới trong hành trình hợp tác cùng phát triển với các nước châu Âu, góp phần hiện thực hóa khát vọng vươn mình của đất nước trong kỷ nguyên mới, đóng góp vào hòa bình, ổn định tại khu vực và trên thế giới.

Lê Thị Thu Hằng

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao