Quản lý tần số các Đài Truyền thanh không dây địa bàn 7 tỉnh Nam Trung bộ và Tây Nguyên

Địa bàn Trung tâm Tần số VTĐ khu vực 7 quản lý, gồm các tỉnh: Phú yên; Khánh Hòa; Ninh Thuận; Bình Thuận; Đắk Lắk; Đắk Nông; Lâm Đồng, Cục Tần số VTĐ đã cấp phép cho 90 máy phát sóng phát thanh FM trong băng tần (87 – 108)MHz. Trong đó:10 máy của Đài tiếng nói Việt nam ; 17 máy của Đài Phát thanh và truyền hình ( PTTH) 7 tỉnh; 63 đài của 62 huyện, thị, thành phố. cùng với 635 đài TTKD các xã, phường, thị trấn đang hoạt động, ngày đêm phát ra không gian lượng công suất sóng điện từ tổng cộng hàng chục ngàn W.

Đa số các đài TTKD sử dụng băng tần (87 – 108)MHz và phân bố trên diện rộng: Từ các phường của thành phố Nha trang tỉnh Khánh hòa, đến những xã hải đảo cách xa đất liền trên 100 km như Long Hải, Ngũ Phụng của huyện đảo Phú quí tỉnh Bình Thuận; cho đến các xã miền núi sát biên giới, thuộc huyện Easup, Cưjút tỉnh Đắk Lắk, nơi mà việc sử dụng tần số và thiết bị phát sóng VTĐ không đúng qui định, có thể ảnh hưởng đến các mạng thông tin VTĐ dọc biên giới của nước láng giềng Cam Phu Chia.

80% số đài TTKD sử dụng tần số không đúng qui hoạch, công suất lớn hơnnhiều so với yêu cầu vùng phủ, làm cho nền tạp trong dải tần số giành cho phát thanh FM (87-108) MHz bị nâng cao - một trong những nguyên nhân các Đài FM ( 87-108) gia tăng công suất phát sóng, gây tốn kém kinh phí đầu tư và lãng phí phổ tần.

Mật độ sử dụng tần số trong đoạn băng tần ( 87- 108) MHz đã dày đặc, không còn đủ để ấn định, cấp phép cho các đài phát thanh FM có nhu cầu. Để tránh gây can nhiễu cho các đài phát thanh FM hoạt động ở dải tần (87-108)MHz đã được cấp phép sử dụng, tăng khả năng tái sử dụng tần số, đồng thời có đủ tần số phân bổ cho các đài TTKD, Cục Tần số VTĐ đã có công văn số 601/CTS-PTTH ngày 12/04/2007, đề nghị Sở Thông tin và Truyền thông (TT&TT), Đài PTTH tỉnh (thành phố) hướng dẫn Ủy ban nhân dân (UBND) các phường, xã trên địa bàn tỉnh, có kế hoạch triển khai hệ thống TTKD sử dụng tần số trong đoạn băng tần (54-68) MHz với công suất nhỏ (dưới 30W), không tiếp tục trang bị máy phát sóng dải tần (87-108)MHz . Tuy nhiên, đến nay số lượng đài TTKD sử dụng tần số trong băng tần (54-68) MHz đúng qui hoạch là rất ít. Trong 635 đài TTKD đã được cấp giấy phép, chỉ có 122 Đài hoạt động ở băng tần (54 – 68)MHz, chiếm tỷ lệ chưa đến 20%.

Các đài TTKD sử dụng băng tần (87-108)MHz không đúng qui hoạch, làm cho nền tạp của của dải tần số này tăng cao. Một đài phát thanh FM của trung ương, tỉnh hoặc huyện, chọn giải pháp tăng công suất phát để đảm bảo tỷ lệ S/N( tín hiệu/tạp âm) trong vùng phủ sóng, kéo theo hàng loạt các Đài có chung vùng phủ sóng, lần lượt đầu tư kinh phí để tăng công suất phát, làm cho nền tạp trong dải (87-108) MHz đã cao, càng dâng cao, dẫn đến tỷ lệ S / N không đảm bảo. Các Đài phát sóng phát thanh FM lại tiếp tục tăng công suất phát, lớn hơn nhiều so với yêu cầu cần phủ sóng, sao cho đảm bảo tỷ lệ S/N ... gây lãng phí kinh phí, giảm khả năng tái sử dụng tần số, mà vẫn không đạt hiệu quả như mong muốn.

Trên 25% đài TTKD có chất lượng thiết bị không đáp ứng qui chuẩn là nguyên nhân chủ yếu gây can nhiễu có hại - gây khó khăn cho công tác quản lý tần số, đặc biệt công tác giải quyết can nhiễu, phối hợp tần số với các nước láng giềng:

