Quy hoạch TPHCM cần tương xứng với mục tiêu đầy tham vọng và giải quyết được các thách thức

Đô thị đặc biệt của cả nước 

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Nguyễn Chí Dũng cho biết, TPHCM là đô thị đặc biệt của cả nước, là cửa ngõ quan trọng kết nối với khu vực và thế giới; là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ; là đầu tàu, động lực, có sức hút và sức lan tỏa lớn của vùng Đông Nam Bộ và cả nước. Thành phố chỉ chiếm 0,6% diện tích cả nước, dân số 9,2 triệu người, chiếm khoảng 9% dân số cả nước, nhưng đóng góp gần 20% GDP và 25% thu ngân sách cả nước; GRDP của thành phố chiếm khoảng 54% GRDP của vùng Đông Nam Bộ. 

Tuy nhiên, trong thời gian qua, Thành phố đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Tiềm năng, thế mạnh, năng lực đột phá, sáng tạo của Thành phố chưa được khai thác hiệu quả. Vai trò đầu tàu, động lực dẫn dắt có chiều hướng chững lại trong những năm gần đây.

Không những vậy, mô hình tăng trưởng và cơ cấu kinh tế của Thành phố chậm đổi mới; tốc độ tăng trưởng kinh tế GRDP thấp hơn trung bình cả nước, có xu hướng giảm dần trong những năm gần đây. Chất lượng tăng trưởng và năng suất lao động thấp (đóng góp của Năng suất yếu tố tổng hợp (TFP) giai đoạn 2011-2020 vào tăng trưởng của Thành phố thấp hơn trung bình cả nước). Tỷ trọng công nghiệp trong cơ cấu kinh tế giảm dần (từ 25% năm 2015 xuống 22,06% năm 2022); cơ cấu nội ngành công nghiệp lạc hậu, dựa chủ yếu vào các ngành thâm hụt lao động như điện tử (28%), da giầy (25%). Dịch vụ chủ yếu dựa vào thương mại, vận tải (44%); các ngành dịch vụ cao cấp mang tính chiến lược, như tài chính, y tế, giáo dục, du lịch… chưa đóng vai trò chủ đạo.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng nhận định, tổ chức không gian phát triển của Thành phố còn nhiều bất cập; hạ tầng chưa đồng bộ; quỹ đất phát triển công nghiệp ít, không gian phát triển các KCN chưa phù hợp, dẫn tới việc thu hút đầu tư hạ tầng các khu công nghiệp còn gặp khó khăn. Hệ thống giao thông kết nối nội vùng, liên vùng giữa TPHCM với các địa phương trong vùng Đông Nam Bộ, với vùng Đồng bằng sông Cửu Long và các vùng kinh tế của cả nước còn hạn chế. Do vậy, cần có cơ chế, chính sách và đầu tư hạ tầng phù hợp để duy trì lợi thế cửa ngõ quốc tế của TPHCM khi sân bay Long Thành đi vào hoạt động.

Một thách thức nữa mà Thành phố đang phải đối mặt là kết cấu hạ tầng đô thị bị quá tải so với sự gia tăng nhanh của dân số; hạ tầng khung đô thị, đặc biệt là hạ tầng ngầm chậm được phát triển, dẫn đến chất lượng sống của người dân đô thị chưa cao. Vấn đề về tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường và ngập lụt ngày càng gia tăng trong bối cảnh tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch đô thị còn nhiều hạn chế; cấu trúc không gian đô thị chưa phù hợp với một đô thị cực lớn và siêu thành phố trong tương lai, chưa khai thác hết các tiềm năng, lợi thế của một đô thị ven sông, hướng biển.

Tập trung hoàn thiện Hồ sơ Quy hoạch có chất lượng cao nhất

Theo ông Nguyễn Chí Dũng, Hồ sơ Quy hoạch TPHCM gửi xin ý kiến của thành viên Hội đồng thẩm định và trình Hội đồng thẩm định tại Hội nghị hôm nay đã thể hiện đầy đủ các định hướng lớn của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ tại các Nghị quyết; đã cụ thể hóa mục tiêu, định hướng các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng trên địa bàn cơ bản bảo đảm tính thống nhất.

Để giúp TPHCM hoàn thiện hồ sơ Quy hoạch có chất lượng cao nhất, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT đề nghị các đồng chí thành viên Hội đồng thẩm định, các chuyên gia phản biện cho ý kiến tập trung vào một số nhóm vấn đề chính.

Thứ nhất, xem xét về sự phù hợp với quy định tại Điều 32 của Luật Quy hoạch về nội dung thẩm định quy hoạch, bao gồm: (1) Sự phù hợp với Nhiệm vụ lập quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; (2) Việc tuân thủ quy trình lập quy hoạch quy định tại khoản 4 Điều 16 của Luật Quy hoạch và (3) Việc tích hợp các nội dung đề xuất của các sở, ban, ngành và UBND cấp huyện đưa vào nội dung quy hoạch TPHCM.

Thứ hai, cho ý kiến về nội dung Quy hoạch TPHCM, trong đó lưu ý một số nội dung như: Vị thế, vai trò của Thành phố đối với vùng, quốc gia; xác định các "điểm nghẽn" phát triển và tiềm năng, lợi thế, cơ hội của Thành phố trong kỳ quy hoạch; bố trí không gian phát triển; phương án phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật;...

"Nội dung Quy hoạch đã đủ mạnh, tương xứng với mục tiêu phát triển đầy tham vọng và những vấn đề, thách thức rất lớn mà TPHCM phải đối mặt và vượt qua trong thời gian tới hay chưa?. Những vấn đề trọng tâm, các khâu đột phá trong thời gian tới là gì?; luận chứng để chọn kịch tăng trưởng 8,5-9,0%, trong đó giai đoạn 2026-2030 là 9,5-10% cũng là thách thức rất lớn đối với Thành phố", Bộ trưởng nêu vấn đề.

Thứ ba, cho ý kiến đối với Báo cáo kết quả đánh giá môi trường chiến lược của Quy hoạch TPHCM.

5 định hướng phát triển của TPHCM

Cũng tại Hội nghị, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi nhấn mạnh, công tác quy hoạch có ý nghĩa rất lớn trong việc định hình và xây dựng các kế hoạch, chính sách phát triển kinh tế - xã hội nói chung và trong từng lĩnh vực nói riêng. Trong thời gian qua, với nhận thức như trên, lãnh đạo TPHCM đã tập trung đôn đốc triển khai công tác lập quy hoạch Thành phố.

"Dự thảo Báo cáo quy hoạch tập trung thể hiện rõ các định hướng phát triển của TPHCM trên 5 nội dung: Kinh tế xanh; đô thị sáng tạo; hạ tầng thông minh; xã hội văn minh; môi trường bền vững", Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch UBND TPHCM, với những nỗ lực hết mình để đẩy nhanh tiến độ lập Quy hoạch, bước đầu Thành phố đã có kết quả tương đối tốt thể hiện ở dự thảo Báo cáo quy hoạch Thành phố cơ bản bám sát, bảo đảm phù hợp về mặt định hướng trong Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 7/10/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30/12/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển TPHCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM và gần đây nhất là Quyết định số 370/QĐ-TTg ngày 4/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050./.

Minh Ngọc