Sông Lam "nghẹn thở"

Tháng 8/2010, báo TN&MT đã có bài phản ánh về tình trạng ô nhiễm trên sông Lam do rác thải. Gần nửa năm trôi qua, đến nay tình trạng ô nhiễm vẫn không được cải thiện. Suốt một dải ven sông đoạn qua huyện Hưng Nguyên rác ngập bờ. Sông Lam - dòng sông đã đi vào huyền thoại của người dân xứ Nghệ đang "chết dần, chết mòn" vì... rác.

Vì đâu nên nỗi...

Hưng Nguyên là huyện có 10 xã tiếp giáp với dòng sông Lam. Chính dòng Lam giang đã bồi đắp nên những làng mạc trù phú. Nhưng giờ đây, dòng sông này đang bị chính người dân nơi đây "hủy diệt" bằng… rác.

Trên con đường nhỏ khúc khuỷu, lổm chổm toàn đất đá từ đường ven sông Lam ra bờ sông chúng tôi mới cảm nhận hết được sự ngột ngạt, khó chịu của không khí khu vực này. Lẽ ra, tiết trời của mùa xuân sẽ ấm áp, dễ chịu biết mấy nếu không có những đống rác to vật vã đang bốc mùi hôi thối nồng nặc.Cố gắng rồ ga cho chiếc "ngựa sắt" nhanh chóng rời khỏi khu vực này để ra được ngoài bờ sông mong được hít không khí trong lành thuở nào, ai ngờ lại gặp ngay "thủ phủ" của...rác.

Tại bờ sông Lam thuộc xóm 16, xã Hưng Long (Hưng Nguyên) là cảnh tượng ngổn ngang rác khiến tôi phải rùng mình. Ở đây hàng trăm bì rác chất đống nằm lăn lóc ven bờ, phía dưới là một dãy dài rác đủ chủng loại đang phân hủy bốc mùi xú uế làm cho không khí đã ngột ngạt thêm phần căng thẳng.

Một người dân vạn chài sống ngay bên cạnh cho biết: "Đây là bãi rác của xã Hưng Long. Trước đây rác được đổ trên bãi, nhưng trong thời gian gần đây bãi này người dân cải tạo để trồng cây cao su, phi lao nên giờ đây chỉ còn cách đổ ra sát mép sông. Cứ mỗi tuần lại có một người đàn ông lấy cuốc, xẻng đến để hất rác xuống bờ sông. Ban đêm thủy triều lên là hàng chục tấn rác cuốn theo dòng nước đi về xuôi, đôi lúc còn trôi ngược lên phía trên "tấn công" làng chài. Tình trạng này đã diễn ra từ năm 2008, chúng tôi cũng kiến nghị nhiều lần trong các cuộc họp nhưng vẫn không thấy ai quan tâm".

Theo sự chỉ dẫn của người này, chúng tôi xuôi về phía hạ nguồn, cách đó hơn 1km là chỗ tập kết rác của xã Hưng Xá. Tại đây rác còn được đổ lộn xộn hơn cả xã Hưng Long. Theo tìm hiểu của chúng tôi, xã có thuê một người thu gom và chở rác ra khu vực này để đổ, thế nhưng việc đổ rác rất lộn xộn, thậm chí đổ trực tiếp ra sông khiến cho bờ sông nơi đây tràn ngập rác thải. Theo quan sát, một dãy dài chừng 2 - 3km rác thải nổi lềnh bềnh trôi dạt đi khắp nơi, nhất là mỗi khi thủy triều lên, nước sông khu vực này đen kịt nổi váng xanh đỏ; hai bên bờ sông rác thải vương vãi nham nhở, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc hòa lẫn mùi tanh rất khó chịu vì rác ngâm nước lâu ngày.

"Đề án xây dựng bãi rác"...chờ đến bao giờ?

Thực tế như vậy, nhưng qua trao đổi với các cấp lãnh đạo ở đây chúng tôi lại nhận được câu trả lời trái chiều. Ông Lê Văn Quế, Chủ tịch UBND xã cho biết: "Xã đã làm đề án tập kết rác từ năm 2008. Địa điểm tập kết là ngoài đê ở ven sông Lam, vào chủ nhật hàng tuần Hội Phụ nữ phụ trách đôn đốc đội ngũ đi thu gom rác. Về hình thức xử lý chúng tôi bỏ tiền để thuê máy xúc đào hố, đốt rác và lấp lại, tuyệt đối không có hiện tượng xả rác thải ra sông được"(?!).

Còn ông Nguyễn Hồng Sơn, Chủ tịch UBND xã Hưng Long, cho biết: "Địa phương có chủ trương thu gom rác thải tại các xóm chính thức là từ ngày 15/01/2009 (từ thời Chủ tịch trước - PV). Chúng tôi làm rất quy củ, tất cả đều qua sự giám sát của chính quyền và cử người của xã trực tiếp tham gia. Sau khi rác được gom sẽ chở ra bãi đổ và xử lý luôn" (!?). Tuy nhiên vị lãnh đạo xã này cũng thừa nhận: "Đôi lúc người phụ trách thu gom và vận chuyển rác ra ngoài bãi không tuân thủ quy định mà xã đưa ra, cái này chúng tôi cũng đã được người dân xóm 16 và 12 phản ánh nhưng xem chừng cũng rất khó quản lý...".

Rõ ràng đang có sự thiếu quan tâm trong giữ gìn môi trường của các cấp chính quyền cơ sở ở Hưng Nguyên. Đem vấn đề trao đổi với ông Nguyễn Văn Hà - Trưởng phòng TN&MT huyện Hưng Nguyên, ông Hà cho biết: "Chúng tôi đang tập trung xây dựng đề án tổng thể của toàn huyện về vấn đề xử lý rác thải. Đề án sẽ được khởi động kết hợp với đề án xây dựng nông thôn mới trong thời gian sớm nhất, thực hiện được các đề án này tôi tin là sẽ giải quyết dứt điểm các vấn đề nan giải về rác thải sinh hoạt của người dân trên địa bàn toàn huyện, đồng thời giải tỏa bức xúc của người dân bị ô nhiễm vì rác thải trên dòng sông Lam".

Được biết, năm 2010 Trung ương đã giao cho Sở TN&MT, Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Nghệ An tiến hành điều tra, khảo sát để đánh giá thực trạng ô nhiễm tại Sông Lam. Tiếp đó, ngày 4/2/2010 UBND tỉnh Nghệ An đã giao Sở TN&MT thực hiện kế hoạch điều tra, xây dựng hệ thống danh mục và tính toán lượng ô nhiễm chính trên khu vực sông Lam và đề xuất biện pháp khống chế và bảo vệ nguồn nước sông Lam.

Hiện các cơ quan có trách nhiệm vẫn đang xây dựng "đề án", tuy nhiên đến thời điểm này vẫn chưa có gì tiến triển, trong khi tình trạng ô nhiễm tại sông Lam ngày một nghiêm trọng, hủy hoại hệ sinh thái, làm đảo lộn cuộc sống người dân xung quanh.