Tiến hành đo, kiểm tra chất lượng phát xạ của 195 đài TTKD trên địa bàn 7 tỉnh, kết quả: 42 đơn vị sử dụng thiết bị không đáp ứng tiêu chuẩn. Nhiều thiết bị TTKD được sản xuất bởi các Công ty trong nước:TQT, NBE, KHACOM, EMICO, THÀNH TÍN…không được chứng nhận hợp quy, không đáp ứng quy chuẩn vẫn đưa vào sử dụng, đã làm gia tăng số lượng can nhiễu, làm giảm chất lượng dịch vụ của các mạng thông tin VTĐ.
Hệ thống máy phát sóng TTKD không đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, khi hoạt động, ngoài phát xạ chính, còn phát ra không gian nhiều phát xạ không mong muốn. Chính các phát xạ không mong muốn này là nguyên nhân gây ra những vụ can nhiễu thông tin VTĐ. Từ can nhiễu lẫn nhau: loa truyền thanh của xã Tri Hải huyện Ninh Hải, phát nội dung của đài Truyền thanh thành phố Phan Rang- Tháp chàm, cho đến những vụ can nhiễu đặc biệt nguy hại, đe dọa an toàn các chuyến bay qua vùng trời Tây nguyên như : Đài dẫn đường bay sân bay Tân Sơn Nhất sử dụng tần số 120.1 MHz bị can nhiễu bởi phát xạ giả, phát xạ ngoài băng của đài TTKD xã Cư Huê, huyện Eakar, tỉnh Đắk Lắk và đài TTKD xã Nam Đà huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông.

300 đài TTKD được đo, kiểm tra qua đó chấn chỉnh, hướng dẫn hơn trăm Đài, xử phạt hành chính hàng chục Đài – là nỗ lực to lớn của tập thể Trung tâm Tần số VTĐ khu vực 7 và các Sở Thông tin và Truyền thông.

Nỗ lực này làm thay đổi nhận thức, kéo theo sự tham gia quản lý của UBND các cấp: Tỉnh , huyện, xã, các Phòng Văn hóa thông tin huyện. 16 đài TTKD có phát xạ không đạt chất lượng trong 27 Đài được đo, kiểm tra của thành phố Nha trang đã mau chóng khắc phục, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt từ UBND thành phố, là kết quả công tác phối hợp quản lý tần số tại địa phương.
Chuyên ngành, chuyên nghiệp, chuyên sâu của Trung tâm Tần số vô tuyến điện khu vực 7, kết hợp với sức mạnh của các Cơ quan Hành chính công và nhu cầu thực hiện đúng các qui định của các đơn vị sử dụng, các cấp chính quyền địa phương, được phối hợp nhịp nhàng trong các công tác: tuyên truyền phổ biến pháp luật về tần số VTĐ; tham mưu cho các UBND tỉnh ban hành các văn bản và tổ chức bộ máy quản lý; thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm; đo kiểm tra thông số kỹ thuật và hướng dẫn các đơn vị sử dụng thực hiện đúng quy định pháp luật về lĩnh vực tần số vô tuyến điện.

Chỉ thị 03/CT- BTTTT ngày 03/8/2011 của Bộ thông tin và truyền thông về tăng cường công tác quản lý chất lượng thiết bị phát thanh truyền hình và truyền thanh không dây - mục tiêu có mạng đài TTKD đạt qui chuẩn, không bị nhiễu và không gây can nhiễu, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị, điều hành của Đảng và Nhà nước, đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân:

Để đạt mục tiêu, còn rất nhiều việc phải làm. Về phía các cơ quan quản lý địa phương, các Trung tâm Tần số VTĐ khu vực: Tăng cường tuyên truyền phổ biến pháp luật về lĩnh vực tần số VTĐ cho các đối tượng sử dụng, chú trọng các đơn vị sử dụng thiết bị TTKD; Tham mưu cho UBND các tỉnh ban hành các văn bản hướng dẫn thực thi; thanh tra, xử phạt vi phạm hành chính các đài TTKD vi phạm.

Về phía các Cơ quan quản lý chuyên ngành: Định hướng có thời hạn, lộ trình cho các đơn vị sử dụng đài TTKD hoạt động ở dải tần (87 – 108)MHz, chuyển về sử dụng băng tần (54 – 68)MHz đúng qui hoạch, công suất nhỏ ( dưới 30W). Tăng cường công tác quản lý chất lượng thiết bị phát sóng TTKD từ sản xuất trong nước, nhập khẩu, lưu thông trên thị trường và lắp đặt đưa vào sử dụng, dần xóa bỏ việc sử dụng các thiết bị VTĐ có tần số hoạt động không đúng quy hoạch, không đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật; Nghiên cứu, xây dựng quy chuẩn kỹ thuật về phổ tần và tương thích điện từ đối với thiết bị phát sóng TTKD, băng tần (54-68)MHz, làm cơ sở để chứng nhận hợp quy, kiểm định và định hướng việc nhập khẩu, sản xuất và sử dụng thiết bị phát sóng TTKD.

Chương trình mục tiêu quốc gia Đưa thông tin về cơ sở miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo, do Bộ Thông tin và Truyền thông chủ trì, cần kiện toàn các đài TTKD. Từ mô hình hoạt động, đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, cho đến cơ chế, chính sách, đào tạo và chế độ tiền lương cho người vận hành, khai thác. Cần có chính sách hỗ trợ kinh phí chuyển đổi băng tần từ (87-108) MHz về băng tần ( 54-68)MHz đúng qui hoạch và hỗ trợ phí sử dụng tần số cho các đài TTKD khu vực này ./.